Baldwin I z Boulogne
Z Wikipedii
Baldwin I z Boulogne (zm. 2 kwietnia 1118 w Al-Arisz) - hrabia Edessy (1098-1100) i król Jerozolimy (1100-1118).
Brat Gotfryda z Bouillon. Uczestnik I wyprawy krzyżowej. W 1098 utworzył pierwsze państwo łacińskie na Bliskim Wschodzie - hrabstwo Edessy. W 1100 został następcą Gotfryda i jako pierwszy koronował się na króla jerozolimskiego. Poszerzył terytorium Królestwa Jerozolimskiego i zapewnił mu przodujące miejsce wśród monarchii frankijskich.
Spis treści |
[edytuj] Wywód przodków
| 4. Eustachy I z Boulogne |
||||||
| 2. Eustachy II z Boulogne |
||||||
| 5. Matylda z Louvain |
||||||
| 1. Baldwin I |
||||||
| 6. Gotfryd II Brodaty | ||||||
| 3. Ida Lotaryńska |
||||||
| 7. Doda | ||||||
[edytuj] Pochodzenie i losy do 1095 roku
Baldwin był trzecim i najmłodszym synem Eustachego II, hrabiego Boulogne; bratem Eustachego III i Gotfryda z Bouillon. Był przeznaczony przez rodzinę do stanu duchownego. Kształcił się w Reims, Cambrai i Liège. Ostatecznie jednak wybrał życie świeckie. Nie otrzymał nic z rodowych włości. Osiadł w Normandii, gdzie ożenił się z Godwerą z Tosni. Później wstąpił do służby u swojego starszego brata Gotfryda. Z jego ramienia objął w zarząd hrabstwo Verdun.
[edytuj] Udział w pierwszej krucjacie
W 1096 roku zdecydował się na udział w I wyprawie krzyżowej. Wziął w udział krucjacie w armii lotaryńskiej dowodzonej przez jego brata Gotfryda. Baldwin zabrał ze sobą żonę, Godwerę z Tosni, i dzieci.
Kiedy armia lotaryńska miała przejść przez Węgry, tamtejszy król Koloman w zamian za zgodę na przemarsz zażądał zakładników w osobach Baldwina, jego żony i dzieci. Baldwin początkowo się nie zgadzał, ostatecznie jednak ustąpił. Natychmiast po przekroczeniu przez krzyżowców granicy węgiersko-bizantyjskiej, Koloman odesłał zakładników.
23 XII 1096 armia lotaryńska stanęła pod Konstantynopolem. Gdy Gotfryd odmówił złożenia przysięgi cesarzowi Aleksemu I Komnenowi, ten wstrzymał dostawy prowiantu dla krzyżowców. W odpowiedzi Baldwin spustoszył przedmieścia Konstantynopola - w końcu cesarz obiecał, że odwoła blokadę. Około Wielkanocy 1097 roku Gotfryd ustąpił i wraz z Baldwinem złożył przysięgę Aleksemu, że uznają go suzerenem wszystkich zdobytych przez nich ziem.
Baldwin, wraz z całą armią krzyżową, brał udział w oblężeniu Nicei oraz w bitwie pod Doryleum. Około 10 IX 1097 główna armia skierowała się z Heraklei na północny-wschód do Cezarei, zaś Baldwin i Tankred - każdy osobno na czele własnych sił - wyruszyli w kierunku przełęczy w górach Taurus.
[edytuj] Kampania w Cylicji
Baldwinowi towarzyszyli jego kuzyn Baldwin z Le Bourg, Renald z Toul i Piotr ze Stenay oraz 500 rycerzy i 2000 piechurów. Gdy dotarł pod Tars, miasto było już zajęte przez Tankreda. Baldwin zażądał wydania miasta. Tankred, dysponujący mniejszymi siłami, musiał ustąpić i pomaszerował w kierunku Adany.
Po odjeździe Tankreda pod Tarsem zjawiło się 300 Normanów przysłanych przez armię główną. Baldwin odmówił wpuszczenia ich do miasta, zaś Normanowie następnej nocy zostali napadnięci i wyrżnięci w pień przez grasujący w pobliżu oddział turecki.
