George Patton
Z Wikipedii
| George Smith Patton Junior | |
 George S. Patton Jr. 30 marca 1943 jako "świeżo upieczony" generał porucznik |
|
| Urodzony | 11 listopada 1885 |
| Zmarł | 21 grudnia 1945 Heidelberg |
George Smith Patton Junior (ur. 11 listopada 1885, zm. 21 grudnia 1945 w Heidelbergu, Niemcy), amerykański generał okresu II wojny światowej.
Patton był postacią bardzo kontrowersyjną już za życia, budził skrajne uczucia zarówno u swoich podwładnych, jak i u przełożonych. Wśród swoich żołnierzy znany był jako "Old blood and guts" (ang. dosłownie "flaki i krew" – w przenośni "chłop z jajami"). Znakomity kawalerzysta i szermierz (napisał m.in. instrukcję szermierczą dla kawalerii amerykańskiej), namiętnie grywał w polo. Opowiadał o swoich bardzo realistycznych wizjach wcześniejszych wcieleń. Wierzył w reinkarnację, uważał się m.in. za wcielenie kartagińskiego żołnierza, rzymskiego legionisty, napoleońskiego generała i wielu innych postaci.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Urodził się na Rancho Lake Vineyard (w pobliżu miasta San Marino w Kalifornii). Jego ojcem był George Smith Patton senior, matką: Ruth (Wilson) Patton. Pochodził z rodziny z silnymi tradycjami wojskowymi, jego przodkowie walczyli w wielu wojnach, m.in. w czasie rewolucji amerykańskiej, a także w czasie wojny secesyjnej po stronie Konfederatów. W dzieciństwie marzył o tym, by zostać bohaterem wojennym i generałem. Czytał książki i opracowania historyczne oraz wojskowe, cierpiał jednak na dysleksję, co spowodowało późniejsze trudności z nauką.
Karierę wojskową rozpoczął w Virginia Military Institute, z którego przeniósł się rok później do West Point. Ukończył tę szkołę po pięciu latach (zamiast zwyczajowych czterech – głównie z powodu dysleksji), w 1909. Uklasował się na 46. pozycji rankingu absolwentów tego rocznika. Żonaty od 26 maja 1910 z Beatrice "Beą" (Ayer) Patton. Na Olimpiadzie w Sztokholmie w 1912 reprezentował USA w pięcioboju nowoczesnym i w kontrowersyjnych okolicznościach zajął 5. miejsce. W trakcie przeprowadzania zawodów w strzelaniu z pistoletu nie znaleziono śladu po jednej z kul wystrzelonych przez Pattona – uznano, że chybił on całkowicie, choć bardziej prawdopodobne było, że brakująca kula przeszła otworem zrobionym już wcześniej przez inny strzał.
[edytuj] Początki kariery wojskowej
Patton służył jako adiutant przy generale Johnie Pershingu w wyprawie do Meksyku, mającej na celu pojmanie rewolucjonisty Francisco "Pancho" Villi. Przebywał tam do lutego 1917. Wsławił się zabiciem dowódcy gwardii przybocznej Pancho Villi, "generała" Julio Cardenasa, w czasie rutynowego patrolu z oddziałem żołnierzy z 6. Dywizji Piechoty.
[edytuj] I wojna światowa
Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej został awansowany do stopnia kapitana i udał się do Francji jako adiutant Pershinga, który polecił mu zorganizowanie pierwszego amerykańskiego korpusu czołgów – U.S. Tank Corps. W czasie bitwy pod Cambrai Patton był obserwatorem przy angielskim oddziale czołgów, a pozyskane doświadczenie wykorzystał przy organizacji i treningu amerykańskich czołgistów. Jego zdolności organizacyjne zostały szybko zauważone i docenione, dwukrotnie go w tym czasie awansowano – osiągnął stopień podpułkownika jeszcze zanim jego oddziały wzięły udział w walce. W czasie bitwy pod St. Mihiel został ciężko ranny. Stało się to, kiedy osobiście udał się na pierwszą linię frontu, aby dozorować posuwające się natarcie. Otrzymał za to odznaczenie za odniesione rany, a później Distinguished Service Cross, oraz został awansowany na pułkownika. W momencie podpisywania zawieszenia broni przebywał w szpitalu.
