Fiat RS.14

Z Wikipedii

Mało znana włoska firma CMASA powstała w 1922 roku w Marina di Pisa z inicjatywy niemieckiego konstruktora Claudius Dornier, początkowo pod nazwą Societa di Costruzioni Meccaniche di Pisa. Ze względu na obowiązujący wówczas zakaz budowy w Niemczech cięższych samolotów Dornier uruchomił we włoskiej fabryce produkcję swoich słynnych łodzi latających Gs II "Wal" i Do L "Delphin", a potem także samolotów Do E i Do F (Do 11). W roku 1930 zakłady w Marina di Pisa wykupił turyński koncern FIAT i przekształcił je w swoją filię, zmieniając równocześnie nazwę na Costruzioni Meccaniche Aeronautiche S.A. (CMASA, znane też jako CMASA (FIAT) lub Marina-FIAT). Jeszcze w 1933 roku produkowano w niej łodzie "Wal" pod oznaczeniem MF-5, a potem m.in. szkolne dwupłaty G-8 konstrukcji inżyniera Giuseppe Gabrielli, dwupłatowe wodnosamoloty MF-6, a w czasie wojny także dwumiejscowe myśliwce treningowe FIAT G-50B. Ponadto w wytwórni CMASA zbudowano m.in. doświadczalny egzemplarz myśliwca G-50V z niemieckim silnikiem rzędowym typu Daimler-Benz DB 601A i pływakowe wersje dwupłatowych myśliwców CR-30 i CR-42, oznaczone ICR-30 i ICR-42.

Jednak niewątpliwie najbardziej znanym samolotem firmy CMASA był duży dwusilnikowy dwupływakowy wodnosamolot rozpoznawczy i patrolowy RS-14 (RS od Ricognizione Stiavelli, czyli [samolot] rozpoznawczy Stiavellego), skonstruowany pod koniec lat 30. w zespole konstrukcyjnym kierowanym przez inżyniera Manlio Stiavelli przy współpracy inżynierów Celestino Rosatelli i Lazzarino (według niektórych źródeł to właśnie od nazwisk Rosatelli i Stiavelli pochodził skrót RS w nazwie samolotu). Był to równocześnie jeden z najnowocześniejszych samolotów włoskich tego okresu. RS-14 miał zastąpić w służbie starzejące się rozpoznawcze łodzie latające Cant Z.501 "Gabbiano" i konkurował w tym względzie z również dwusilnikowym wodnosamolotem Z.515 firmy Cant. Miał układ wolnonośnego "niskiego" średniopłata o całkowicie metalowej konstrukcji, jedynie stery były kryte płótnem. Również długie pływaki były metalowe. Każdy z pływaków zamontowany był do gondoli silnikowej na skrzydle dwoma wspornikami, a do kadłuba parą zastrzałów. Cały układ tylko minimalnie zwiększał opór aerodynamiczny maszyny. Smukły i starannie opracowany aerodynamicznie kadłub mieścił w przedniej części bogato przeszkloną kabinę obserwatora/bombardiera, dalej kabinę pilotów z miejscami obok siebie, a jeszcze dalej stanowisko radiooperatora. Na grzbiecie kadłuba zamontowano obrotową wieżyczkę strzelecką typu Lanciani "Delta" E z pojedynczym karabinem maszynowym kalibru 12,7 mm. Innego uzbrojenia strzeleckiego początkowo nie przewidywano. Do napędu samolotu zastosowano standardowe wówczas włoskie silniki gwiazdowe typu FIAT A-74 RC.38 w osłonach typu NACA.

Pierwszy z dwóch prototypów RS-14 (oznaczony wojskowym numerem ewidencyjnym MM.380) oblatany został w maju 1939 roku przez pilota doświadczalnego F. Trojano (wg [7] przez Ezio Guerra), a wkrótce potem do prób dołączył drugi prototyp numer MM.383 ([7] wspomina tylko o jednym prototypie nr MM.383 oraz o drewnianej makiecie w skali 1:1). Wyniki prób w locie były bardzo dobre i wykazały znakomite własności lotne samolotu i niezłe osiągi. W ich wyniku Regia Aeronautica zamówiła wkrótce budowę seryjną wodnosamolotów RS-14 z przeznaczeniem dla morskich eskadr rozpoznawczych i patrolowych (RM - Ricognizione Marittima i RSM - Ricognizione Strategica Marittima).