Zaogniło to konflikt z Tankredem. Ten nie wpuścił sił Baldwina do Mamistry i przegrał z nim potyczkę nad rzeką Dżajhan (Pyramos). Pod wpływem powszechnego oburzenia, Baldwin oficjalnie pojednał się z Tankredem. Z Mamistry szybko dołączył do armii głównej.
[edytuj] Baldwin a Toros, władca Edessy
Baldwin, tym razem ostatecznie, opuścił armię krzyżową w Maraszu. Krzyżowcy wyruszyli w kierunku Antiochii, zaś Baldwin skierował się na wschód. Wkrótce przyłączyli się do niego dwaj dowódcy ormiańscy: Fer i Nicusus. Na początku wiosny 1097 roku Baldwin zajął twierdze Ravendel (Ar-Rawandan) i Turbessel (Tall Bazeir), kończąc podbój ziem na zachód od Eufratu.
Około 1 stycznia 1098 Toros, władca Edessy, wystąpił z prośbą o pomoc w walce z Kerbogą (Kurbughą), tureckim emirem Mosulu. Baldwin zażądał w zamian, aby władca Edessy mianował go swoim następcą. Ten przystał na to żądanie. 8 lutego 1098 Baldwin zjawił się w Edessie i niemal zaraz po przyjeździe został adoptowany przez Torosa.
Pierwsza, trwająca od 14 do 20 II, ekspedycja Baldwina jako współdziedzica Edessy zakończyła się niepowodzeniem. Mimo pomocy księcia Konstantyna z Gargaru, nie udało się mu pokonac Balduka, tureckiego emira Samosaty.
7 marca w Edessie doszło do przewrotu. Toros został opuszczony przez wojsko. Baldwin zalecił mu kapitulację i jednocześnie zagwarantował bezpieczeństwo. Toros zgodził się, prosząc jedynie o to, by mógł udać się z żoną do jej ojca w Melitenie. Baldwin nie pozwolił mu opuścić mu pałacu. 9 III Toros próbował się wydostać, ale zginął rozszarpany przez tłum. 10 III Baldwin przyjął tytuł hrabiego Edessy.
[edytuj] Baldwin jako hrabia Edessy
[edytuj] Polityka wewnętrzna
Rządy spoczywały w rękach Baldwina i jego wasali. Na wieść o sukcesach hrabiego Edessy dołączyli do niego rycerze, przebywający z armią krzyżową pod Antiochią. Byli wśród nich Drogon z Nesle, Renald z Toul i Gaston z Béarn. Baldwin powierzał w państwie pewną rolą mieszkańcom swojego hrabstwa, zarówno chrześcijanom, jak i muzułmanom.
Pod koniec 1098 roku stłumił spisek, jaki zorganizowało kilkunastu wybitnych obywateli Edessy. Dwóch przywódców spisku aresztowano i oślepiono; ich głównym wspólnikom obcięto nosy lub stopy.
[edytuj] Polityka zagraniczna
W maju 1098 przez trzy tygodnie bronił się w Edessie przed oblegającą go armią Kerbogi, atabega Mosulu. W ten sposób opóźnił jego marsz do Antiochii i pośrednio ocalił główną armię krzyżowców.
Baldwin kupił za 10 tysięcy bizantów emirat Samosaty od jego władcy Balduka. Później zajął także Sarudż, gdzie osadził załogę frankijską pod dowództwem Fulka z Chartres.
Starał się utrzymywać przyjazne kontakty z Ormianami. Ożenił się z córką Taphnuza (Tafroca), arystokraty, którego włości leżały w pobliżu Edessy. Przypuszcza się, że był on identyczny z Tatulem, władcą Maraszu[1].
[edytuj] Baldwin jako król jerozolimski
[edytuj] Objęcie rządów
18 VII 1100 zmarł Gotfryd z Bouillon, przekazując w testamencie Jerozolimę patriarsze Daimbertowi. Jednak przebywający w mieście Lotaryńczycy pod przewodem Garniera z Gray wezwali Baldwina, aby zajął miejsce zmarłego brata.
