Gromada kulista
Z Wikipedii
Gromady kuliste są to zazwyczaj sferycznie symetryczne zgrupowania związanych grawitacyjnie gwiazd z wyraźną, silną ich koncentracją w kierunku centrum (niektórzy wyróżniają morfologiczną podklasę gromad eliptycznych). Gromady kuliste zwykle liczą od stu tysięcy do miliona gwiazd, natomiast ich średnice (np. wyznaczane z prędkości radialnych gwiazd obserwowanych na brzegach gromady, rozmiarów kątowych i odległości) zawierają się w przedziale od 6 do 70 pc (parseków).
Jedną z najbardziej znanych gromad kulistych jest M13 znajdująca się w Herkulesie, którą można zobaczyć gołym okiem. Najjaśniejsza gromada kulista to ω Centauri o jasności 3m7. Inne to np. M22 (w gwiazdozbiorze Strzelca), M3 (w Psach Gończych). Obecnie znanych jest około 150 gromad kulistych w naszej Galaktyce. W gromadach kulistych obserwuje się gwiazdy olbrzymy i nadolbrzymy jak również gwiazdy zmienne typu RR Lyrae, które pozwoliły m.in. na wyznaczenie odległości do gromad kulistych (2-120 kpc dla Galaktyki), ale to nie jest jedyna metoda wyznaczania odległości.
Gromady kuliste charakteryzuje jednorodne rozmieszczenie w Galaktyce (wykorzystując tą własność Shapley jako pierwszy oszacował odległość Słońca do centrum Galaktyki na 8 kpc), geometrycznie wchodzą w skład halo Galaktycznego. Są składową tak zwanej II populacji gwiazdowej (starej i ubogiej w ciężkie pierwiastki czyli są mało metaliczne).
Na szczególną uwagę zasługuje wiek gromad kulistych. Obecnie najmłodsza znana gromada w Galaktyce ma około 6.4 miliarda lat (Pal 12), a najstarsze 12.5 miliarda lat. Razem ze zgrubieniem centralnym są najstarszymi składnikami Galaktyki.
Obserwuje się je także w innych galaktykach (np. w M87 doliczono się ich około tysiąca) i nie wyklucza się gromad, które mogą być nie związane z żadną z galaktyk.
Zobacz też: podstawowe zagadnienia z zakresu astronomii, Astronomia.