Prototypy nie miały zamontowanego uzbrojenia strzeleckiego, chociaż posiadały wieżyczkę na kadłubie. Uzbrojenie otrzymała dopiero wersja seryjna, której produkcję rozpoczęto w maju 1941 roku. Do grudnia 1941 roku zbudowano 12 egzemplarzy tzw. I serii (1a serie), oznaczanych także nieoficjalnie RS-14A, które przekazano do 148a Squadriglia RM w Vigna di Valle i przeznaczono głównie do prób i szkolenia załóg. Nosiły one numery ewidencyjne MM.35386 do MM.35397. Niektóre z tych maszyn uzbrojono dodatkowo w drugi ruchomy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm typu Breda-SAFAT, umieszczony w przedniej oszklonej kabinie obserwatora.

Między kwietniem a lipcem 1942 roku zbudowano 22 egzemplarze II serii RS-14 (2a serie), nieoficjalnie oznaczanych jako RS-14B, które przeznaczono głównie do zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych (numery ewidencyjne MM.35401 do MM.35422). Samoloty te różniły się od maszyn I serii wzmocnionym uzbrojeniem obronnym (dodano po jednym ruchomym karabinie maszynowym kalibru 7,7 mm w otwartych stanowiskach strzeleckich po bokach kadłuba, natomiast nie instalowano karabinu w przodzie kadłuba) i dodanym uzbrojeniem ofensywnym, które - w postaci bomb lub bomb głębinowych - przenoszono w specjalnej gondoli bombowej mocowanej do spodu kadłuba. Samoloty te dostarczano do jednostek operujących na obszarze Morza Tyrreńskiego (w rejonie Sycylii i Sardynii), Morza Jońskiego i w południowej części Adriatyku. Oprócz zadań patrolowych i rozpoznawczych służyły one również do eskorty konwojów morskich zmierzających do i z Afryki Północnej. Część maszyn zamiast gondoli bombowej miała zamontowaną w dolnej części kadłuba kamerę fotograficzną typu AGR-90, którą obsługiwał zdalnie obserwator z przedniej kabiny.

Najliczniejszą odmianą była tzw. III seria (3a serie), nazywana nieoficjalnie RS-14C, w ramach której w okresie od lipca 1942 roku do września 1943 roku zbudowano 150 egzemplarzy (numery ewidencyjne MM.35639 do MM.35788). Samoloty te nie różniły się zasadniczo od II serii, miały jedynie nieco uproszczoną konstrukcję, a część maszyn zmodyfikowano do zadań ratownictwa morskiego. W takiej konfiguracji nie mogły jednak przenosić uzbrojenia bombowego. Samoloty RS-14 uzupełniły w jednostkach łodzie latające Cant Z.501 "Gabbiano" i wodnosamoloty Cant Z.506 "Airone".

W dniu 8 września 1943 roku, po kapitulacji faszystowskiego rządu Włoch i w momencie ogłoszenia zawieszenia broni, w różnych jednostkach lotnictwa morskiego służyło jeszcze 39 maszyn RS-14 wszystkich serii. Były to m.in. 84o Gruppo w bazie Torre del Lago (140a i 145a Squadriglia, 15 maszyn), 85o Gruppo w Tarencie (196a i 288a Squadriglia, 5 maszyn), 148a Squadriglia w Vigna di Valle (4 sztuki) oraz 146a Squadriglia w Ajaccio na Korsyce, 287a Squadriglia w Porto Conte na Sardynii i 138a Squadriglia w Porto Vecchio (razem 15 sztuk). Dwanaście wodnosamolotów pozostało na północy Włoch, gdzie po utworzeniu przez Benito Mussoliniego w październiku 1943 roku tzw. Włoskiej Republiki Socjalnej (Repubblica Sociale Italiana) weszły w skład lotnictwa Aeronautica Nazionale Repubblicana, czyli de facto pod kontrolę niemieckiej Luftwaffe. Również około dwunastu sztuk RS-14 pozostało na południu kraju, gdzie w odpowiedzi na apel marszałka Pietro Badoglio przyłączyły się do sprzymierzonego z Aliantami lotnictwa Regia Aeronautica Cobelligerante (Italian Co-Belligerent Air Force). Dziesięć z nich operowało z bazy Marynarki w Tarencie. Samoloty, które przetrwały wojnę, służyły do 1948 roku w reaktywowanym włoskim lotnictwie wojskowym Aeronautica Militare Italiana do zadań łącznikowych na obszarze Morza Śródziemnego, przewożąc maksymalnie czterech pasażerów.