Baldwin nadał hrabstwo swojemu kuzynowi Baldwinowi z Le Bourg, a sam 2 X 1100 wyruszył w stronę Jerozolimy. Po drodze, w okolicy Bejrutu, pokonał armię Dukkaka z Damaszku. 9 XI wkroczył do Jerozolimy, witany entuzjastycznie przez mieszkańców. Dwa dni później przyjął tytuł króla Jerozolimy.
Będąc zależnym od floty pizańskiej, zatwierdził Daimberta na stolcu patriarszym. 25 XII 1100 w Betlejem złożył mu hołd lenny, a ten go koronował.
[edytuj] Polityka zagraniczna
Wczesną wiosną 1101 pokonał bogate plemię arabskie, wędrujące przez Zajordanię. W marcu 1101 miasta Arsuf, Cezarea, Akka i Tyr zapłaciły okup Baldwinowi. Niedługo potem do portu w Jaffie zawinęła flota genueńska, z którą Baldwin zawarł porozumienie. Z jej pomocą zdobył najpierw Arsuf, a 17 V 1101 wziął szturmem Cezareę.
Zaraz po zajęciu Cezarei musiał wyruszyć przeciwko armii egipskiej, którą pokonał 7 IX 1101 pod Ar-Ramlą. Jednak w następnym roku, 17 V 1102, został pokonany przez Egipcjan w okolicy Ar-Ramli. Muzułmanie rozpoczęli oblężenie fortyfikacji. Baldwin zdołał się z niej wydostać, przeprowadzić reorganizację swoich sił zbrojnych i 27 V odeprzeć atak Egipcjan na Jaffę.
W 1103 bezskutecznie próbował zdobyć Akkę, a w czasie walk z bandami zbójeckimi na górze Karmel został ciężko ranny w nerki. W 1104 z pomocą Genueńczyków udało mu się wreszcie zająć Akkę.
27 VIII 1105 w trzeciej bitwie pod Ar-Ramlą pokonał siły egipskie, jednak sam poniósł dotkliwe straty. Ta bitwa zakończyła wielkie kampanie Fatymidów przeciwko Baldwinowi.
W 1108 próbował zdobyć Sydon. W 1109 udzielił pomocy Bertrandowi z Tuluzy w zdobyciu Trypolisu. W lutym 1110 przystąpił do oblężenia Bejrutu, który zdobył po trzech miesiącach - 13 V. Krótko później, przy pomocy floty Sigurda, króla Norwegii, zajął Sydon, który powierzył jako baronię Eustachemu Garnierowi.
W latach 1111-1112 oblegał Tyr. Miastu z odsieczą nadszeł Tughtakin z Damaszku i Baldwin musiał wycofać się do Akki. W 1115 zajął Moab.
[edytuj] Polityka wewnętrzna
Wprawdzie Królestwo Jerozolimskie było monarchią feudalną, ale zarząd większości kraju Baldwin skupił w swoich rękach. Starał się zyskać przychylność miejscowych chrześcijan. Popierał imigrację chrześcijan z sąsiednych krajów znajdujących się pod panowaniem muzułmańskim. Sprzyjał małżeństwom między Frankami a autochtonami. Okazywał tolerację religijną żydom i muzułmanom.
[edytuj] Baldwin a patriarchowie jerozolimscy
Patriarcha Daimbert z Pizy koronował Baldwina pod koniec 1100 wbrew własnej woli. W 1101 do Jerozolimy przybył Maurycy, legat papieża Paschalisa II. Baldwin namówił go, aby złożył Daimberta z godności patriarchy. Jesienią 1102 kolejny legat papieski, Robert z Paryża, mianował patriarchą kandydata Baldwina - Ewremara z Thérouanne.
W 1108 roku udało się Baldwinowi doprowadzić do złożenia z urzędu Ewremara, z którego nie był zadowolony. Na kolejnego patriarchę wybrał Gibelina z Sabran, arcybiskupa Arles i legata papieskiego. Był on jednak wiekowy i zmarł w 1112. Wtedy Baldwin mianował patriarchą swojego bliskiego współpracownika Arnulfa z Rohes.
