Genom

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Genom niezbyt jednoznaczny termin zbliżony do pojęcia 'materiał genetyczny'. Zaproponowany pierwotnie przez Hansa Winklera, botanika z Uniwersytetu w Hamburgu, jako zbitka słów 'gen' i 'chromosom'. Stosowany (niezbyt konsekwentnie, niestety) na kilka sposobów:

jako haploidalny zestaw chromosomów (zarówno genów, jak i międzygenowych odcinków DNA) jakiegoś organizmu (np. w stwierdzeniu: komórki pszenżyta zawierają po dwa genomy pszenicy i żyta - pszenżyto jest tetraploidem)
jako główna, zasadnicza część materiału genetycznego jakiegoś organizmu (u bakterii genofor w odróżnieniu od plazmidu, u organizmów eukariotycznych DNA jądrowe w odróżnieniu od DNA mitochondriów i plastydów; np. w stwierdzeniu: izolując plazmid staramy się uniknąć zanieczyszczenia go genomowym DNA; izolując DNA mitochondrialny, zawiesinę mitochondriów poddajemy działaniu DNazy by zniszczyć pozostałości DNA genomowego)
jako zestaw genów w znacznym stopniu autonomiczny, naturalnie wyróżniający się, mający odrębną lokalizację komórkową (np. niektóre geny przewędrowały w toku ewolucji z genomu mitochondrialnego do genomu jądrowego; w roślinach poza jądrem i mitochondriami, także plastydy zawierają własne genomy)

Materiał genetyczny mitochondriów i plastydów bywa więc nazywany genomem mitochondrialnym i plastydowym (albo zbiorczo -cytoplazmatycznym); genom bez przymiotnika u organizmów eukariotycznych oznacza najczęściej DNA jądrowe. Genomem bywa też nazywany materiał genetyczny wirusów (zarówno w formie DNA, jak i RNA).

Ostatnio ogromną wagę przywiązuje się do kompleksowego badania całego materiału genetycznego (genomu) typowych komórek różnych gatunków organizmów. Tego typu analizami zajmuje się genomika. Dokładny opis genomu człowieka został opublikowany w 2001 r. Badaniom poddano próbki krwi (kobiet) oraz spermy, dzięki czemu uzyskano informacje o sekwencji zarówno autosomów, jak i obu rodzajów chromosomów płci (teoretycznie wystarczyłoby zbadać spermę, bo różne plemniki zawierają różne chromosomy płci -albo X, albo Y; zadbano jednak o to, aby analizom poddane było całe DNA zarówno mężczyzn, jak i kobiet). Badane próbki pobrano od anonimowych dawców z różnych ras i obszarów pochodzenia. W genomie człowieka doliczono się 30 tysięcy genów. Sekwencjonuje się całe genomy także i innych organizmów, a liczba ukończonych projektów stale rośnie. Jako pierwszy ukończono projekt poznania genomu faga Φ-X174, mającego 5368 par zasad. Zsekwencjonował go Frederick Sanger w 1982. Pierwszy ukończony projekt dotyczący bakterii to projekt poznania genomu Haemophilus influenzae wykonany w The Institute for Genomic Research (TIGR) w 1995.