[edytuj] Okres międzywojenny
W 1919, po powrocie do Ameryki, zaprzyjaźnił się z Dwightem Eisenhowerem. Przyjaźń ta miała później ogromny wpływ na kariery ich obu. W tym czasie Patton starał się wielokrotnie o dodatkowe fundusze na rozwój broni pancernej i zajął się opracowaniem nowej taktyki i teorii związanej z tym rodzajem broni. Jego wysiłki spełzły na niczym, a po jednym z artykułów Pattona w "Infantry Journal", w którym kwestionował przyszłą rolę piechoty i przekonywał o potrzebie rozwoju wojsk pancernych, zagrożono mu nawet sądem wojskowym, gdyż głoszone przez niego poglądy znacznie różniły się od przyjętej wtedy amerykańskiej doktryny wojennej. W tym okresie poznał amerykańskiego konstruktora Waltera Christiego i według niektórych źródeł finansował jego badania nad napędem i zawieszeniem dla następnej generacji czołgów. Zniechęcony niepowodzeniami przeniósł się z powrotem do kawalerii z nadzieją na rozwój własnej kariery.
W styczniu 1923 został skierowany do Wyższej Szkoły Kawalerii (Advanced Cavalery School) w Ford Riley, którą ukończył w czerwcu. We wrześniu zaczął uczęszczać na kurs w Szkole Dowództwa i Sztabu Generalnego w Leavenworth, który ukończył w czerwcu 1924 z wyróżnieniem. Po ukończeniu edukacji trafił do I Korpusu w Bostonie. W marcu 1925 został przeniesiony na Hawaje, gdzie poznał Omara N. Bradleya. W trakcie tej służby napisał do Departamentu Stanu o zagrożeniu, jakie może stanowić Japonia, ostrzegając, że Pearl Harbor jest narażone na nagły atak bez wypowiedzenia wojny, który może być przeprowadzony przez samoloty startujące z lotniskowców. W lipcu 1934 został przeniesiony do 5. Pułku Kawalerii w Forcie Clark w Teksasie i awansował do stopnia pułkownika. W listopadzie 1937 r. kolejny raz trafił do 3. Pułku Kawalerii w Forcie Myer, tym razem już jako jego dowódca. Po ataku Niemiec hitlerowskich na Polskę przekonał Kongres o potrzebie stworzenia nowoczesnych oddziałów pancernych. Otrzymał promocję na generała i został dowódcą brygady zmechanizowanej, która wkrótce powiększyła się do rozmiarów dywizji i otrzymała nazwę 2. Amerykańskiej Dywizji Pancernej.
[edytuj] II wojna światowa
W czasie amerykańskich przygotowań do II wojny światowej zorganizował Desert Training Center w Kalifornii i wziął udział w manewrach w Luizjanie w 1941.
[edytuj] Kampania Północnoafrykańska
W 1942 generał Patton zaplanował i przeprowadził operację Torch – inwazję na północne Maroko. Po przegranej przez armię amerykańską bitwy na przełęczy Kasserine, otrzymał awans na generała dywizji i został dowódcą II Korpusu w północnej Afryce. Nominacja Pattona ucieszyła żołnierzy II Korpusu. Był on postacią bardzo znaną i lubianą przez weteranów, którzy już wcześniej się z nim spotkali, mimo że był niezwykle wymagający – zawsze oczekiwał całkowitej dyscypliny ze strony swoich podwładnych. W bardzo krótkim czasie przekształcił II Korpus z grupy zdemoralizowanych żołnierzy w sprawnie działającą jednostkę wojskową i wspólnie z angielskimi wojskami dowodzonymi przez generała Bernarda Montgomery'ego oczyścił Afrykę Północną z wojsk krajów Osi.
