Krzesławice (dzielnica Krakowa)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Dworek Jana Matejki w Krzesławicach

Drewniany kościół św. Jana Chrzciciela w Krzesławicach

Znaczek Poczty Polskiej przedstawiający Dwór w Krzesławicach

Krzesławice – dawna wieś, obecnie osiedle Krakowa, usytuowane w administracyjnej dzielnicy XVII Wzgórza Krzesławickie, nad rzeką Dłubnią.

Krzesławice stanowią swoistego rodzaju skansen ziemiańskiej sielanki pośród miejskiego krajobrazu. Historycznie bowiem jest to prastara wieś skrzętnie ukryta wśród nowohuckich blokowisk. Znajduje się tutaj kilka wartych zobaczenia miejsc i zabytków, z których najczęściej zwiedzanym jest dworek Jana Matejki oraz kościół pw. św. Jana Chrzciciela.

Jan Matejko kupił dworek za pieniądze ze sprzedaży obrazu Batory pod Pskowem. W Krzesławicach Jan Matejko stworzył wiele swoich dzieł, m.in. portrety i szkice, a także cykl dziejów cywilizacji w Polsce.

[edytuj] Etymologia nazwy

Nazwa Krzesławic wywodzi się od imienia Krzesława i jego potomków. Zapiski kronikarskie odnotowują w 1232 r. pierwotną nazwę Krzesławic jako "Creslauiz". W 1288 roku wieś nazywała się już "Creszlavici".

[edytuj] Historia

Krzesławice prawdopodobnie były już osadą 2 tysiące lat p.n.e. Podczas budowy Kombinatu Metalurgicznego Huty im. Lenina oraz Nowej Huty na terenie ówczesnych Krzesławic przeprowadzane były na tym terenie badania archeologiczne.

Pierwsze notki o Krzesławicach pochodzą już z XII wieku. W 1228 roku wieś należała do rycerza Bugivoya vel Bożywoja, którzy przekazał ją do probostwa miechowskich bożogrobców, którzy posiadali – choć z przerwami – tę wieś do XVII wieku. W 1309 roku wieś została ponownie darowana Klasztorowi Bożogrobców w Miechowie, tym razem przez Władysława Łokietka. W 1360 roku wieś należała do szpitala św. Jadwigi na Stradomiu. Potem Krzesławicie ponownie stały się własnością Braci Bożogrobców. Również w pewnych okresach Krzesławice należały do klasztoru Ojców Cystersów w Mogile. W XV wieku wieś wzbogaciła się o karczmę i młyn. W drugiej połowie XVIII wieku Krzesławice były własnością Akademii Krakowskiej. Liczyły wówczas 340 mieszkańców, a znajdowało się tu 45 domów, młyn, dwór i dwie karczmy.

Natomiast od 1788 roku dobra krzesławickie należały do Hugona Kołłątaja. Znajdował się tutaj dwór, zabudowania gospodarcze, duży ogród, a Kołłątaj z właściwą sobie energią uporządkował cały majątek. Tutaj przez lata mieszkała jego matka. Po trzecim rozbiorze, gdy Kołłątaj przebywał w więzieniu w Ołomuńcu (1795–1802), Krzesławice zostały skonfiskowane i oddane w dzierżawę. Od 1822 roku właścicielem Krzesławic był krakowski kupiec (bankier) Jan Kanty Kirchmayer (zm. 1831), a po jego śmierci wdowa po nim Aniela (zm. 1868). W drugiej połowie XIX wieku na terenie Krzesławic znajdowało się 55 domów zamieszkanych przez około 460 mieszkańców. Ponadto znajdował się tu dwór, młyn i stawy.

W 1876 roku Krzestawice zakupił Jan Matejko. Po jego śmierci w 1893 roku Krzesławice przeszły na własność jego syna Tadeusza. Wkrótce sprzedał on Krzesławice rodzinie Burzyńskich, którzy przez lata prowadzili tu gospodarkę rolną. Ostatecznie, kiedy w 1959 roku siły opuściły panią Marię Burzyńską, a dworek chylił się ku ruinie, przekazała go Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, z życzeniem, aby dworek nie stracił swego historycznego charakteru, przypominając postacie Kołłątaja i Matejki.

W latach 1949–1954 znaczna część ówczesnych Krzesławic została przeznaczona pod budowę Nowej Huty oraz Huty im. Lenina. Ówcześni mieszkańcy i właściciele ziemscy (głównie rolnicy) bezpowrotnie stracili swoje ziemie.

W 1951 roku wieś Krzesławice przyłączono do Nowej Huty i nadano jej rangę osiedla. Zastosowano wtedy numerację osiedlową (np. Krzesławice 63). W latach siedemdziesiątych wprowadzono dodatkowo nazwy ulic (np. ul. Kruczkowskiego 15). Od 1991 roku osiedle Krzesławice z wszystkimi ulicami wchodzącymi w jego skład jest częścią dzielnicy XVII.