Jür Jür, Mara dür

Wikipediya ra, ensiklopediya xosere

Jür Jür, Mara Dür!

Hawar Tornêcengi

Sanıka sıne, gola bêbıne, axura sılıne, mereka sımerıne, orğana kêkıne, manga pılorıne, qına fısıne, suka pıxarıne, hewnê şiya viyale beno nêbeno...

Rozê, maa mı şêmuge de puçi vırastêne, piyê mı hêlaneke de bervêne. Ez hêştay serre de xorteko de vijêren bine. Mı wast ke şêri domanu de gonce kaykeri; maa mı reste, vake "şirp!" jüyê dê bınê kherrıka mıro: »So piyê xo hêlaneke de rasane, tora van! Domano felêşiaye hanıko berveno!« vake. Ez hêrs bine. O hêrs ra şine, mı piyê xo halêneke ra thila hardi kerd, remune... Mı koê Hêli serde da ra, amune suka Erzıngani de vêjine. Tığa Tırku de jü boriye kote ra çımunê mı ver, mı va belka thuturiya, gurete fişte miya xo vero. Tırkunê Cimine verda mı dıme, vake »lao pecerê, ey hawo minarê camiya ma berd, meverdê şêro..!« 

Khoyê ke mı vato belka thuturiya, minarê camiya mêrıku kerdo miya xo vero. Ezo vozdanu, iyê nanê 'ra mı dıme. Ez ver, i mı dıma, ma jümini mezatê Erzıngani de xêyle vetelna. Peyniye de mı niada ke nayinu dest de xelasa mı çina; xo est dukanê Hemê maê Buli. Mı va, balê tıfongê bijeri ke tenê verva nayine hover erji.. Taliyê mırê, hora hirê tıfongê Memê Buliyê têrmaşi mendi vi. Cıra dı teney bozıx bi, jüy sero ki nikliye çine viye.

Ez uza ra bine tever ke, dı Ciminıji hona mı dıma nêvışiyê, wazenê ke boriya xo mıra bijêrê. Gamê mıra, gamê dinu ra, gınune 'ro oroja koê Suri. Yemê doy'mi de, suka Zara de ke vêjune, mı va »balê xo b'erjine bextê derezaê xo Çarekıji«. Hona çêverde zere nêrestu, i hurdi mordemi verê mıde zıpathıp zıq bi. Mı thuturiye miya xora onte ke, sarê jüy sero vıla keri, derezaê mı rest, xo est vıreniya mı, vake: -»Uşira Xızıriya to verde, pıro mede, i ki derezaê maê!..« 

-»Nê lao marê derezaê nianêni koti ra?« 

Yoxro ke Areyizê maê verêcoyê. Jüyê xo Pıterij, uyo bin Pekerijo. Kelerij ki hela camiye de caverdo amê. Ine viri ra boriye, mı viri ra xuye şiye. Pia bime alfıstıkê jümini, hirêmena cêrayme ra oroja koê Suri. Hirê ray ma ver vêjiay, dı ray cıra çinê bi, raa hirêyine sero ki ağwe Kêrbela biye. Tenê ca ke şime, niada ke gola bêağwe de hirê fatfatıki azney kenê. Dı teney merdi vi, a bine de ki hondê mırcani can çinê bi. Mı tıfango bênikliye çarnara cı, se ke nave fatfatıka bêcane ra, bi ve qışte-qışta xo, hard u asmen zınga. Vengê dae ra phonc dewê Erzıngani pia bi xan u xırave. Axıri peyniye de restu, rêseno gılegaçık est ra cı, fatfatıka bêcane gola bêağwe ra zar-zor vete. Alfıstıkê mı hetê ra purt kenê, hetê ra ki vanê:

-»Lao ma na fatfatıke çınay de pojime?« 

Mı va:

-»Sıma hata fatfatıke purt kerê ke, ez caê ra qavê pêda kon!« 

Mı vake nêvake vıradê dewe nave xo fek ra. Xêyle ke şine, jü dewê de vêjine. Meger ke a dewa ke qıştayisê fatfatıke ra gına pıro, a dewa. Niada ke hora hirê boni çêrang vera mendo. Inu ra ki dı teney rıjiyê, o bin ki biyo page. Bonê page ra phılojine zere ke, dı khurrkıni tey roniştiyê, hiramu vırazenê. Jêde ki khurrkın niyê, hirê-hirısphonc estê.