[edytuj] Operacja "Husky"
Po zakończeniu kampanii północnoafrykańskiej Pattonowi powierzono dowództwo 7. Armii podczas przygotowań do inwazji na Sycylię (operacja Husky). Z powodów politycznych pierwotne plany opanowania wyspy, opracowane przez Pattona, zostały odrzucone. Nowe plany Montgomery'ego zakładały zajęcie wyspy głównie przez wojska brytyjskie z 7. Armią pełniącą funkcję pomocniczą, polegającą na ochronie zachodniego skrzydła armii angielskiej.
Po udanym lądowaniu na Sycylii wojskom angielskim wbrew planom nie udało się szybko dotrzeć wzdłuż wschodniego wybrzeża do Messyny. Patton wykorzystał tę sytuację. Po szybkim zajęciu Palermo zmienił kierunek ataku na wschodni i posuwając się wzdłuż północnego wybrzeża Sycylii dotarł do Messyny przed Montgomerym.
Jego niewątpliwe sukcesy wojskowe w czasie operacji "Husky" przyćmiło kilka kontrowersyjnych wypadków. Zdaniem jego przeciwników, pierwsze z incydentów wydarzyły się pod wpływem "ognistych" przemówień Pattona, choć on sam o nich nic nie wiedział, dopóki nie został o nich poinformowany:
- 13-14 lipca – tzw. "Masakra w Biscari", w której grupa amerykańskich żołnierzy zabiła ok. 70 włoskich i niemieckich jeńców; żołnierze tłumaczyli potem, że zostali do tego zainspirowani przez agresywne przemówienia Pattona;
- ok. 15 lipca na lotnisku Comiso nieokreślona liczba niemieckich jeńców została zabita przez żołnierzy z oddziałów Pattona (po tym wydarzeniu Patton wydał rozkaz zabraniający zabijania jeńców);
- 12 lipca w miasteczku Canicatti doszło do ostrzelania szabrowników przez żołnierzy.
Z politycznego punktu widzenia, znacznie poważniejszym zdarzeniem był tzw. incydent ze spoliczkowaniem. 3 sierpnia Patton w czasie wizytacji szpitala spoliczkował i wyzwał żołnierza, który przebywał tam bez żadnych oczywistych oznak ran fizycznych, gdyż cierpiał na silną nerwicę okopową. Podobny przypadek zdarzył się ponownie 10 sierpnia w innym szpitalu. Po ujawnieniu całej sprawy w mediach, Eisenhower odebrał Pattonowi dowództwo 7. Armii.
W czasie inwazji na Włochy Patton, pomimo że formalnie nie był dowódcą żadnej jednostki, miał duży wpływ na dalszy przebieg wojny. Po sukcesach w Afryce i na Sycylii Niemcy uważali go za najlepszego alianckiego generała. Uznali oni, że publiczne pozbawienie Pattona dowodzenia to jedynie część planu aliantów, mającego na celu wprowadzenie ich w błąd. Przedłużający się jego pobyt na Sycylii zinterpretowano jako przygotowania do inwazji na południową Francję, a jego wizytę w Kairze uznano za część przygotowania inwazji na Bałkanach. Strach przed nim pomógł unieruchomić wiele niemieckich jednostek, co zostało później świadomie wykorzystane przez aliancki kontrwywiad.
[edytuj] FUSAG
Przed inwazją na Normandię w ramach Operacji "Fortitude" Patton został dowódcą fikcyjnej "Pierwszej Grupy Armii Amerykańskich" (First US Army Group FUSAG), która pozorowała przygotowania do przeprowadzenia inwazji na Francję w okolicach Pas-de-Calais.
W tym czasie miało miejsce jeszcze jedno wydarzenie, które negatywnie wpłynęło na karierę Pattona. W czasie nieoficjalnego przemówienia w miejscowości Knutsford powiedział on, że po wojnie świat będzie zapewne rządzony przez Amerykę, Anglię i Rosję[1]. Z nieznanych powodów relacje prasowe jego przemówienia w amerykańskich gazetach nie wspomniały o Rosjanach, co wywołało burzę medialną w ramach której oskarżano Pattona o obrazę sojuszniczych sił sowieckich.
