Milo Urban
Z Wikipedii
Milo Urban (ur. 24 sierpnia 1904 w Rabčicach, zm. 10 marca 1982 r. w Bratysławie) – słowacki pisarz, eseista i tłumacz.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Wczesne dzieciństwo spędził w gajówce po szczytem Babiej Hory praktycznie odcięty od cywilizacji. Pracował jako dziennikarz i reporter. Był redaktorem naczelnym dziennika "Gardista" (1940–1945). W 1945 r., tuż przed wkroczeniem wojsk rosyjskich do Czechosłowacji, emigrował z rodziną do Austrii, gdzie był internowany w strefie amerykańskiej, w 1947 r. deportowany do Czechosłowacji. W 1948 roku został osądzony za działalność dziennikarską w czasie wojny. Po wyroku utrzymywał się głównie z przekładów. W 1974 r. przeprowadził się do Bratysławy, gdzie mieszkał do końca życia.
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Twórczość prozatorska
- Jašek Kutliak spod Bučinky (1922)
- Za vyšným mlynom (1926 w literaturze|1926)
- Živý bič 1 – 2 (1927)
- Výkriky bez ozveny (1928)
- Hmly na úsvite (1930)
- Z tichého frontu (1932)
- V osídlach (1940)
- Novely (1943)
- Zhasnuté svetlá (1957)
- Kto seje vietor (1964)
- Zelená krv (1970)
- Železom po železe (1996)
[edytuj] Twórczość eseistyczna
[edytuj] Przekłady na język polski
Epika Milo Urbana, jego opowiadania i powieść Żywy bicz, na trwałe wpisały się w słowacką literaturę modernizmu. Poprzez głęboką analizę środowiska wiejskiego i jego kolektywnej świadomości Urban wzbogacił literaturę słowacką o wyraźny rys psychologiczny. Jego postacie cechuje upór w dążeniu do celu, walka o własne istnienie i samoświadomość. W opowiadaniu Za vyšným mlynom walka ta przybiera niemal rozmiar niemal antycznej tragedii.
Jego pierwsze utwory prozatorskie Nešťastník, Už je pozde, Vanitas vanitum, które powstały w latach 1920 – 1921, mają dziś już jedynie wartość historycznoliteracką, są wyrazem poszukiwania tematów i postaw w najbliższym otoczeniu pisarza. Widoczne są w nich wpływy prozaików realistycznych M. Kukučína oraz S. H. Vajanského, jak również K. Przerwy-Tetmajera, a później również coraz silniejszy wpływ rosyjskich powieściopisarzy F. Dostojewskiego i L. Andrejewa.
W 1922 r. ukazuje się debiut książkowy Urbana – opowiadanie Jašek Kutliak spod Bučinky, gdzie po raz pierwszy osiemnastoletni wówczas autor zastosował swoją metodę skoncentrowanej epiki, która potem ujawniła się w jego najdojrzalszym zbiorze opowiadań Výkriky bez ozveny (Wołanie bez echa). W noweli Za vyšným mlynom można zauważyć charakterystyczne dla postaci utworów Urbana splot tragicznych sił oddziaływujących wewnątrz człowieka i poza nim, które przyjmują postać „losu” w tajemniczy sposób wpływającego na ludzkie życie tak, jakby był częścią otaczającej przyrody.
W 1927 r. zostaje wydana powieść Żywy bicz, która jest uznawana za kluczową powieść okresu międzywojennego na Słowacji. Książka była tłumaczona na wiele języków, w tym na niemiecki. W faszystowskich Niemczech była palona na stosach razem z dziełami Tomasza Manna. Akcja powieści rozgrywa się w czasie I wojny światowej. Składa się z dwóch części: Stratené ruky oraz Adam Hlavaj. Urban przedstawia życie społeczności niezdolnej do aktywnego czynu, pogrążonej w letargu. Do książki Żywy bicz nawiązuje powieść Hmly na úsvite, jednak wg krytyki wyraźnie jej ustępuje. Powodem miało być nieoczekiwane przejście tematyki wsi, z jej wyraźnie zaznaczonymi postawami, do przestrzeni miejskiej naznaczonej polityką i intrygami, co powodowało kompozycyjną dysharmonię. Trzecią cześć cyklu stanowi powieść V osídlach.
