Azydek
Z Wikipedii
Azydek to:
- anion N3- będący formalnie resztą kwasową azotowodoru.
- nazwa soli zawierających ten anion
Na ogół przyjmuje się, że anion azydkowy ma następującą strukturę:
- N-=N+=N-
jest to zatem układ trzech atomów azotu połączonych wiązaniami podwójnymi, przy czym dwa skrajne atomy posiadają ładunek ujemny a środkowy dodatni, na skutek czego całość jest anionem posiadającym elementarny ładunek ujemny.
Z uwagi na podwójnie skumulowany układ wiązań podwójnych i nietypowy rozkład ładunku elektrycznego, azydki są generalnie związkami bardzo reaktywnymi. Wszystkie azydki są silnie toksyczne, gdyż jon azydkowy posiada bardzo silne powinowactwo do hemoglobiny, silniejsze nawet od tlenku węgla powoduje więc trwałe zablokowanie transportu tlenu w organizmie.
[edytuj] Azydki nieorganiczne
Azydki metali ciężkich mają silne własności wybuchowe (Cu, Pb, Ag, Hg). Są one stosowane jako środki inicjujące wybuch, gdyż są one czułe na bodźce mechaniczne. Azydek ołowiu i azydek rtęci są stosowane w spłonkach do naboi oraz detonatorach. Pozostałe azydki metali ciężkich (np. azydek miedzi) są tak reaktywne i skłonne do wybuchu, że nie można ich bezpiecznie przechowywać, zużywa się je niemal natychmiast po przygotowaniu.
Azydki metali alkalicznych (I, II grupa układu okresowego) są względnie stabilne, rozpuszczalne w wodzie, pod wpływem temperatury ich rozkład następuje bez detonacji. Można ich detonację wywołać jednak impulsem elektrycznym. Azydek sodu stanowi podstawowy składnik detonujący samochodowe poduszki powietrzne.
[edytuj] Azydki organiczne
Azydki organiczne, o ogólnym wzorze R-N=N=N, gdzie R dowolna grupa węglowodorowa, są związkami reaktywnymi ale względnie stabilnymi. Są one przydatnymi reagantami w wielu syntezach organicznych. Grupa azydkowa jest silnym, twardym nukleofilem i zwiększa gęstość elektronową atomu węgla do którego jest przyłączona. W trakcie wielu reakcji, grupa azydkowa rozkłada się z wydzieleniem gazowego azotu (N2) i powstaniem układu (-)N=C co jest wykorzystywane w wielu syntezach organicznych m.in. przy otrzymywaniu γ-imino-β-enamino esterów.
