Web Analytics

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Te Rauparaha - Wikipedia

Te Rauparaha

Nō Wikipedia Māori

Te Rauparaha, rangitira o Ngāti Toa, i ngā tau 1840
Te Rauparaha, rangitira o Ngāti Toa, i ngā tau 1840

Ko Te Rauparaha (? - 1849) he rangatira nō Ngāti Toa. Ko ia te tama a Werawera o Ngāti Toa rāua ko tana wahine tuarua a Parekōwhatu (Parekōhatu) o Ngāti Raukawa. He tamariki tonu ia i te taenga mai o Kāpene Kuki (James Cook) ki Aotearoa nei. Mehemea kei te tika tēnei, e tinga ana nō te tekau tau atu i 1760, te wā i whānau ai ia. Kāore i te mōhiotia menā i whānau ki Kāwhia, ki te kāinga rānei o tana whaea i Maungatautari. He uri nō Hoturoa o Tainui waka. Ko ōna mātua i heke ngātahi mai i ngā tūpuna taketake o ō rāua matawaka. Ahakoa ehara nō te kāhui tumu whakarae, i riro i a ia te tūranga kaingārahu o tōna iwi, nā runga tonu rā i tōna hikareia ki te tiaki i ngā take e pā ana ki tōna iwi, me tana pūkenga hoki i te kauhanga riri. Ahakoa te potopoto o te tū, he tangata pakari, he kōpaka rā hoki. He rite te ihu ki tō te ngutu kākā ina anga kōtaha mai ana. I a ia ka nanawe, ka kanapa ngā karu ka piko whakararo te tupere o tana ngutu o raro.

[edit] Te pūtake o tana ingoa

Ko te ingoa o Te Rauparaha he whakamahara ki te taunu a tētahi rangatira o Waikato, i a ia e tamariki ana, i puta ana kupu whakahāwea ka patua e ia, otirā ka tukua ia ki te hāngī, ko ngā rau parahā hei rautao. Ko te kāinga taketake o Te Rauparaha, ko Kāwhia. Nā Te Rauparaha a Ngāti Toa i ārahi i tōna pakanga roa ki ngā iwi o Waikato. Nā ngā parekura o Ngāti Toa i aua pakanga, ka wehe atu ōna iwi i te takiwā o Waikato ki wāhi kē. I ngā tau 1820, ka ārahina e ia a Ngāti Toa me ōna hoa i tō rātou heke nui ki Te Upoko-o-te-Ika. Kua whiwhi pū a Ngāti Toa, nō reira ka raru i a rātou ngā iwi o ngā rohe o te tonga i ngā pakanga mō te whenua. Mai i Kāpiti Motu, ka whakahaeretia e Te Rauparaha te whakaekenga o ngā iwi o Te Tauihu o Te Waka-a-Māui, ā, ka kōkiritia e ia ngā pā o Ngāi Tahu, tae rawa atu ki Kaiapoi.

[edit] Ngā raruraru ki Whakatū

Te Rauparaha, he whakaahua huahua nō tōna wā ake
Te Rauparaha, he whakaahua huahua nō tōna wā ake

I te tau 1839 ka hokona e Te Rauparaha he whenua i Whakatū me Te Taitapu ki te Kamupene o Niu Tīreni, ā, nō te tau 1840 ka hainatia e ia te Tiriti o Waitangi – e rua rawa ana hainatanga, ki ētahi kape e rua – i runga i te whakaaro mā reira pea e riro mai ai i a ia te tino mana o ngā whenua kua raupatutia e ia. I muri ka ātete tonu a Te Rauparaha ki ngā mahi a te Kamupene o Niu Tīreni ki te rūri i te whenua kīhai i hokona atu e ia. I te pakanga nui i Te Wairau i te tau 1843, ka kauparea atu e rātou ko ana kaitautoko tētahi ope Pākehā kua tae mai ki te whakarau i a ia. E 22 ngā kaiwhakanoho Pākehā i mate, me ētahi o te taha Māori. I te wehi nui ngā kaiwhakanoho Pākehā i Pōneke me te Awakairangi kei tāorotia rātou e Ngāti Toa. I te marama o Hōngongoi i te tau 1846, ka kōkiritia te pā o Te Rauparaha e Kāwana Hōri Kerei, ka mauheretia ia. I mauheretia ia, ahakoa kāore i tika i raro i te ture, taea noatia te marama o Kohi-tātea 1848. Ko te mahi a Kerei i roto i aua marama, he tukituki i a Ngāti Toa.

