Mutacja (genetyka)
Z Wikipedii
Mutacja (łac. mutatio - zmiana), nagła, skokowa, bezkierunkowa, dziedzicząca się zmiana w materiale genetycznym organizmu. Termin po raz pierwszy wprowadzony przez biologa Hugo de Vriesa na przełomie XIX i XX wieku, oznaczający zmianę zapisu informacji genetycznej, pierwotne źródło zmienności genetycznej organizmów.
Mutacja jest zjawiskiem losowym, podlegającym jednak wpływom środowiska (mutagenom - np. chemicznym, promieniowaniu). Częstość mutacji nie jest stała pomiędzy gatunkami (np. wirus HIV mutuje bardzo szybko) i zależy między innymi od doskonałości aparatu powielania DNA i jego naprawy.
Odmienną klasą mutacji są zmiany spowodowane transpozycją (tzw. skaczące geny), gdzie odcinek DNA o długości kilkuset do kilku tysięcy nukleotydów zmienia położenie w obrębie genomu. Tego typu mutacje są bardziej rozpowszechnione u niektórych roślin (np. kukurydza) i zwierząt (np. muszka owocowa).
Współczesna genetyka umożliwia mutagenezę ukierunkowaną, realizowaną za pomocą inżynierii genetycznej.
[edytuj] Podział mutacji
Ze względu na mechanizm wyróżnia się trzy główne rodzaje mutacji:
- mutacje genowe zwane także nukleotydowymi (zmiany na poziomie pojedynczych nukleotydów)
- chromosomowe (aberracje chromosomowe)
- mutacje genomowe dotyczące zmiany liczby chromosomów
Ze względu na fenotypowy efekt (z punktu widzenia określonej cechy) wyróżnia się:
- niekorzystne - powodują obniżenie zdolności organizmu do przeżycia
- obojętne - nie wpływają na organizm
- korzystne - pojawia się względnie rzadko. Przykładowo - u owada wskutek takiej mutacji pojawia się inne zabarwienie ochronne, które okazuje się skuteczniejsze w jego miejscu życia
- letalne - prowadzą do śmierci
- subletalne - prowadzą do upośledzenia organizmu
Uwaga: mutacje uważane z jednego punktu widzenia za niekorzystne (w danych warunkach) mogą być dla organizmu obobjętne lub korzystne (np anemia sierpowata).