[edytuj] Normandia
Po rozpoczęciu inwazji w Normandii został dowódcą 3. Armii Amerykańskiej, która objęła prawe (zachodnie) skrzydło frontu.
Zaplanował i poprowadził operację Cobra, przełamując w ten sposób impas wojny pozycyjnej, z której nie mogły się wyrwać wcześniej wojska alianckie. W czasie szybkiego marszu przez Francję z powodzeniem użył zmodyfikowanej przez siebie taktyki blitzkriegu, pokonując ponad 900 km w ciągu zaledwie dwóch tygodni. Wojska Pattona wyzwoliły większość północnej Francji, ale tuż przed wejściem do Paryża zostały w kontrowersyjny sposób zatrzymane przez Eisenhowera, aby pozwolić na zajęcie tego miasta przez wojska francuskie pod dowództwem generała Phillippe de Hauteclocque "Leclerca".
[edytuj] Lotaryngia
Szybka ofensywa Pattona została nagle zatrzymana w Lotaryngii na początku września 1944 tuż przed Metzem, kiedy szybko posuwających się wojsk nie można już było zaopatrzyć w paliwo i amunicję, gdyż kwatermistrzostwo nie przewidziało szybkości, z jaką będzie przesuwał się front, zwłaszcza że niedostępne były bliżej położone porty morskie. Krótka przerwa w natarciu pozwoliła Niemcom na dalsze ufortyfikowanie Metzu. Przez następne dwa miesiące 3. Armia uwikłała się w ciężkie walki pozycyjne, zadając wiele strat Niemcom, tracąc przy tym dużo własnych żołnierzy i nie zdobywając wiele terenu.
[edytuj] Ofensywa w Ardenach
Pod koniec 1944 niemiecka armia przeprowadziła ostatnią wielką ofensywę na froncie zachodnim. 16 grudnia 29 niemieckich dywizji (łącznie ok. 250 tys. żołnierzy) rozpoczęło operację "Wacht am Rhein" (Straż nad Renem), której celem było rozdzielenie wojsk aliantów oraz dotarcie do portów Holandii, pozbawiając w ten sposób zaopatrzenia znajdujące się we Francji wojska koalicji antyhitlerowskiej.
Patton jako jedyny z wyższych dowódców alianckich przewidział możliwość takiej ofensywy i dzięki temu jego armia była do tego dobrze przygotowana. Niemcy już dwukrotnie przeprowadzali analogiczne ataki w tym rejonie w podobnych okolicznościach, w czasie wojny prusko-francuskiej i I wojny światowej. W przeciągu zaledwie dwóch dni Patton zmienił oś ataku 3. Armii o 90 stopni i uderzył w lewe skrzydło niemieckiej armii docierając do okrążonych w Bastogne oddziałów 101. Dywizji Spadochronowej.
Pod koniec lutego wojska niemieckie przeszły do obrony i Patton wkrótce wkroczył do Zagłębia Saary. Planował także wyzwolenie Pragi. Otrzymał jednak kategoryczny rozkaz zabraniający dalszego pościgu za wojskami niemieckimi.
[edytuj] Okres powojenny
Po kapitulacji Niemiec Patton miał nadzieję, że zostanie przeniesiony na front działań na Pacyfiku, pozostawiono go jednak w Europie, gdzie został wojskowym gubernatorem Bawarii. Jego zadaniem było teraz odbudowanie tego regionu.
Jako gubernator Bawarii Patton bardzo szybko znalazł się w konflikcie politycznym ze swoimi przełożonymi. Zdaniem Pattona oficjalna polityka denazyfikacji była błędem i automatyczne wykluczenie z życia publicznego wszystkich osób, które były członkami partii nazistowskiej było zbyt restrykcyjne. Porównał on to do sytuacji panującej w Stanach Zjednoczonych, w której obywatele czasami zostają członkami partii demokratycznej czy republikańskiej tylko po to, aby ułatwić sobie dalszą karierę zawodową, a nie ze względów ideologicznych. Jego słowa zostały zniekształcone przez niektóre media, które doniosły, że Patton porównuje demokratów i republikanów do nazistów. Po wybuchu powszechnego oburzenia opinii publicznej Eisenhower przeniósł Pattona do 15. Armii (w rzeczywistości była to grupa kilkunastu wojskowych, zajmująca się pisaniem oficjalnej historii II wojny światowej).