[edit] Tohutoro

  • Burns, P. Te Rauparaha. Te Whanga-nui-a-Tara, 1980
  • Smith, S. P. History and traditions of the Maoris of the West Coast, North Island of New Zealand prior to 1840. Ngāmotu, 1910


Ngā kaihautū 1840-1980
Ngā kaihautū 1840-1900:   Āperahama Taonui • Āpihai Te Kawau • Hāmiora Mangakāhia • Hēnare Kaihau • Hēnare Mātene Te Whiwhi • Hēnare Matua • Hēnare Tomoana • Hirini Rāwiri Taiwhanga • Hoani Nahe • Hōne Heke • Hōne Heke Ngāpua • Hōne Mohi Tāwhai • Hōne Ōmipi • Hōri Kerei Taiaroa • Horonuku Te Heuheu Tūkino IV • Karaitiana Takamoana • Matiaha Tiramōrehu • Meri Te Tai Mangakāhia • Niniwa-i-te-rangi • Nireaha Tāmaki • Pāora Tūhaere • Pōmare II • Pōtatau • Rangi Topeora • Rāpata Wahawaha • Rewi Manga Maniapoto • Riperata Kahutia • Riwha Tītokowaru • Tāmati Wāka Nene • Tāraia Ngākuti Te Tumuhuia • Tāwhiao • Te Hāpuku • Te Heuheu Tūkino III, Iwikau • Te Keepa Te Rangihiwinui • Te Keepa Te Rangi-pūawhe • Te Kooti Arikirangi Te Turuki • Te Pahi • Te Rauparaha • Te Ruki Kawiti • Te Whiti o Rongomai • Timi Kara • Tohu Kākahi • Wahanui Huatare • Wiremu Kīngi Te Rangitāke • Wiremu Pere • Wiremu Tako Ngātata • Wiremu Tāmihana • Wiremu Te Kākākura Parata • Wiremu Te Wheoro
Ngā kaihautū 1900-1980:   Āpirana Ngata • Eruera Tirikātene • Hēnare Balneavis • Hēni Materoa • Hoani Te Heuheu Tūkino VI • James Clendon Tau Hēnare • Korokī • Mahuta Tāwhiao • Matiu Rata • Māui Pōmare • Paraire Paikea • Rangi Mawhete • Rua Kēnana • Tahupōtiki Wiremu Rātana • Tai Mitchell • Te Puea Hērangi • Te Rangi Hīroa • Tuaiwa Eva Rickard • Turi Carroll • Whina Cooper
Ngā Kāwana:   George Gipps • Te Hopihona • Pitiroi • Hōri Kerei • Tāmati Parāone
Ngā Kaitōrangapū, ngā āpiha:   Constantine Henry Phipps • Edward Eyre • Francis Dart Fenton • Francis Dillon Bell • Frederick Edward Maning • Frederick Weld • Frederick Whitaker • George Rusden • Gilbert Mair • Henry George (Earl) Grey • Henry Russell • Henry Sewell • Hōne Hīhana • Jack Kent Hunn • James Crowe Richmond • James Edward Fitzgerald • James Prendergast • James Stephen • John Gorst • Joseph Gordon Coates • Julius Vogel • Lord Glenelg • Michael Joseph Savage • Norman Kirk • Peter Fraser • Ralph Hanan • Robert Stout • Te Hētana • Te Mākarini • Te Paraihe • Te Paranihi • Te Pōkiha • Te Pūhipi • Thomas Buick • Thomas Bunbury • Walter Mantell • Walter Nash • William Herries • William Martin • William Rees • William Spain
Ngā kaiwhakanoho, ngā mihinare:   Edward Wakefield • George Clarke • James Cowan • Pīhopa Pomaparie • Richard Taylor • Te Harawira • Te Herewini • Te Karuwhā • Te Kerēhi • Te Koroneho • Te Mātenga

Static Wikipedia (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu