Luengas caucasicas
De Biquipedia
La denominazión luengas caucasicas (millor clamatas talmén luengas d'o Caucaso) abraca per un regular lo conchunto altamén eterochenio de familias lingüisticas charratas n'a rechión d'o Caucaso, n'o brazo que achunta la Europa de l'Este e l'Asia ozidental entre lo Mar Negro e lo Mar Caspio. Los estudios lingüisticos que s'han feito sobre istos idiomas amuestran que las relazions e afinidaz entre éls son chicotas e no guaire claras.
Contenius |
[Editar] Clasificazión d'os idiomas d'o Caucaso
La mayoría d'os idiomas de l'aria d'o Caucaso se destribuyen entre tres filos prou azeptatos, la relazión d'os cuals podría esplicar-se seguntes bels lingüistas per lo contauto cheografico-istorico, e que estaría la razón d'a etiqueta cheneralista de luengas caucasicas. Ixos tres filos u macrofamilias son:
- lo surcaucasico u kartulián, que enclui lo prinzipal idioma caucasico, lo cheorchián, luenga ofizial á Cheorchia que tien uns cuatre millons de parladors;
- lo norcaucasico ozidental, tamién dito pontico, zircasián u abjasioadigueu, la luenga més charrata d'o cual ye la kabardiana, con un millón de parladors;
- lo norcaucasico oriental, tamién dito caspián u najodaguestaní, que conta con un numbro més gran de luengas, d'entre las cualas lo chechén, con un millón de parladors, ye la prinzipal.
[Editar] Macroclasificazions proposatas
Bels lingüistas consideran que los idiomas norcaucasicos ozidentals u abjasioadigueus e los orientals u najodaguestanís forman una mesma macrofamilia, la norcaucasica -dita á begatas simplamén caucasica, mesmo si ixo n'esclui idiomas surcaucasicos-, propuesta que no conta con una ampla azeptazión.
Dende lo naximiento d'a lingüistica acomparata n'o sieglo XIX, l'aparén aislamiento d'os idiomas caucasicos ha feito que muitos lingüistas s'interesasen á mirar de relazionar-los con familias difuera d'a rechión d'o Caucaso. Si bien la mayoría de propuestas no son azeptatas, ye posible que esistís bela conesión entre los idiomas norcaucasicos e bels idiomas estinguitos que se charrasen antis més á Anatolia e lo norte de Mesopotamia, como lo hatti u las luengas jurritourartianas.
N'a bersión d'a superfamilia dené-caucasica d'o lingüista Serguei Stárostin, lo caucasico nororiental e lo jurritourartián estaría relazionato només que en un nibel superior d'a familia clamato sino-caucasico.
[Editar] Relazión con o basco
Muitas d'as luengas caucasicas fan serbir sistemas de casos, un d'os cuals, lo ergatibo, las alparta tipolochicamén de cuasi toz es idiomas europeus, fueras d'o basco. La imposibilidat d'emparentar lo basco con os suyos bezins indoeuropeus fizió que los lingüistas li'n mirasen de trobar pariens á altros puestos. Bels endizios lecsicos e morfolochicos (como lo debandito ergatibo) son los que leboron á relazionar istos idiomas, estando una d'as teorías més elaboratas la d'a ipotesi dené-caucasica de John D. Bengtson; las prebas socheritas, encara que tentadoras, no se consideran dezisibas per la mayoría de lingüistas e la cuestión d'o emparentamiento d'o basco contina bien ubierta e per aclarir.
[Editar] Binclos esternos
En anglés:
- Mapa lingüistico de TITUS (Jost Gippert)
- Mapa etnolingüistico d'a CIA
- Mapa lingüistico de familias (Matthew Dryer)
- Mapa etnolingüistico de Tadyikistán (Iraj Bashiri)
- Las conesions ibero-caucasicas dende una ambista tipolochica - Estudio d'o basco, lo cheorchián e altras luengas ergatibas que conclui que las similituz no son prou combinzens ta prebar bela relazión chenetica.
- Instituto A. Chikobava de Lingüistica, Academia Cheorchiana de Zenzias
- Notas acomparatibas d'o jurrito-urartián, lo norcaucasico e lo indoeuropeu (Vyacheslav V. Ivanov)