Patton zmarł 21 grudnia 1945 w szpitalu w Heidelbergu w wyniku obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym, który miał miejsce 9 grudnia 1945. Istnieje podejrzenie, że za wypadkiem stoi wywiad radziecki. Patton był zwolennikiem "dokończenia" wojny przez atak na Związek Radziecki.
[edytuj] Film "Patton"
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Patton (film).
George Patton był tytułowym bohaterem powstałego w 1970 filmu "Patton" (odtwórca głównej roli George C. Scott otrzymał Oscara za najlepszą rolę męską). Film ten stał się bardzo popularny. Przedstawiona w nim sylwetka generała, a zwłaszcza słynne przemówienie z jego początku (oparte na prawdziwym przemówieniu Pattona do jego żołnierzy przed inwazją na Normandię) wykreowała postać Pattona jako agresywnego, żądnego krwi bojownika. Historycy wojskowości krytykują ten film za fałszywy obraz generała. Zdaniem krytyków, jest to efektem wpływu, jaki na film wywarł Omar Bradley jako doradca do spraw wojskowych i współautor scenariusza. Współpraca Pattona i Bradleya w czasie wojny była momentami bardzo burzliwa. Sam Bradley miał bardzo niskie zdanie o samym Pattonie, jak i o jego metodach, a film pokazuje Bradleya w sposób wybitnie hagiograficzny, często przekręcając fakty i czyniąc z Pattona bohatera negatywnego.
Amerykański reżyser Oliver Stone uważa, że film Patton miał bezpośredni wpływ na historię wojny wietnamskiej. Według niego, ówczesny prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon po obejrzeniu tego filmu wydał rozkaz eskalacji wojny w Wietnamie poprzez bombardowanie Kambodży. Stone pragnął nawet umieścić fragment Pattona w jego filmie biograficznym o Nixonie, ale nie otrzymał na to pozwolenia George'a Scotta.
[edytuj] Patton – legenda a rzeczywistość
Większość ludzi zna postać Pattona wyłącznie na podstawie filmu o nim, a to, jak został on tam przedstawiony, różni się bardzo od tego, jaki był w rzeczywistości. Był on człowiekiem pełnym sprzeczności – głęboko religijny, interesował się historią sztuki i literaturą, a z drugiej strony był niezwykle gwałtowny, porywczy i stosujący wulgaryzmy językowe. Pod stworzoną na użytek kariery wojskowej maską macho krył się wrażliwy człowiek, który potrafił szczerze opłakiwać poległych podkomendnych. Spośród wszystkich alianckich dowódców był zapewne najczęściej odwiedzającym wojskowe szpitale generałem.
W wyobraźni wielu osób Patton istnieje jako uosobienie niezależnego wojownika, osoby wyłamującej się z reguł wojskowego establishmentu. W rzeczywistości jako zawodowy żołnierz świetnie poruszał się w realiach biurokracji w armii. Jeszcze w czasach I wojny światowej potrafił prowadzić znakomity lobbing wśród swoich przełożonych, korzystając z pomocy innych oficerów, w celu uzyskania wysokiego odznaczenia za akcję, w której brał udział. Pożądał sławy i wiele z jego zachowań było nastawionych wyłącznie na pokaz.
Był niezmiernie wymagający dla wszystkich swoich podwładnych i oczekiwał od nich absolutnego posłuszeństwa, ale z drugiej strony zawsze był gotowy wynagrodzić i pochwalić dobre i skuteczne inicjatywy, nawet jeżeli były one sprzeczne z jego punktem widzenia czy nawet z jego rozkazami, o ile tylko ich pomysłodawca potrafił udowodnić ich słuszność.