Şine lewe, mı va:

-»Hala qavê mı dê, horê beri tey fatfatıke bıpoji!« 

Na qese hona fekê mıra nêperro, khurrkına jüye va:

-»Nê bıra o to biya nave a thêyra merdiye ra, qıştayisê xo naza bonê ma day pıro?« 

-»Hêya, hala urze uza ra qavê mıde!«.

Kokıme hêrs biye, vake:

-»De soo! Derdê ma halê ma, Muso Qus meymanê ma, Ğeza vêyva ma ki kota derdê qavê zurna ma!« 

Kokıma bine vake:

-»Bıra bıra, hala so a dunıke pey de niade... Ez ke bivi vêyvıke, mı hirê qıdıxi çê piyê xora tey ardi vi, hala kamci qıdıx hona rındo, bijê bere!« 

Mı şine dunıke de niada; dı qıdıxê şik'tayi, jü ki bın pa çinêbiaye di. Qıdıxo ke bın pa çino mı guret, ez şüne. Ma vas u sınc est pêser, adıro hene kerd we ke, qe mevazê! Ma goştê fatfatıke kerd qıdıx, naro ser, kerd sıre, jê beznesuru dorme de kutime çıre. O goşt giriya giriya, hên mırd giriya ke thon astıku de bi jüa. Peyniye de ma alfıstıku goştê xo werd, astıki eşti sılondi ser... Goştê fatfatıka têrmase marê hên wes ame ke, ma bêçıkê lıngunê xo pa lişti!..

Mı xafılde sılondi ser niada ke çı bivêni, astıki sılondi sero rewiyê, heto jü ra jil danê, heto jü ra ki saredanê. Jil danê, sare danê, jil danê, sare danê... Ma jili caverday, sarey fişti jümini ra, kerdi hurdi ke; dormê made xaşiyu ra genım biyo ro. Na genım ra tenê ki berd ke b'erji kergu ver, wertê ra jü dik mıde tikatik niadano. Hem ki xo cırê goyneno. Mı dest estra cı ke hetê xo ser b'onci, tersu ver rema xo est peyê varrıku. Axıri rêseno gılegaçık est cı, kaskerd ard verê xo. Mı pêguret, ard gêm u jên sana cı, niştu'ro cı, alfıstıkunê xora va:

-»De mırê oğır bo! Şêri, hala o piyê mıno phıtık se bi...« 

Dikê mınê astori zengi ro xo nêard, hata ke reştime suka Erzıngani. Ez uza ra bine raşt ke şêri Pılemoriye; dewa xo, niada ke Bolebanunê ma rastê Erzıngani de qerpuji ramıtê, her jüya xo hondê qelecuğa. Mı va, »Guneka, piyê mı hona phıtıko, cırê çhivikê qerpuze bıbırni beri, va xorê domano sawe bıliyo..« Cêvê xora kardia xuya khoniye vete ke bıbırni, kardia mı gınê pıro, turo şiye... Mı destê xo fişt cı, kardia xo nêdiye. Hermê xo fişt cı, nêdiye.. Teseliya mı kote, sare u qıne ra jü kotu cı. Fetêliu fetêliu, mı kardia xo caê nêdiye. Sarê xo dard we ke, dot ra thılpê dumani yeno. Eke ke çı bivêni, Asmenê mao Bolebanız nişto ro guveleki, karvanê muleçıku sano xo ver, dota jê gujgeleke yeno. Ame, vake:

-»Nê Tornêcengi to ita çı fetelina?« 

Mı va:

-»Kardia xo fetêliun!« 

Vake:

-»Ero la-lao caverde! Par na qerpuze zere de hawt goligê mı've bar bi vindi, hona hata na roze nêdiyê... Tı kardia xo vênena çıko!« 

Qesa dêy sero ez texeline. Niştne ro dikê xo, raa Harşiya Lolu sanê xo ver. Amune nejdiyê bonê ma ke, piyê mıno phıtık hao uşire dest dera, boyna i dormu de kudino. -»Nê bao phıtık to ita çınay fetêlina?« -»Mêsa mawa lenge pêtage nêama, ae fetêliun!« 

