Bionika
Z Wikipedii
Bionika (od gr. bios - życie i mimesis - naśladować; inne nazwy: biomimetyka, biomimikra, inżynieria bioniczna) - to interdyscyplinarna nauka badająca budowę i zasady działania organizmów żywych oraz ich adaptowanie w technice (zwłaszcza w automatyce) i budowie urządzeń technicznych na wzór organizmów żywych. Stara się poznawać i wykorzystać procesy sterujące działaniem organizmów żywych w różnych działach techniki, głównie w automatyce, elektronice i mechanice. Patenty przygotowane przez naukowców wykorzystują rozwiązania występujące w naturze. Opracowania nowych rozwiązań dzięki biomimetyce pozwoli na zmniejszenie przypadkowości w badaniach naukowych oraz umożliwi łatwiejsze generowanie nowych rozwiązań.
Dokładne badanie i kopiowanie szczegółów budowy z żywych form jest bardzo obiecujące, gdyż okazuje się, że te formy są bardzo rozwinięte, a takich rozwiązań jak w przyrodzie jeszcze nie ma w żadnych urządzeniach.
Przykłady biomimetyki w inżynierii zawierają kadłuby łodzi imitujących grubą skórę delfinów, sonar, radar, w medycynie ultradźwięki imitujące głos nietoperzy. W dziedzinie informatyki badania biomimetyki znalazły zastosowanie w cybernetyce, sztucznych neuronach, sztucznych sieciach oraz w miniaturyzacji krzemowych podzespołów na wzór naturalnych neuronów.
Specjalista biomimetyki, Julian Vincent wykładający na Uniwersytecie Bath w Wielkiej Brytanii, uważa, że obecnie zaledwie 10% może mniej tych rozwiązań umiemy naśladować, w celu doskonalenia urządzeń.
W medycynie bionika oznacza zastępowanie lub wspomaganie ciała urządzeniami, które bardzo dobrze naśladują naturalne funkcjonowanie, w przeciwieństwie do protez. Najbardziej znany jest tu implant ślimakowy dla głuchych.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Biomimetyka termin ten został ukuty około 1950 roku przez Otto Schmitt.
Termin bionika został dodany w 1960 na konferencji w Dayton.
[edytuj] Metody
Badania biomimetyki nie ograniczają się tylko do obserwacji biologicznej struktury, ale raczej wdrożenie jej rozwiązań dla potrzeb człowieka. Najpierw naukowców intryguje, jak zwierzę może wykonać taką czy inną funkcję. Jak to się dzieje? Później jak wykorzystać to w praktyce. Natura traktowana jest jak źródło osiągniętych już rozwiązań zoptymalizowanych w czasie ewolucji. Przypadek, czasem długie obserwacje nasuwają wnioski.
Przyroda dostarczyła tylu dobrych pomysłów, że powstała już baza danych, w której gromadzi się informację na temat tysięcy różnych ,,trików" stosowanych przez rośliny i zwierzęta. Zawartość bazy określana jest mianem ,,patenty biologiczne". Każdy projektant, czy uczony, może uzyskać patent. Prawo do niego oczywiście ma firma, która ten patent odkryła i go zgłosiła.
Nowoczesne rozwiązania z tego pola są zwykle dziełem Instytutu Buckminster Fullera.
Możemy wyróżnić trzy sposoby badań biologicznych prowadzących do nowej technologii:
- Naśladowanie naturalnych metod wytwarzania związków chemicznych, by utworzyć nowe
- Imitowanie mechanizmów znalezionych w naturze (rzepy z ich haczykami i pętelkami zaprojektowano na wzór koszyczków kwiatowych łopianu)
- Studiowanie zasad organizacyjnych społecznego zachowania organizmów , takich jak stadne zachowanie ptaków, pszczół lub mrówek
[edytuj] Przykłady biomimetyki
Zobaczmy czego nauczyliśmy sie od przyrody?
Leonardo da Vinci i jego projekty samolotów i okrętów to wczesne przykłady wzorowania inżynierii na naturze.
