Fort reditowy 12 (IVa) "Luneta Warszawska"
Z Wikipedii
Fort 12 "Luneta Warszawska" (Bastion IVa) znajduje się na rogu ulicy Kamiennej i al. 29 Listopada w Krakowie, tuż obok stacji paliwowej Orlenu.
Fort powstał w latach 1850-1856. Chronił między innymi rogatki Traktu Warszawskiego. Na owe czasy był to nowoczesny fort reditowy. Początkowo wysunięty jako typowa luneta poza linię fortyfikacji rdzenia - bronił wtedy dalekiego przedpola. Po 1885 r. bastion IV rdzenia został zniwelowany. Właczono go do pobliskiej Lunety Warszawskiej w ciąg jego obwałowań. Konsekwencją tego była zmiana numeracji fortu. Otrzymał oznaczenie jako Bastion IVa. Obiekt był stale modernizowany (lata 1888-1890). W latach 90. XIX w. zaczął pełnić funkcje magazynowe. Jego nową funkcją była ochrona węzła kolejowego i spedycji towarowej Twierdzy Kraków. 17 października 1907 roku rozpoczęto budowę tradytora który znajdował się na lewym barku lunety. W pełni wyposażony tradytor oddano do użytkowania 21 listopada 1908 r. Koszt budowy to 38,320 koron. W 1919 r. fort przejęła dyrekcja wojskowego mienia i służył nadal jako magazyny. W okresie okupacji zmieniono go na więzienie Gestapo. Później był magazynem MSW. Od 1993 r. obiekt mieści magazyny i lokale firm handlowych. Mimo swojego wieku Fort 12 jest zachowany w dobrym stanie.
