Maurycy Gottlieb
Z Wikipedii
Maurycy Gottlieb (ur. 1856 w Drohobyczu, zm. 17 lipca 1879 w Krakowie), malarz polski pochodzenia żydowskiego, uczeń Jana Matejki.
Był synem właściciela rafinerii Izaaka, miał liczne rodzeństwo; młodszy brat Leopold, urodzony już po śmierci Maurycego, został także malarzem. Maurycy Gottlieb kształcił się w szkole bazylianów w Drohobyczu, następnie w gimnazjum we Lwowie; został usunięty ze szkoły za narysowanie karykatury jednego z nauczycieli, ale kontynuował naukę prywatnie i zdał egzaminy w niższej szkole realnej w Stryju. W 1872 podjął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu. Niezależnie od studiów malarskich interesował się historią i językiem polskim; fascynacje te pogłębiła prezentacja obrazu Matejki Rejtan w Wiedniu. W 1875 Gottlieb zwrócił się do Matejki z prośbą o przyjęcie do krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych i rozpoczął studia pod jego kierunkiem; zajął się w tym okresie głównie malarstwem historycznym, ale wkrótce - po zajściu z kolegami na tle antysemickim - opuścił Kraków i powrócił do Wiednia. W 1876 przeniósł się do Monachium, w 1877 ponownie do Wiednia, a rok później, korzystając z protekcji rabina wiedeńskiego Kurandy (którego portret namalował) i specjalnego stypendium, odbył podróż do Włoch. W Rzymie spotkał się m.in. ponownie z Matejką (którego cenił niezmiennie wysoko) oraz z Siemiradzkim. Na początku 1879 zamieszkał w Krakowie, gdzie zmarł pół roku później po krótkiej chorobie.
W okresie studiów krakowskich tworzył obrazy o tematyce historycznej, m.in. Przysięga Kościuszki w Krakowie, Kawalerowie inflanccy proszący o opiekę Zygmunta Augusta przeciw cesarzowi Ferdynandowi, Albrecht brandenburski odbierający inwestyturę od króla Zygmunta Starego, Scena z życia Dymitra Samozwańca, także autoportret w stroju szlachcica polskiego. W późniejszym czasie malował głównie prace związane z kulturą i tradycją żydowską; wysoko ceniono obraz Shylock i Jessyka (1877), wystawiany w Szkole Przemysłowej we Lwowie, następnie w Warszawie, a także Żydzi modlący się. Ponadto Gottlieb tworzył liczne typy portretowe (autoportret Ahasverus, Żyd w stroju arabskim, głowa starej kobiety w czepcu, pijak i inne), a na zamówienie wiedeńskiego wydawcy ilustrował życie Natana Mędrca i Uriela Acosty oraz księgę Ruth.
W ostatnim okresie życia Gottlieb pracował głównie nad obrazami, będącymi realizacją jego nowej misji - pojednania polsko-żydowskiego poprzez malarstwo. Były to zarówno dzieła religijne (Chrystus nauczający w Kafarnaum, Chrystus w świątyni), jak i historyczno-literackie (Kazimierz Wielki nadający prawa Żydom, Jankiel cymbalista i Zosia).
Prace Gottlieba były kilkakrotnie prezentowane w okresie międzywojennym. W 1892 Komitet Uczczenia Pamięci Gottlieba wystawił mu pomnik nagrobny (obelisk). Malarz był często nazywany najwybitniejszym uczniem Matejki; w swoich obrazach dawał wyraz nie tylko wpływom artystycznym, ale i swoim emocjom.
Pochowany został na Nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie.
Źródła:
- Hanna Pieńkowska, Maurycy Gottlieb, w: Polski Słownik Biograficzny, tom VIII, 1960
