Alfred Gauda

Z Wikipedii

Alfred Gauda (ur. 7 grudnia 1940 w Lublinie na Bronowicach, zm. 24 listopada 2005 w Lublinie), muzealnik, etnograf, grafik, twórca ekslibrisów.

[edytuj] Wykształcenie i praca zawodowa

Był rodowitym lublinianinem, często sam podkreślał - urodziłem się na Bronowicach, w Lublinie.

Szkołę podstawową i liceum im. Hetmana Jana Zamojskiego ukończył w Lublinie. Studia w zakresie etnografii i etnologii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie ukończył w 1965 r. uzyskując dyplom magistra.

W latach 1965 - 1973 pracował w Muzeum Okręgowym w Lublinie jako asystent, a później kierownik Działu Etnografii. W 1973 r. objął stanowisko zastępcy dyrektora Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie. W roku 1977 powrócił do Muzeum Okręgowego, już na stanowisko dyrektora, gdzie pracował do 1992 r. W latach 1992 - 1995 pracował w Muzeum Wsi Lubelskiej jako starszy kustosz, a następnie kierownik Działu Historii i Kultury Wsi.

W roku 1995 po wygranym konkursie objął stanowisko dyrektora Krajowego Domu Twórczości Ludowej w Lublinie, które piastował do śmierci.

[edytuj] Działania pozazawodowe

Pracę zawodową łączył z wieloma funkcjami społecznymi w rozlicznych stowarzyszeniach, radach programowych, komitetach organizacyjnych, zespołach doradczych i innych. Swoją dużą wiedzę i doświadczenie wykorzystywał w licznych publikacjach naukowych, recenzjach, odczytach z zakresu sztuki ludowej Lubelszczyzny i kultury wsi. Organizował liczne i różnorodne wystawy i festiwale sztuki ludowej.

Z wielkim zapałem i znawstwem gromadził ekslibrisy, z własnych zbiorów zorganizował wiele wystaw. Początki zainteresowań Alfreda Gaudy ekslibrisem sięgają lat 70. XX w. Zafascynował się wtedy twórczością wybitnego lubelskiego drzeworytnika, Henryka Zwolakiewicza. Dzień ten uważał za początek wielkiej przygody ze znakiem książkowym a także za początek własnej twórczości ekslibrisowej. Rozpoczynając niełatwą drogę grafika-linorytnika, a później twórcy wolnej grafiki warsztatowej nie zdawał sobie sprawy z faktu, że wchodzi w świat, z którego nie ma już powrotu. Wytrwał na tej drodze do końca swoich dni, doznając zapewne pełnej satysfakcji twórczej.

Przez ok. 30 lat wykonał 361 ekslibrisów w technikach linorytu, drzeworytu, cynkotypii i technikach własnych. Większość z nich to klasyczne w założeniu ekslibrisy, powstałe na konkretne zamówienie bibliofilów, głównie (ale nie tylko) lubelskich. Miały przede wszystkim służyć książce i książce służyły.

W ostatnich latach artysta odszedł jednak od linorytu. Rozpoczął się dla niego nowy, niepowtarzalny, niezwykle ciekawy okres twórczości. Sięgnął mianowicie po nożyce do strzyżenia owiec i wzorem twórców wycinanek, robił wycinankowe ekslibrisy. Powstały znaki odmienne w formie i treści, ale poprzez możliwość powielenia ich w technice offsetu, spełniające klasyczną rolę znaku książkowego. Te misternie wycinane nożycami w papierze wycinankowym miniatury graficzne z koronkowymi ornamentami, swoją odrębnością wyróżniają się i bezsprzecznie przyciągają uwagę. W tych ekslibrisach wycinankowych twórca nawiązywał do polskiej sztuki ludowej. Zdumiewa liternictwo, precyzyjnie cięte, wtopione w elementy graficzne znaków.

Alfred Gauda wciąż eksperymentował. Wykorzystywał często spękania fakturalne wysychającego tuszu lub farby jako tło do projektów graficznych. Łączył także różne techniki, co wzbogacało jego twórczość. Zwraca uwagę jego pomysłowość w podkreślaniu osobowości osób obdarowywanych ekslibrisami. Trafnie wyłapane drobne wady właściciela ekslibrisu nadawały znakom swoiste ciepło.

Wiele znaków poświęcił wydarzeniom swojego miasta i Polski. Są one jakby kartami z najnowszej historii, stanowiąc dopełnienie tych zdarzeń.

Dzięki dokonaniom artystycznym w zakresie grafiki warsztatowej, uzyskanym nagrodom, rozlicznym wystawom indywidualnym i zbiorowym, twórca uzyskał w roku 1986 uprawnienia Ministra Kultury i Sztuki do wykonywania zawodu artysty-plastyka w zakresie grafiki.

Grafika warsztatowa większych rozmiarów to prace Alfreda Gaudy przedstawiające zdarzenia polityczne naszego kraju. Zwracają uwagę szczególnie te, które jakby wskazują odbiorcy, aby zatrzymał się i popatrzył. Oto niektóre z nich: "Pogoda polityczna w Polsce 1945-84", "Nie zasłoni nas żadna kurtyna", "Od nakazu do victorii" czy też "Krucha koalicja". Okazało się, że Alfred Gauda był nie tylko bacznym obserwatorem politycznym, ale i doskonałym interpretatorem.

Należy również wspomnieć o fascynacji Alfreda Gaudy fotografią. Wykonał szereg udanych fotogramów twórców ludowych, a także pejzaży Lublina, Kazimierza nad Wisłą, okolic Zakopanego i Szczawnicy.

[edytuj] Nagrody i wyróżnienia

Ekslibrisy Alfreda Gaudy były wielokrotnie nagradzane w konkursach ogólnopolskich: I nagroda w konkursie w Puławach, I nagroda w ogólnopolskim konkursie na ekslibris w Kazimierzu Dolnym, wyróżnienie w międzynarodowym konkursie na ekslibris w Grudziądzu i inne.

W roku 1997 został uhonorowany nagrodą Ministra Kultury i Sztuki za upowszechnianie kultury. Nagroda ta zapewne w założeniu miała wyrazić szczególne uznanie dla artysty, profesjonalnie związanego z kulturą wsi polskiej i społecznika.

Nie mógł dojechać na planowane na 3 grudnia 2005 r. otwarcie swojej indywidualnej wystawy ekslibrisów, którą przygotował z dużą starannością w Galerii Ekslibrisu Domu Kultury „Podgórze" w Krakowie. Odszedł po ciężkiej chorobie, o której wiedzieli tylko bliscy. Zmarł wieczorem 24 listopada 2005 roku w domu, w Lublinie.

Opracowano na podstawie: Zbigniew Jóźwik “Alfred Gauda”, Ex Bibliotheca nr 1 (14) rok 2006 s. 12-13