[edytuj] Małżeństwo z Adelajdą z Salony
Baldwin pod zarzutem cudzołóstwa usunął z dworu swoją ormiańską żonę i zmusił ją do wstąpienia do klasztoru św. Anny w Jerozolimie. Wkrótce potem córka Taphnuza uzyskała zgodę na przeniesienie się do Konstantynopola, gdzie mieszkali jej rodzice.
Baldwin w 1113 poślubił Adelajdę z Salony, wdowę po Rogerze I, hrabim Sycylii. Wniosła mu ona bajecznie wysoki posag. Baldwin przystał na jej warunek, że - jeżeli ich małżeństwo okaże się bezdzietne - tron jerozolimski odziedziczy Roger II, syn Adelajdy z pierwszego małżeństwa.
Ślubu Adelajdzie i Baldwinowi udzielił patriarcha jerozolimski Arnulf. W 1114 do Jerozolimy przybył legat papieski, Berengar biskup Oragne, który stwierdził, że poprzednie małżeństwo Baldwina nie zostało prawomocnie unieważnione. W marcu 1117 Baldwin zapadł na zdrowiu. Pod wpływem spowiedników zdecydował się odprawić Adelajdę, która powróciła na Sycylię.
[edytuj] Ostatnie wyprawa wojenna i śmierć
Na początku marca 1118 na czele niewielkiego oddziału (216 konnych i 400 piechurów) wyruszył z Hebronu i przez półwysep Synaj dotarł do miejscowości Al-Farama (Peluzjum). Załoga Peluzjum na wieść o nadejściu Baldwina uciekła z miasta. Pierwszy król jerozolimski dorarł nad Nil. Tam jednak zapadł na śmiertelną chorobę i zawrócił.
Zmarł 2 IV 1118 w Al-Arisz, małym forcie pogranicznym, znajdującym się już na terenie Królestwa Jerozolimskiego. Zwłoki króla przewieziono do Jerozolimy. 7 IV został pochowany w kościele Świętego Grobu obok swojego brata Gotfryda.
[edytuj] Żony i potomstwo
Baldwin żenił się trzykrotnie. Jego żonami były:
- Godwera z Tosni, zm. w październiku 1097 w Maraszu.
- od 1098 nieznanego imienia córka Taphuza; według późnych źródeł nazywała się Arda. Została oddalona w 1108.
- od 1113 Adelajda z Salony (Adelajda del Vasto), wdowa po Rogerze I, hrabim Sycylii. Została oddalona w 1117.
Z pierwszego małżeństwa Baldwin miał dzieci, które zmarły w 1097 roku w czasie pierwszej wyprawy krzyżowej. Z pozostałych małżeństw nie doczekał się potomstwa.
[edytuj] W literaturze
Baldwin był jednym z bohaterów powieści Krzyżowcy autorstwa Zofii Kossak.
[edytuj] Bibliografia
- Pernoud R., Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, Gdańsk 1995, ISBN 83-85893-10-5.
- Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1-2, Warszawa 1997, ISBN 83-06-02542-3.
- Tate G., Orient w czasach wypraw krzyżowych, Wrocław 1996, ISBN 83-7023-327-9.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Albert z Akwizgranu twierdzi, że nazywał się Taphnuz i był bratem Konstantyna z Gargaru. Wilhelm z Tyru nazywa go Tafroc. Badacze sądzą, że teściem Baldwina I był Tatul, władca Maraszu, lecz to twierdzenie ma walor jedynie hipotezy. Potwierdza ją szczegół, że od 1104 mieszkał w Konstantynopolu, a właśnie tam do swoich rodziców udała się druga żona Baldwina, gdy ten ją oddalił.
| Poprzednik Brak |
Hrabia Edessy 1098—1100 |
Następca Baldwin II |
| Poprzednik Godfryd z Bouillon |
 |
Król Jerozolimy 1100-1118 |
|
Następca Baldwin II |
