Friedrich Schiller
Z Wikipedii
Johann Christoph Friedrich von Schiller (do otrzymania szlachectwa w 1802 roku Johann Christoph Friedrich Schiller) znany jako Friedrich Schiller (ur. 10 listopada 1759, zm. 9 maja 1805) - niemiecki poeta, filozof, historyk, estetyk, teoretyk teatru i dramaturg, przedstawiciel tzw. klasyki weimarskiej.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Urodził się w Marbach (rejon Stuttgartu) jako syn lekarza, J. C. Schillera i jego żony Elżbiety. Dzieciństwo i młodość spędził w ubóstwie, chociaż mógł uczęszczać do szkół. Już w wieku trzynastu lat próbował pisać wiersze i dramaty. Zwróciwszy na siebie uwagę Karola Eugeniusza, księcia Wirtembergii, wstąpił w 1773 r. do Karlsschule Stuttgart, elitarnej akademii wojskowej założonej przez księcia, gdzie podjął studia medyczne i prawnicze, interesując się też dziełami Rousseau i Goethego i dyskutując ze swoimi kolegami szkolnymi klasyczne ideały. Szkołę księcia Karola określano jako "plantację niewolników". W szkole napisał w wieku osiemnastu lat swoją pierwszą sztukę, "Zbójcy" (Die Räuber) o grupie naiwnych rewolucjonistów i ich tragicznym końcu. Przyniosła mu ona sławę - jak wielką, możemy stwierdzić choćby po przytoczeniu faktu, ze określano go mianem "niemieckiego Szekspira".
W 1780 r. otrzymał posadę lekarza pułkowego w Stuttgarcie.
Po pierwszym wykonaniu "Zbójców" w Mannheim, w 1781 r., został aresztowany, zabroniono mu też publikowania jakichkolwiek dalszych prac. Wyjechał wtedy ze Stuttgartu (dodajmy, w przebraniu i pod osłoną nocy oraz bez grosza przy duszy - przez najbliższe kilka tygodni zmuszony był prosić o pomoc finansową przyjaciela, z którym podróżował) i przez Lipsk oraz Drezno dotarł w 1787 r. do Weimaru. W 1786 napisał poemat "Oda do radości", do którego Beethoven skomponował muzykę będącą obecnie hymnem Unii Europejskiej. Swoją wczesną twórczością wpisał się w okres tzw. Burzy i naporu (niem. Sturm und Drang).
[edytuj] Rodzina i pobyt w Jenie
W 1789 został wykładowcą historii i filozofii w Jenie, gdzie pisał wyłącznie prace historyczne. W 1790, 22 lutego poślubił Charlottę von Lengefeld, a już w 1791 stan jego zdrowia zaczął się pogarszać. Miał z Charlottą czwórkę dzieci: dwóch synów, Karla i Ernsta, oraz dwie córki, Emilie i Luise.
W 1792 otrzymał honorowe obywatelstwo Republiki Francuskiej za rewolucyjne przesłanie "Zbójców" (razem z nim odznaczenie to dostał m. in. Tadeusz Kościuszko). Stosunek Schillera wobec Wielkiej Rewolucji był niejednoznaczny - z jednej strony nie pochwalał okrucieństwa jakobinów, zaś z drugiej przemawiały do niego ideały buntowników. Ważnym dla niego rokiem był 1797, kiedy to w piśmie literackim "Almanach muz" opublikował (wraz z Goethem - swoim wieloletnim bliskim przyjacielem) ballady, takie jak "Rękawiczka" czy "Rycerz Toggenburg". Rok wcześniej w tym samym piśmie Schiller i Goethe opublikowali tak zwane "Ksenie", krótkie, lecz bardzo satyryczne wierszyki o tytułach typu "Filozofowie" czy "Charakter narodowy Niemców". Odważna tematyka dzieł Schillera spowodowała, że poetę nazwano "piewcą wolności".
[edytuj] Powrót do Weimaru i śmierć
W 1799 powrócił do Weimaru, gdzie Goethe przekonał go do powrotu do pisania sztuk. Razem z Goethem założył Weimar Theater, który stał się czołowym teatrem w Niemczech, przyczyniając się do odrodzenia dramatu. W Weimarze pozostał aż do śmierci - zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 45 lat. Pozostawił po sobie niedokończony dramat "Demetrius" oraz ok. 30 pomysłów na sztuki, które zamierzał napisać w przyszłości.
[edytuj] Inne
Wśród wielbicieli jego dzieł był m. in. Adam Mickiewicz (tłumaczył ballady i inne utwory Schillera). Sam Schiller przetłumaczył na niemiecki parę sztuk - w tym "Makbeta" Szekspira i "Ifigenię w Aulidzie" Eurypidesa.
Niektórzy wolnomularze spekulowali, że Schiller należał do masonerii, ale nigdy tego nie udowodniono.
Jedyną znaczącą muzyczną interpretacją jego dzieła - oprócz IX Symfonii Beethovena - była "Nänie" z muzyką Brahmsa. Beethoven tłumaczył to tak, że wiersze Schillera są lepsze niż Goethego (do których wielu kompozytorów, w tym Franz Schubert, napisało muzykę) - a wg niego im piękniejsza poezja, tym trudniej skomponować do niej melodię. Warto dodać, że Giuseppe Verdi "przerobił" kilka jego dramatów na opery.
[edytuj] Dzieła
[edytuj] Sztuki
- Die Räuber - "Zbójcy" (1781)
- Kabale und Liebe - "Intryga i miłość" (1783)
- Die Verschwörung des Fiesco zu Genua - "Sprzysiężenie Fieska w Genui" (1784)
- Don Carlos (1787/88)
- Wallenstein-Trilogie - trylogia o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej (1799)
- Maria Stuart (1800)
- Die Jungfrau von Orléans - "Dziewica Orleańska" (1801)
- Die Braut von Messina - "Oblubienica z Messyny" (1803)
- Wilhelm Tell (1803/04)
- Demetrius (niedokończony, 1805)
[edytuj] Najbardziej znane wiersze i poematy
- "Oda do radości" (An die Freude)
- "Żurawie Ibika"
- "Pieśń o dzwonie"
- "Rękawiczka"
- "Rezygnacja"
- "Ksenie"
[edytuj] Prace historyczne
- Geschichte des Abfalls der vereinigten Niederlande von der spanischen Regierung, czyli historia wyrwania się Niderlandów spod panowania hiszpańskiego
- Geschichte des dreissigjährigen Kriegs, czyli "Historia wojny trzydziestoletniej"
- Über Völkerwanderung, Kreuzzüge und Mittelalter, czyli "O inwazjach barbarzyńców, krzyżowcach i średniowieczu"
