Jacek Różański

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Jacek Różański, właściwie Józef Goldberg (ur. 13 lipca 1907 w Warszawie, zm. 21 sierpnia 1981 tamże) - prawnik, oficer NKWD i MBP; brat Jerzego Borejszy. W dokumentach partyjnych często występował jako Józef Różański.

Pochodził z rodziny żydowskiej; był synem działacza syjonistycznego i redaktora naczelnego syjonistycznej gazety "Hajnt" Abrahama Goldberga. Od 1915 uczęszczał do męskiego gimnazjum żydowskiej spółki Chinuch w Warszawie, podobnie jak brat (Jerzy Borejsza). Będąc w VI klasie zorganizował nielegalne kółko samokształceniowe o orientacji marksistowskiej. Został relegowany ze szkoły, ale pozwolono mu na powrót i zdanie matury w 1925. Po maturze rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1929. W następnych latach prowadził kancelarię adwokacką.

W czasie studiów zaangażował się w działalność Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS), już po wyłonieniu się z niego Organizacji Młodzieży Socjalistycznej (OMS) "Życie". Po krótkim okresie działalności w "Życiu" został przyjęty do Związku Młodzieży Komunistycznej (ZMK), po czym wstąpił w szeregi Komunistycznej Partii Polski (KPP), gdzie pracował w Centralnym Biurze Żydowskim. W 1932 wszedł w skład Sekretariatu Krajowego KC KPP. Wyjeżdżał za granicę, m.in. do Palestyny i Paryża, gdzie w 1937 uczestniczył we Wszechświatowym Kongresie Żydowskim i nawiązywał liczne kontakty w środowiskach zajmujących się kwestiami emigracji Żydów do Palestyny. Być może już wtedy został zwerbowany przez NKWD.

Po wybuchu II wojny światowej wraz z żoną (Bela Frenkiel-Goldberg, od 1945 - Izabela Różańska) przedostał się na tereny zajęte przez wojska ZSRR, do Kostopola, gdzie obydwoje pracowali dla NKWD. Latem 1941r w czasie ewakuacji więzień jako funkcjonariusz NKWD brał udział w rozstrzeliwaniu więźniów. Później zbiegł w głąb ZSRR gdzie aż do 1943 r pracował w NKWD. Józef został powołany do III Dywizji im. Romualda Traugutta w 1944 i skierowany do pracy polityczno-wychowawczej. Pracował w redakcji gazety dywizyjnej "Na Zachód", a następnie w redakcji gazety I Armii "Zwyciężymy". Ukończył dywizyjną szkołę oficerów polityczno-wychowawczych. Przeniesiony z wojska do Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN, zaczął posługiwać się bardziej polsko brzmiącym nazwiskiem matki - Różański i imieniem Jacek.

Od stycznia 1945 był kapitanem i kierownikiem VIII Wydziału Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP), dwa lata później został pułkownikiem i dyrektorem Departamentu Śledczego.

Od jego nazwiska powstał termin "różańszczyzna" - stalinowskich metod śledczych, preparowania dowodów i fingowania procesów sądowych.

Wraz ze śmiercią Stalina 5 marca 1953 rozpoczął się proces przemian. W grudniu 1953 uciekł z Polski za Zachód zastępca dyrektora X Departamentu MBP - Józef Światło, który w Radiu Wolna Europa odsłonił "kulisy bezpieki i partii". 5 marca 1954 zwolniono Różańskiego z zajmowanego stanowiska.

Pracował w Zespole Programu Zagranicznego Polskiego Radia, następnie został dyrektorem Państwowego Instytutu Wydawniczego.

8 listopada 1954 wszczęto śledztwo, Różański został aresztowany. Skazany dwukrotnie na 5 lat więzienia, a w 1957 na 15 lat. 8 października 1964 r. Rada Państwa zastosowała wobec niego prawo łaski. Po wyjściu z więzienia pracował jako urzędnik w Mennicy Państwowej aż do przejścia na emeryturę. Nigdy nie wykazał skruchy z powodu popełnionych zbrodni.

Zmarł w wyniku choroby nowotworowej, pochowany na Cmentarzu Żydowskim w Warszawie.