Józef Czechowicz

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Pomnik Józefa Czechowicza na placu jego imienia w Lublinie

Józef Czechowicz (ur. 15 marca 1903 w Lublinie, zm. 9 września 1939 tamże), polski poeta, autor wielu utworów lirycznych poświęconych Lublinowi, między innymi: Lublin z dala, Księżyc w Rynku, Muzyka ulicy Złotej, Ulica Szeroka, Kościół Świętej Trójcy na Zamku, Wieniawa i Cmentarz Lubelski.

Urodził się w Lublinie w rodzinie Małgorzaty z Sułków i Pawła Czechowicza jako czwarte dziecko. Dzieciństwo spędził w suterenie przy ulicy Kapucyńskiej 3 (na tyłach obecnej Galerii Centrum, a dawnego hotelu Victoria, zburzonego podczas II wojny). Było to służbowe mieszkanie jego ojca, który pracował jako woźny w Banku Handlowym. W 1912 roku ojciec zmarł, a jego posadę objęła matka.

W 1913 Czechowicz rozpoczął naukę w rosyjskojęzycznej jedenastoklasowej szkole elementarnej. Dzięki staraniom matki i rodzeństwa umiał już wówczas czytać i pisać po polsku. Kiedy dwa lata później Lublin zajęli Austriacy (1915) – przeniósł się do nowoutworzonej pierwszej powszechnej szkoły polskiej, którą ukończył z wyróżnieniem w roku 1917. Potem rozpoczął naukę w czteroletnim Seminarium Nauczycielskim.

W 1920 jako ochotnik wyruszył na wojnę polsko-bolszewicką. Po trzech miesiącach, pod koniec października, powrócił do szkoły, którą ukończył w 1921. Następne etapy jego edukacji to Wyższy Kurs Nauczycielski w Lublinie oraz studia w Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Po studiach rozpoczął pracę jako nauczyciel we wsi Słobódka na Wileńszczyźnie, w szkole jezuickiej.

W 1923, wraz z poetami grupy poetyckiej Lucyfer, był współtwórcą czasopisma literackiego Reflektor, w którym debiutował utworem Opowieść o papierowej koronie. W 1927 ukazał się drukiem pierwszy tomik utworów poety, Kamień. Został on wysoko oceniony przez krytykę. Niemal równocześnie otrzymał z Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego stypendium na wyjazd do Francji.

Po powrocie do Lublina został redaktorem dodatku literackiego do Ziemi Lubelskiej. W styczniu 1932 rozpoczął wydawanie własnego dziennika pt. Kurier Lubelski. Ukazało się 129 numerów. Po zakończeniu prac nad Kurierem podjął starania mające na celu powołanie kolejnego dziennika. Dzięki niemu zaczął wychodzić Dziennik Lubelski. Wypuszczono tylko dziewięć numerów.

W maju 1932 poeta wraz z Franciszką Arnsztajnową założył Lubelski Związek Literatów, który miał skupiać wszystkich pisarzy z ówczesnego województwa lubelskiego, niezależnie od formy twórczości.

W 1933 Czechowicz przeprowadził się do Warszawy. Tam między innymi redagował Kolumnę Literacką w dwutygodniku Zet, redagował czasopisma dla dzieci Płomień i Płomyczek, współpracował z Głosem Nauczycielskim, Pionem i Kameną, był redaktorem naczelnym miesięcznika Promień Słońca, a także pracował w dziale literackim Polskiego Radia.

Po wybuchu II wojny światowej powrócił do rodzinnego miasta wraz z ewakuującymi się pracownikami radia.

Zginął pod gruzami kamienicy podczas bombardowania Lublina, zaledwie kilkaset metrów od domu rodzinnego, w okolicznościach łudząco przypominających śmierć narratora w wierszu Żal: "ja bombą trafiony w stallach".

[edytuj] Twórczość

Po latach odkrywany jest jako jeden z najbardziej oryginalnych i indywidualnych poetów swego okresu. W ostatnich latach jawi się "moda na Czechowicza". Najbardziej charakterystycznym elementem jego wierszy jest asyndeton. Poeta stosował fonostylistykę dopiero później odkrytą w wierszach Mirona Białoszewskiego, a nawet w niektórych wierszach Cypriana Kamila Norwida. W swoich wczesnych wierszach poeta tworzy atmosferę oniryczną i spokojną, jednak niepozwalającą zatopić się do szczętu w sensualistycznym, erotycznym świecie. Silny jest w niej osobliwy niedosyt i freudowska sublimacja (wykorzystywanie swej erotyczności w stosunku do przedmiotów zastępczych, na przykład umiłowanie muzyki może być umiłowaniem erotycznym). Jeszcze przed drugą wojną światową poeta obrazuje w swoich wierszach atmosferę katastrofy i upadku. W ten sposób wkracza w II Awangardę, katastrofizm. Wszystkie wiersze Czechowicza przejawiają silną sugestię wręcz hipnotyczną, a jej senny charakter przypomina wyłączanie odbiorcy i skupianie go wyłącznie na rozwoju wierszy. Wiele wierszy katastroficznych przejawia brak celu, strach przed rzeczywistością, traumę. Poszczególne człony wielu wierszy przejawiają interteksturalną komunikację, dlatego odbieranie wiersza Czechowicza jest aktem całościowym.