Józef Stanisław Sapieha
Z Wikipedii
Józef Stanisław Sapieha (ur. 16 stycznia 1708 w Gdańsku, zm. 4 grudnia 1754 w Wilnie) – biskup koadiutor wileński; syn Aleksandra Pawła, brat Kazimierza Leona i Michała Antoniego. Jego ojcem chrzestnym był Stanisław Leszczyński.
Do 1727 r. uczył się w kolegium jezuickim w Braniewie, następnie w Warszawie. W tymże roku otrzymał święcenia niższe. 18 kwietnia 1729 wyświęcono go na subdiakona, powierzając 5 marca 1730 archidiakonat żmudzki. 14 kwietnia 1732 otrzymał święcenia diakonatu, a 8 maja tegoż roku – kapłańskie.
Podczas elekcji 1733 r. poparł Stanisława Leszczyńskiego, przy którego boku pozostał do abdykacji w 1736 r., wyjeżdżając za nim do Gdańska i Królewca. Nadane mu biskupstwo kamienieckie nie zostało w związku z abdykacją uznane przez Rzym.
Dzięki wsparciu kanclerza Jana Fryderyka Sapiehy został przyjęty w 1736 r. na dworze Augusta III, od którego otrzymał koaudiutorię biskupstwa wileńskiego.
W 1740 r. uzyskał z bratem Michałem Antonim zgodę na opiekę nad małoletnimi bratankami Aleksandrem Michałem i Michałem Ksawerym, co spowodowało znacznie większe niż do tej pory zaangażowanie Józefa Stanisława w życie polityczne. W latach 1740-1742 brał czynny udział w sporach majątkowych z rodem Radziwiłłów. Sprawy te ciągnęły się z różnym natężeniem przez następnych kilka lat, praktycznie do pełnoletności Aleksandra Michała.
W 1746 r. sprzeciwił się odbieraniu na siłę cerkwi prawosławnym jako reperkusji na prześladowania katolików na smoleńszczyźnie będącej już pod panowaniem rosyjskim.
Po wielkim pożarze Wilna w 1748 r. sporządził w 1748-1749 nowy plan miasta, mający zapobiec na przyszłość podobnym wypadkom. Plan nie został zrealizowany ze względu na uchylanie się magistratu, zakonów i ziemstwa od ponoszenia kosztów. W 1753 r. ufundował teleskop dla Akademii Wileńskiej.
Zmarł 4 grudnia 1754 w Wilnie. Został pochowany w tamtejszej katedrze.