Pozytywne doświadczenia z eksploatacji w warunkach bojowych pierwszych egzemplarzy RS-14 spowodowały, że w 1942 roku rozpoczęto prace konstrukcyjne nad zbudowaniem lądowego (kołowego) wariantu tej maszyny, wyposażonego w chowane podwozie z kółkiem ogonowym zamiast pływaków. Samolot, oznaczony AS-14 (AS od Assalto Stiavelli), miał być przeznaczony do zadań bombowych i atakowania celów naziemnych. W tym celu miał otrzymać potężne uzbrojenie, złożone z działka kalibru 37 mm (wg niektórych źródeł nawet 45 mm) i dwóch (według niektórych źródeł nawet siedmiu !) karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm w przodzie kadłuba i dwóch takich samych karabinów w dolnej części kadłuba. Spodziewano się, że mimo ciężkiego uzbrojenia i dodanego opancerzenia AS-14 osiągnie prędkość maksymalną 440 km/h, pułap 7500 m i zasięg 1500 km. Załogę miało tworzyć 3 lub 4 lotników.

Zbudowano jeden prototyp samolotu AS-14, który oblatano w dniu 11 sierpnia 1943 roku. Jednak po jego katastrofie podczas prób we wrześniu 1943 roku dalszych prac nad tym typem nie kontynuowano.

---

Dane taktyczno-techniczne samolotów RS-14 II i III serii:

Konstrukcja: dwusilnikowy cztero- lub pięciomiejscowy średniopłat wolnonośny z zakrytymi kabinami i podłodziem złożonym z dwóch jednoredanowych pływaków pod skrzydłami wspartych zastrzałami. Konstrukcja metalowa z płóciennym pokryciem sterów. Usterzenie klasyczne, wolnonośne. Zapas paliwa 2950 litrów.

Wymiary

rozpiętość 19,54 m (wg [1] 19,50 m)

długość 14,10 m (wg [1] 13,68 m)

wysokość 5,63 m (wg [7] 5,51 m)

powierzchnia nośna 50,00 m2

Masy

masa własna 5470 kg (wg [3] 5520 kg, wg [7] 5410 kg)

masa startowa 8000 kg (wg [7] 8200 kg)

masa startowa maksymalna 8500 kg (wg [4] i [7] 8470 kg)

Obciążenia:

obciążenie powierzchni nośnej normalne 160,00 kg/m2

obciążenie powierzchni nośnej maksymalne 170,00 kg/m2

obciążenie mocy normalne 6,39 kg/kW (4,71 kg/KM)

obciążenie mocy maksymalne 6,79 kg/kW (5,00 kg/KM)

Osiągi

prędkość maksymalna 390 km/h na wysokości 4000 m (wg [7] 382 km/h na wysokości 4500 m)

prędkość maksymalna 320 km/h na wysokości 100 m

prędkość przelotowa 330 m/h

prędkość minimalna 115 km/h

czas wznoszenia na wysokość 1000 m - 1 minuta 40 sekund

czas wznoszenia na wysokość 3000 m - 8 minut 30 sekund

czas wznoszenia na wysokość 5000 m - 15 minut (wg [7] 17 minut 10 sekund)

pułap maksymalny 6300 m (wg [1], [3] i [6] 5000 m, wg [7] 6400 m)

pułap praktyczny 6000 m

zasięg 1800 km (wg [7] 1900 km)

zasięg maksymalny 2500 km

długotrwałość lotu (przy prędkości przelotowej) 8 godzin

Napęd: dwa 14-cylindrowe silniki gwiazdowe w układzie podwójnej gwiazdy, chłodzone powietrzem, typu FIAT A-74 RC.38 o mocy po 626 kW (840 hp, 850 KM) każdy, napędzające 3-łopatowe metalowe śmigła przestawialne typu FIAT-Hamilton o średnicy 3,20 m

Uzbrojenie: jeden ruchomy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm typu Scotti w obrotowej wieżyczce strzeleckiej typu Lanciani "Delta" E na grzbiecie kadłuba (z zapasem 350 nabojów + 300 w rezerwowym magazynku), dwa ruchome karabiny maszynowe kalibru 7,7 mm typu Breda-SAFAT w bocznych stanowiskach strzeleckich w środkowej części kadłuba (z zapasem po 500 nabojów na lufę) oraz maksymalnie do 400 kg bomb lub bomb głębinowych w specjalnej gondoli bombowej pod kadłubem (np. dwie bomby głębinowe o masie po 160 kg każda, cztery bomby o masie po 100 kg, sześć bomb po 40 kg lub sześć bomb po 50 kg)

Załoga: 4-5 osób (pilot + drugi pilot + obserwator/bombardier + radiooperator/strzelec + strzelec)

Wytwórnia: Costruzioni Meccaniche Aeronautiche S.A. (CMASA), Marina di Pisa, Włochy

Produkcja: 2 prototypy RS-14 (wg [7] 1 prototyp + makieta) + 12 egzemplarzy seryjnych I serii (RS-14A) + 22 egzemplarze II serii (RS-14B) + 150 egzemplarzy III serii (RS-14C) = łącznie 186 egzemplarzy RS-14 wszystkich wersji + 1 prototyp AS-14