Prušćina
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
|
Prūsiskai Bilā, Prūsiskan |
||
| mortwa | spočatk 18. lětstotka | |
| klasifikacija | indoeuropske rěče
|
|
| družina pisma | łaćonski alfabet | |
| oficielny status | ||
|---|---|---|
| rěčne kody | ||
| iso_639-2: | (B) bat | (T) |
| iso_639-3: | prg] | |
Prušćina je mortwa baltiska rěč. Wona je mortwa wot 18. lětstotka.
Wobsah |
[wobdźěłać] Přikłady
| Přełožk | Sada |
|---|---|
| Prušćina | Prūsiskan |
| Halo | Kaīls |
| Dobre ranje | Kaīls Anksteīnai |
| Božemje | Ērdiw |
| Dźakuju so | Dīnka |
| Kelko | Kelli? |
| Haj | Jā |
| Ně | Ni |
| Hdźe je kupjelnja? | Kwēi ast Spektāstuba? |
[wobdźěłać] Słowoskład
Slědowaca tabela pokaza někotre słowa z Elbingoweho wokabulara.
| Prušćina | Stary delni(?) němski 1350 | Němčina | Hornjoserbšćina |
|---|---|---|---|
| aglo | Reyn | Regen | dešć |
| assanis | Herbist | Herbst | nazyma |
| agins, ackis | Ouge | Auge | woko |
| ape | Vlys | Fluss | rěka |
| aubirgo | Garbret | Braten | pječeń |
| auklextes | Oberker | Spreu | pluwy |
| avis | Ome | Onkel | wuj |
| birgakarkis | Kelle | Schöpfkelle | čerpawa, čěrawa |
| buttan | Hus | Haus | dom |
| cawx | Tufel | Teufel | čert |
| dangus | Hemel | Himmel | njebjo |
| dantis | Czan | Zahn | zub |
| dantimax | Czanfleysch | Zahnfleisch | dźasna |
| deywis | Got | Gott | Bóh |
| dusi | Sele | Seele | duša |
| estureyto | Eudexe | Eidechse | ješćelca |
| gamdams, gandarus | Storch | Storch | baćon |
| genne, genno | Wip | Frau | žona |
| gorme | Hiszcze | Hitze | horcota |
| goro | Vuerstant | Feuerstelle | wohnišćo |
| grobis | darm | Darm | črjewo |
| knaistis | Brant | Brand | woheń |
| knapios, knapis | Hanf | Hanf | konop |
| lituckekers | linsen | Linsen | čóčki |
| luriay | Mer | Meer | morjo |
| malun akela | Moelrat | Mühlenrad | młynske koło |
| malunastabis | Moelsteyn | Mühlstein | młynski kamjeń |
| maldenikis | Kint | Kind | dźěćo |
| menso | Vleysch | Fleisch | mjaso |
| mergo | Jungvrowe | Jungfrau | knježna |
| nage | Vues | Fuß | noha |
| nagepristis | Czee | Zeh | palc (na noze) |
| pamatis | Vussale | Fußsohle | póduš (nohi), stopa |
| panno | Vuer | Feuer | woheń |
| pettis | Schuld'blat | Schulterblatt | łopatka |
| pelanne | Assche | Asche | popjeł |
| percunis | Donner | Donner | hrimanje |
| rapa | Engel | Engel | jandźel |
| sari | Glut | Glut | žehliwe/žahle wuhlo |
| smonenawins | Mensch | Mensch | čłowjek |
| smoy | Man | Mann | muž |
| snaygis | Sne | Schnee | sněh |
| werwirsis | Lirche | Lerche | škowrončk |
| weware | Eichhorn | Eichhörnchen | wjewjerčka |
| wupyan | Wulken | Wolken | mróčele |
[wobdźěłać] Gramatika
Prušćina wobchowaše neutrum pola femininum a maskulinum, kaž słowjanske rěče a w přećiwku k wuchodobaltiskimaj rěčomaj Litawšćina a Letišćina.
- Na př. assaran "jězor" (přirunaj litawski ežeras (m), letiski (narěč) ezars (m); čěski jezero (n), ruski озеро (n))
- lunkan "łyko" (přirunaj litawski lùnkas (m), letiski lûks (m); staroruski лыко (n))
Nimo třoch genusow běštej dwě gramatiskej čisle, singular a plural.