-»Tı so çê, az ae vênon anu!« 

O tekıt şi çê, ez şine mı nat-bota qayit kerd mêsa mawa lenge caê nêdiye. Bi muğurvê serê soni. Xorê tenê niştu ro, mı tabağa xuya bafine vete ke cığarê têrapişi, zereqê asme est lilıka mı. Thutıriye verê miya xora onte we, vejine ro ser, darê cığara xo guret, sana verê çımê xo, nat-dot şêrkerd ke çı bivêni...Dumanê hewri mı nêcêro! Eke ke mêsa mı hawa cêr Palo de dewızê de Zazay ververê gaê xode fişta cüyn, pê cüyn çarneno. Erjüne phoşta dikê xo, mı hên fişt ve rem ke jê astorê vaê vorti helmê de uza vêjine. Vajine pede, mı va: -»Lao tı ar nêkena, na mêsa mına lenge ververê gay de fina cüyn?« 

Zazaê Paloy vake: -»Ma ezo sêkur se kêr' la, çut gay' mı çin' kı ez xurê coyn vêci!« 

-»Nafa vên nêkon, reyna çiyo henen meke!« 

Vake, mı mêsa xuya lenge gurete este terkiyê xo, niştune dikê xo, sana cı ameyme. Mêsa xo terki ra vete ke zerê pêtage keri, niada ke çı bivêni! Eke ke hamute sano vılê mêsa mı, vılê xo moso biyo khırr-khêwe. Tenê vaso khêwe, tenê ki zırçê diki sanay pê, têv da kerd melem naro vılê mêsa xo, thon dê zerê pêtage. Dikê xo ki berd vezna tare ser, şine ke çê de helmê hewna şêri. Nêoz tenê pa şine -nêşine, dikê mı veng da, vake: -»I irri ii! Ci de astıkê pii!« 

Sırtmısê serê xo bine ke, çı bivêni! Eke ke vılê mêsa mı gureto de, sero viyalê rewiya, resta hewru. Zerê pêtage de ki jükhêk mêse nêmenda, têde xeleşiyê ra şiyê asmên de bars gureto. Mı phısa xora rêsenê xo olozna ra, gaçık kerd jê kılasınge, kuya ve gılê viyale ra, pa verda. Ez ve lesa xora, ma pıloşiayme pıro, vêjiayme ser ke; eke sero hegaê rewiyo, senık mendo ke zerk bıdo. Ez xo-xode fıkırine ke 'ni hêgay çıtur bıçini! Na barsê mêsu çıtur berine war!' Hên o ğem de dormê hêgay de nêmeca cêrune, mı niada ke awresê hao qewaxunê mı koçeno. Mı nara dıme, awres guret pê, ard, vaşturiye dım ra girê dê, wertê hêgay de fişt rem. Awres rema, dımê xo hêga çınıt. Awres her ke rema, dımi her ke hêga çinıt, est uza. Mı ki genım vet kerd çüalu, sımer kerd xaşiyu, fek huşki ra girê da

. Oncia xo-xode: 'Ma ez na çüal u xaşiyu çıtur berine cêr!..' va u nat-botê xo şêrkerd, thawa nêdi. Mı sarê xo naro hard, gos naro ser ke, hetê hêni de beqe-beqa jü beqa. Mı şine beqe pêgurete, polıke este ser, polan girêda. Çüal u xaşiy pê dae kıresnay zere. Ver u pey pêro kerdi pırr, tidarekê xuyê serre di. Vêjune tever, verê miya xora thuturiya xo vete, »thutturii!« kerd, jü-tek mêsa mı asmên ra nêmende; pêro amey war, şi onciay pêtaga xo.

Roza bine maa mı piyê mınê phıtıki rê dani poti, dewız u morevay têde sılayiye kerdi. Çhêl-çhuki pêro amey, nişti ro des u dı qoru de werd u sımıt. Daniyê ke qavu de mendi ki, vêsanu kerdi phıstınê xo tey berdi.

Şiya viyale de hêsarê xo bine ke, qesey têde biyê jüri, mara kotê düri!..