[edytuj] Owady
Chrząszcze. Dla uczonych niedościgłym wzorem są narządy zmysłów zwierząt. Ciemniki czarne (Melanophila acuminata) to chrząszcze potrafiące dostrzec pożar nawet z odległości 50 km. Ich narządy, wykrywające promieniowanie podczerwone, są o wiele czulsze niż najlepsze wojskowe noktowizory i kamery. Nawet prosty układ nerwowy doskonale radzi sobie z zadaniami, które przerastają możliwości współczesnych komputerów, takimi jak rozpoznawanie partnerów czy wyszukiwanie pożywienia. Prowadzone badania mają doprowadzić do skonstruowania m.in. jeszcze lepszych czujników.
Termity. W Harare, w południowej Afryce, stworzono kompleks budynków, w którym system darmowej wentylacji i chłodzenia wzorowano na pionowych kanałach w kopcach termitów
[edytuj] Ptaki
Pelikany. Naukowcy stwierdzili, że gdy pelikany lecą kluczem, ptaki będące z tyłu korzystają z ciągu powietrza wytworzonego przez te, które są na przedzie. Mają wtedy tętno o 15 procent wolniejsze, niż gdyby leciały pojedynczo. Żeby ustalić, czy te prawa aerodynamiki można wykorzystać, inżynierowie wyposażyli samolot doświadczalny w skomplikowane urządzenia elektroniczne, dzięki którym pilot lecący z tyłu mógł utrzymywać swą maszynę mniej więcej w stałej pozycji względem odrzutowca lecącego z przodu. Odległość między samolotami wynosiła około 90 metrów. Rezultatem było to, że odrzutowiec lecący z tyłu napotykał o 20 procent mniejszy opór powietrza i zużył o 18 procent mniej paliwa. Zdaniem badaczy wyniki te można będzie wykorzystać w lotnictwie wojskowym i cywilnym.
[edytuj] Rośliny
Lotos zainspirował wynalezienie hydrofobowych powierzchni - zaobserwowano, że z liści lotosu nawet duże krople wody spływają nie zostawiając śladu zwilżenia, za to zbierając zanieczyszczenia z powierzchni liścia. Okazało się, że powierzchnia ta nie jest gładka. Powstały pojemniki, które po opróżnieniu (np.: z farby) nie są brudne. Samooczyszczające się powierzchnie: farby i dachówki na dachu, które czyszczą powierzchnię dokładnie tak jak lotos to robi.
Rzepy syntetyczne. są najsławniejszym przykładem biomimetyki. W 1948, Szwajcar inżynier George de Mestral czyścił po spacerze swojego psa z rzepów. Wtedy zastanowił się jak haki łopianu trzymają się futra.
Szyszki. Julian Vincent zajmował się na studiach szyszkami wtedy rozwinął projekt ,,inteligentnej" odzieży przystosowującej się do zmieniających temperatur poprzez zmieniane kształtu. Gdy jest ciepło szyszka otwiera się i wysypuje nasiona, podobnie inteligentna tkanina ma maleńkie otwierające się klapki.
[edytuj] Ssaki
Humbak. Konstruktor samolotu może się nauczyć całkiem dużo od humbaka. Naukowców zaintrygowało, jak zwierzę o dość sztywnym ciele może zataczać ciasne kręgi w wodzie. Odkryli, że przednia krawędź płetw nie jest gładka, jak w przypadku samolotów, lecz pokryta guzkami. Dzięki nim woda opływa płetwę i nabierająca prędkości porusza się w sposób uporządkowany. Specjalista Jon Lang jest zdania, że „niedługo każdy odrzutowiec będzie miał skrzydła z guzkami podobnymi do tych u humbaków.”
[edytuj] W biznesie
Ostatnie badania prowadzone przez Phil Richardson, w centrum Biomimetyki w Uniwersytetu w Bath, przedstawiają, że modele biomimetyki mogą zostać użyte jako analogie w biznesie. Przykłady zawierają aplikację naturalnych systemów użytych do rozwiązywania problemów danych złożonych.
Zobacz też: Biocybernetyka