[edytuj] Chronologia zdobywania stopni przez Pattona
- 11 czerwca 1909 – podporucznik (Second Lieutenant)
- 23 maja 1916 – porucznik (First Lieutenant)
- 15 maja 1917 – kapitan (Captain)
- 26 stycznia – major (Major) [na okres wojny]
- 30 marca 1918 – podpułkownik (Lieutenant Colonel) [na okres wojny]
- 17 grudnia 1918 – pułkownik (Colonel) [na okres wojny]
- 30 czerwca 1920 – kapitan (Captain) [Degradacja do stopnia z okresu pokoju]
- 1 lipca 1920 – major (Major)
- 1 marca 1934 – podpułkownik (Lieutenant Colonel)
- 1 lipca 1938 – pułkownik (Colonel)
- 1 października 1940 – generał brygady [jednogwiazdkowy](Brigadier General)
- 2 kwietnia 1941 – generał major [dwugwiazdkowy] (Major General)
- 12 marca 1943 – generał porucznik [trzygwiazdkowy] (Lieutenant General)
- 14 kwietnia 1945 – generał [czterogwiazdkowy] (General, Army of the United States)
[edytuj] Odznaczenia Pattona
Patton otrzymał następujące odznaczenia wojskowe:
- Krzyż za Wybitną Służbę z Liśćmi Dębowymi (US) – [DSC] Distinguished Service Cross
- Medal za Wybitną Służbę z podwójnymi Liśćmi Dębowymi (US) – Distinguished Service Medal Army
- Srebrna Gwiazda z Liśćmi Dębowymi (US) – Silver Star
- Legia za Zasługi (US) – Legion of Merit
- Brązowa Gwiazda (US) – Bronze Star Medal
- Purpurowe Serce (US) – Purple Heart
- Srebrny Medal za Uratowanie Życia (US) – Silver Lifesaving Medal
- Medal Zwycięstwa I Wojny Światowej (US) – World War I Victory Medal
- Medale za Kampanię Europejsko-Afrykańsko-Bliskowschodnią, jeden srebrny i dwa brązowe (US) – European-African-Middle Eastern Campaign Medal
- Medal za Służbę w Meksyku (US) – Mexican Service Medal
- Medal za Służbę Obronną Kraju (US) – American Defense Service Medal
- Medal Zwycięstwa II Wojny Światowej (US) – World War II Victory Medal
- Brytyjski Order Łaźni (GB) – British Order of the Bath
- Order Imperium Brytyjskiego (GB) – Order of the British Empire
- Belgijski Order Leopolda II (B) – Ordre de Léopold II
- Belgijski Krzyż Wojenny (B) – Croix de Guerre
- Francuska Legia Honorowa (F) Légion d'honneur
- Francuski Krzyż Wojenny (F) – Croix de Guerre
- Francuski Medal Wolności (F) – French Liberation Medal
- Lukseburski Krzyż Wojenny (Lx) – Luxemburg War Cross
- Wielki Krzyż (Ma) – Grand Cross of Ouissam Alaouite of French Morocco
- Order Białego Lwa za Zwycięstwo (Cz) – Československý vojenský řád bílého lva "Za vitězství"
- Czechosłowacki Krzyż Wojenny – Československý válečný křiž
- Luksemburski Wielki Krzyż (Lx) – Grand Luxemburg Cross of the Order of Adolphe of Nassau
- W 1955 pośmiertnie odznaczony Wojskowym Medalem Okupacyjnym (US) – Army of Occupation Medal
Patton był także nagradzany licznymi pamiątkowymi medalami i odznakami, które nie były zakładane do munduru paradnego czy polowego, gdyż nie były uważane za oficjalne odznaczenia wojskowe.
[edytuj] Bibliografia
- Stanley P. Hirshson – "Generał Patton", Bellona 2004, ISBN 83-11-09957-X
- George S. Patton – "Wojna, jak ją poznałem", MON, wyd. 3, 1989, ISBN 831107805X
- Carlo D'Este – "Patton, geniusz wojny", ISBN 83-7150-856-5
- Martin Blumenson – "The Patton Papers 1940-1945", ISBN 0306807173
- Frederick Ayer Jr. – "Before the Colors Fade: Portrait of a Soldier, George S. Patton", ISBN 0910220611
[edytuj] Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