[wobdźěłać] Deklinacija
Prušćína bě flektowaca rěč, z kotrejež znamy slědowacu šemu słowa stas "tón". Njedospołneho wobswědčenja dla njejsu znate kompletne deklinaciske paradigmy substantiwow a pronomenow. Ale so zna, zo Prušćina měja pady nominatiw, genitiw, datiw, akuzatiw, wokatiw.
[wobdźěłać] Wo wokatiwje
Jenož pola maskulinumoweje o1-deklinacije w singularje ze swójskimi formami. Hewak bě identisce z nominatiwom.
1 po indoeuropskej gramatice.
[wobdźěłać] Přikład stas "tón"
| Pad | Singular, m | Singular, f | Singular, n | Plural, m | Plural, f | Plural, n |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nominatiw | stas | stāi | stan | stāi | stās | stai |
| Genitiw | stesse | stesses | stesse | stēisan | stēisan | stēisan |
| Datiw | stesmu | stessei | stesmu abo stesmā | stēimans | stēimans | stēimans |
| Akuzatiw | stan | stan | stan abo sta | stans | stans | stans abo stas |
[wobdźěłać] Konjugacija
| Wosoba | boūt "być" | Přełožk | Komentar |
|---|---|---|---|
| 1.sg. | asmai, asmu | sym | |
| 2.sg. | assei (essei) | sy | |
| 1.pl. | asmai | smy | |
| 2.pl. | astai (estei) | sće | |
| 3.sg./pl. | ast (est, astits) | je, stej, su | Njebě rozdźěl mjezy singularom a pluralom. |
[wobdźěłać] Ličbniki
Wot zakładnych ličbnikow su jenož někotre znate.
- ains "jedyn" (přirunaj gotiski ains, łaćonski ūnus, litawski vienas, letiski viens)
- dwai "dwaj" (přirunaj litawski dù (m), dvì (f), letiski divi)
- abbai (nom.pl.) "wobě, wobaj", abbans (ak.pl.) (přirunaj litawski abù, letiski abi)
- dessimpts "dźesać" (přirunaj litawski dešimtis, letiski desmit(s))
- tūsimtons (ak.pl.) "tysac"
Wot ordinalnych ličbnikow su znate 1. hač do 10. katechizmow dla.
- pirmas "prěni" (přirunaj litawski pirmas, letiski pirmais)
- anters, antars "druhi" (přirunaj litawski antras, letiski ùotrs; sanskritski ántarah)
- tirtis (m) "treći", tirti (f) "treća"
- kettwirts "štwórty" (přirunaj litawski ketvirtas)
- piencts "pjaty" (přirunaj litawski penktas, letiski pìektais; gotiski fimfta)
- usts (II. kat.), uschts (III. kat.) a wuschts (I. kat.) "šesty"
- septmas (II. a III. kat.), sepmas (I. kat.) "sedmy" (starolitawski sekmas)
- asmus "wosmy" (přirunaj starši litawski ašmas)
- newints "dźewjaty"
- dessimpts, dessimts "dźesaty" (přirunaj litawski dešimtas, letiski desmitais)
[wobdźěłać] Zasowožiwjenje
Wot 21. lětstotka so prócuje wo zasowožiwjenje. Dźensa rěči ju 2.000 ludźi. (Žórlo němska wikipedija)
[wobdźěłać] Žórła
- Rainer Eckert, Elvira-Julia Bukevičiūte, Friedhelm Hinze: Die Baltischen Sprachen, strony 20-21, 25-27, 47-49, 383-406, ISBN 3-324-00605-8
| Baltiske rěče | |
|---|---|
| wuchodosłowjanske rěče: | Kuršćina† - Letišćina - Litawšćina - Selšćina† - Zemgalšćina† |
| zapadosłowjanske rěče: | Prušćina† - Jatwingšćina† - Sudowšćina† |
| † mortwe | |
 |
Tutón nastawk resp. wotrězk hišće ma wobsahowe mjezoty: Faluje informacije wo stawiznach a detaile wo zasowožiwjenju. --Tlustulimu 18:01, 11. měr 2007 (CET)
Pomhaj Wikipediju, z tym ty jón rozšěriš a nětko wudospołniš. |
|---|
