Roma
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Norbiks aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
In de Nederlandse taal is d'r term zigeuners nog gangbaar mae dit volk neumt zich eeges Roma.
De Roma in Europa besjteunt oet twieë sjtamme: de Sinti en de Roma.'t Begrip Roma verwiest dus nao 't gaanse volk en nao ene sjtam in Europa. 't Waoërd Rom betekent in 't Romani maan of echtgenoot.
Inhawd |
[bewirk] Erkenning
De Roma zeunt in Duutsjlaand, Macedonië, Oostenriek en Zjwede erkaand es 'n nationaal minderhèèd en hun taal 't Romani is in nog mieë EU-leng erkaand es minderheedstaal.
[bewirk] Historie
De Roma zeunt oorsjpronkleke aafkomstig oet India en vanaaf de Middelieëwe reze ze ooch in West-Europa. De Roma zeunt in d'r loop van d'r tied dik 't sjlachtoffer gewes va vervolging en discriminatie. In de Twiede Waeltkrèèg waore ze same mit ander groepe sjlachtoffer van d'r Holocaust, dae ze èèges d'r Porajmos neume. Nao groof sjattinge zeunt 'n 400.000 Roma in de kaampe gesjtorve, oeë-oonder Settela Steinbach (1934-1944). Dit Sint-maedsje waor dör de Nazi's gefilmd wie 't mit vieëwagons nao Auschwitz verveurd waord. Nao d'r krèèg haat me lang gemiengd dat 't 'n Juuds maedsje waor, bis dat hör werkelèke identiteit bekaand waoërt.
[bewirk] Häns'che Weiss
Häns'che Weiss makde in de jaore 70 in Duutsjlaand 'n LP oeëop-e uvver d'r Porajmos zong in z'n èège taal. In dae tied besjong nog 'n groeëte taboe op 't bekaand make van 't Romani an de boetewaelt en de Duutsje Sinti waore gaar neet akkaoërd mit 't oetbrènge van die LP. Sommige oonderzeukers bewaere dat tiedens d'r Twiede Waeltkrèèg de Roma te make krege mit infiltraante die 't besjtaonde taboe op 't neet sjrieve van de taal nuuj laeve inbloze dör och 'n verbod op 't aoëpelek gebruuk d'r van te promote. De Duutsje jeugd hoeërt dör dis LP vör 't ursj van d'r holocaust op de Roma.
[bewirk] Django Reinhardt
Django Reinhardt (1910-1953) waor 'ne Belzje jazz-musikaant, dae vöral in Fraankriek laefde. Bie 'ne braand raakde e gewond en z'n rechterhaand deels verlamd. Toch bleef-e op hoeëg niveau musicere. Opvallend waor 't groeët formaat van de gitare die e besjpeulde. In Brussel wert nog al jaors op z'ne verjäördaag d'r Djangofollies georganiseerd.
- Minor Swing deende es sound-track bie d'r film Chocolat.
- D'r film Swing (2002) besjrieft 't laeve van de Roma wie Django Reinhardt laefde en is 'n ode an häöm. 'ne Naokaomeling sjpeult mit, n.l. Mandino Reinhardt.
[bewirk] Ursjte getugenisse Porajmos
In 't kader van 't Filmfestival in 't Filmhoes Lumière in Mestreech op 31 maart 2007 um 19.30: een stukje blauw in de lucht, regie Bob Entrop (Ned. 2007). 12 Sinti en Roma uvverlaevende van d'r Porajmos getuge v'r 't ursj. D'r regisseur en de Sinti-activiste Lala Weiss zulle de vörsjèlling bie-wonne en nao aafloop sjpeule muzikaante oet d'r film (Triska Trio, mit Sinti oet Limburg) in de foyer.
