Kodeks postępowania cywilnego

Z Wikipedii

Kodeks postępowania cywilnego - ustawa z 17 listopada 1964 (Dz.U. z 1964 Nr 43, poz. 296), zawierająca zasadniczy zrąb polskiego prawa procesowego cywilnego. Jeden z najważniejszych i, jak się wydaje, najobszerniejszy akt prawny obowiązujący obecnie w Polsce.

Pierwszą ustawą procesową w Polsce była Formula processus z XVI wieku. Po rozbiorach państwa zaborcze wprowadziły na zajętych terenach Polski własne prawo procesowe, rozbieżne w szczegółach i w założeniach. Ponadto na terenie byłego Księstwa Warszawskiego w I połowie XIX wieku obowiązywał przez jakiś czas francuski kodeks postępowania cywilnego, wprowadzony jako część kodyfikacji napoleońskiej. Po odzyskaniu niepodległości przystąpiono do prac nad stworzeniem jednolitej dla całej Polski procedury cywilnej. Wynikiem prac Komisji Kodyfikacyjnej pod przewodnictwem prof. Ksawerego Fiericha były następujące akty prawne:

• Kodeks postępowania cywilnego - rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 29 listopada 1932,
• Prawo o sądowym postępowaniu egzekucyjnym - rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1932.

Oprócz tych aktów przepisy z zakresu postępowania cywilnego zawierały również rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934: Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym. Nie zdążono natomiast skodyfikować postępowania nieprocesowego, zwanego wówczas niespornym.

Kodeks postępowania cywilnego i Prawo o sądowym postępowaniu egzekucyjnym weszły w życie 1 stycznia 1933. W 1950 zostały połączone w jeden akt prawny poprzez wydanie jednolitego tekstu Kodeksu postępowania cywilnego, do którego dołączono Prawo o sądowym postępowaniu egzekucyjnym jako drugą część. W latach 1950, 1953, 1955, 1956, 1958 i 1962 Kodeks ten podlegał wielu zasadniczym reformom, dostosowującym go do założeń państwa socjalistycznego.

1 stycznia 1946 wszedł w życie Kodeks postępowania niespornego, wprowadzony dekretem Krajowej Rady Narodowej z 18 lipca 1945. Ten Kodeks, początkowo oparty na przedwojennych projektach Komisji Kodyfikacyjnej, był nowelizowany w 1950, 1953 i w 1954.

Obecny Kodeks postępowania cywilnego wszedł w życie 1 stycznia 1965, uchylając dotychczas obowiązujące w tym zakresie akty prawne. Kodeks objął całość sądowego postępowania cywilnego, co uważano za wielkie osiągnięcie legislacyjne. Spośród przepisów regulujących postępowanie cywilne poza Kodeksem pozostały tylko, martwe wówczas, przedwojenne przepisy o postępowaniu upadłościowym i układowym. Kodeks w większości recypował przepisy poprzednio obowiązujących aktów prawnych, przystosowując je jednak do założeń państwa socjalistycznego poprzez zmianę hierarchii zasad procesowych i pewne szczegółowe rozwiązania.

Pierwsza duża nowelizacja Kodeksu nastąpiła w 1985, gdy odrębne sądownictwo pracy i ubezpieczeń społecznych włączono w system sądownictwa powszechnego. W Kodeksie pojawiły się wówczas przepisy o postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Następna istotna nowelizacja nastąpiła w 1989 w wyniku likwidacji arbitrażu gospodarczego i utworzenia sądów gospodarczych. Wprowadzono wówczas postępowanie w sprawach gospodarczych. Zasadnicza reforma Kodeksu nastąpiła w 1996, gdy usunięto naleciałości z okresu PRL i przywrócono zasady procedury cywilnej obowiązujące w cywilizowanych państwach. Niestety, od tego czasu Kodeks jest zmieniany nawet kilkanaście razy rocznie. Spośród nowelizacji ostatnich lat jako istotniejsze można wskazać przywrócenie przepisów o postępowaniu upominawczym i nakazowym, wprowadzenie postępowania uproszczonego, przeniesienie do Kodeksu przepisów o postępowaniu wieczystoksięgowym.

Kodeks postępowania cywilnego normuje, jak już wcześniej powiedziano, całe sądowe postępowanie cywilne z wyjątkiem postępowania upadłościowego i układowego. Na postępowanie to składają się:

• postępowanie rozpoznawcze:
  • proces - postępowanie o charakterze zasadniczym; przepisy o procesie stosuje się odpowiednio do wszystkich innych postępowań unormowanych w Kodeksie (art. 13 § 2),
    • postępowania odrębne (modyfikacje procesu ze względu na charakter spraw),
  • postępowanie nieprocesowe,
• postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt (pomocnicze),
• postępowanie zabezpieczające,
• postępowanie egzekucyjne, obejmujące różne sposoby i tryby egzekucji,
• postępowanie w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego,
• postępowanie przed sądem polubownym.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Tekst jednolity kodeksu postępowania cywilnego, Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296 (pdf)