Albanië
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Mestreechs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
Albanië | |||
|
|||
Basisgegevens | |||
Offesjeel taol | Albanees | ||
Hoofstad | Tirana | ||
Staotsvörm | Rippebliek | ||
Staotshoof | Alfred Moisiu (sins 2002) | ||
Premier | Fatos Nano | ||
[[{{{titelhoofregering1}}}]] | {{{naomhoofregering1}}} | ||
[[{{{titelhoofregering2}}}]] | {{{naomhoofregering2}}} | ||
[[{{{titelhoofregering3}}}]] | {{{naomhoofregering3}}} | ||
Religie | {{{religie}}} | ||
Opperflaakde – % water |
28.748 km² 4,7%% |
||
Inwoeners – Deechde: |
3,6 miljoen 125/km² |
||
Euverige | |||
Munteinheid | Lek (ALL ) |
||
Tiedzaone | UTC +2 | ||
Nationale fiesdaag | 28 november | ||
Vouksleed | Hymni i Flamurit | ||
Web | Code | Telefoon | .al | ALB | +355 |
Albanië (Shqip) is 'n Balkan-rippebliek. Houfstad en groetste stad is Tirana; wijers zien Shkodër, Durrës, Elbasan en Vlora belangriek. 't Laand grèns aon Servië, Montenegro, Macedonië en Griekeland en ligk aon de Adriatische Zie.
[bewirk] Bestuurlike indeiling
Albanië is in 12 prefecture en 36 rrethe (districte) opgedeild.
[bewirk] Taole
Officieel taol is 't Albanees, dat alle otochtone spreke. Dao zien tamelik groete Griekse en Macedonische meenderhede.
[bewirk] Historie
Vaanaof oongevier 900 veur Christus vestegde ziech de Illyriërs aon de Balkankös. Albanië is geneump nao eine vaan die stamme, de Albanoi. In de viefde en veerde ieuw veur Christus vele ze mierder kere Macedonië binne, tot ze door Philippos II, vaojer vaan Alexander de Groete woorte verslaoge.
Vaanaof de Roemeins expansie huurde Albanië tot 't Roemeins Riek, laoter tot 't Byzantijns Riek. Wie 't Byzantijns Riek in verval kaom vereuverde ander volker 't laand, tot 't in 1478 oonder Osmaans beweend kaom, oondank fellen tegestand oonder aonveuring vaan Gjergj Kastrioti Skenderbeg, allewijl bekind es nationalen held vaan Albanië. Oonder 't Osmaans beweend woort Albanië euverwegend islamitisch, behave 't noordelik deil.
Nao d'n Ierste Balkanoorlog verklaorde Albanië ziech in 1912 tot oonaofhenkelik prinsdom, en in 1928 woort 't e keuninkriek, oonder keuning Zog. In 1938 woort 't land e vazalstaot vaan fascistisch Italië, boenao 't in d'n Twiede Wereldoorlog aon de kant vaan de Centrale mètvoch, tot in 1944 de communistische verzetsleismaan Enver Hoxha, gesupporteerd door de USSR de mach euvernaom.
't Beweend tot Hoxha tot zienen doed in 1985 zouw veure waor oetzoonderlik dogmatisch. De meiste moskeeë en kèrke woorte aofgebroke, de ander es museum of veur ander wereldlike doele eingeriech. Privébezit woort gaaroet verboje en hiel väöl lui woorte politiek gevange gezat. Heer aliëneerde ziech achterein vaan de toch communistische rezjiems Joegoslavië, de USSR en Sjina, zoetot Albanië 'nen heremietestaot woort. In 1985 woort Hoxha opgevolg door Ramiz Alia, dee oonder drök vaan de veranderinge in gans Europa d'n doej in eige land neet kós stoppe. Wie de tuiel dao in 1990 opgetrokke woort waor Albanië 't ermste land vaan Europa geweure.
In 1991 woorte verkezinge gehawwe, mer de bevölking besjöldegde de machhöbbers, die de absolute mierderheid hadde gehaold, vaan vervasling, zoetot die 't jaor daonao euvergedoon móste weure. Doe won de Democratische Partij de verkezinge. In 1996 leek de historie ziech te herhaole, wie die vaan manipulatie besjöldeg woorte. Obbenuits mós de regiering betersjap belaove, boenao in 1997, nao ernsteg relle en zelfs anarchie in de groete stei, verkezinge mèt internationaal waarnummers gehawwe woorte. Sinsdeen perbiert de regering 't land oprech te democratisere, veur lid te kinne weure vaan de NATO en oeteindelik de Europese Unie.
Lenj in Europa |
---|
Albanië | Andorra | Armenië2 | Azerbaidzjan1 | Belsj | Bosnië en Hercegovina | Bulgarieë | Cyprus2 | Daenemarke | Duutsjlandj | Esland | Finland | Frankriek | Griekelandj | Hongarieë | Ierland | Iesland | Italië | Kroatië | Letland | Liechtenstein | Litouwe | Luxemburg | Macedonië | Malta | Moldavië | Monaco | Montenegro | Nederlandj | Noorwege | Oekraïne | Oesteriek | Pole | Portugal | Roemenië | Ruslandj1 | San Marino | Servië | Sjlovenië | Sjlowakieë | Sjpanje | Turkieë1 | Tsjechië | Vaticaansjtad (Heilige Sjtool) | Vereineg Keuninkriek | Wit-Ruslandj | Zjwaede | Zjwitserland |
Aafhenkelike gebejer: Akrotiri en Dhekelia2 | Faeröer | Gibraltar | Guernsey | Jan Mayen | Jersey | Eilandj Man | Sjpitsberge |
1. Dit landj lik gedeiltelik in Azië. 2. Dit landj lik geografisch in Azië, meh weurt óm cultureel en historische raejes bie Europa ingedeild. |