Nowe Guty
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°47'00" N 021°52'00" E
| Nowe Guty | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | piski |
| Gmina | Orzysz |
| Położenie | 53° 47' N 21° 52' E |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
87 |
| Kod pocztowy | 12-250 |
| Tablice rejestracyjne | NPI |
| Strona internetowa wsi | |
|
Położenie na mapie Polski
  Nowe Guty
|
|
Nowe Guty – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego.
[edytuj] Historia
Etymologia słowa Gutten sprowadza się do nieznanego założyciela osady – tajemniczego Gutta (Gussa), którego duch bezsprzecznie obecny jest po dziś dzień na tych terenach. Data powstania staropruskiej osady jest trudna do ustalenia – wiadomo jest tylko że takowa istniała jeszcze przed rokiem 1450. Nowe Guty to jedna z najstarszych miejscowości w okolicy – archeologowie odkryli ślady osady wczesnopruskiej lecz nie zostały one do dziś zbadane. Przywilej lokacyjny wystawiono 11 listopada 1450 roku przez Wolfganga Sauera – prokuratora kętrzyńskiego. Nadał on Bartkowi Szmidtowi – pierwszemu sołtysowi – 6 łanów na prawie chełmińskim. Pozostałe 60 łanów sołtys rozdysponował między osadników. W pierwszych zapiskach o osadzie pada nazwa Gussepilcke – rok 1450 – kilkadziesiąt lat później można natknąć się na nazwę Gutten (Guthen). Po wojnach krzyżackich nazwa Gutten pozostaje by już w czasach współczesnych przed 1945 rokiem figurować jako Seegutten. Obecnie miejscowość nosi nazwę Nowe Guty. XIII i XIV wiek to podbój terenów Prus przez Zakon Krzyżaków połączonych z budową sieci zamków oraz strażnic – w Piszu stała nad rzeką ceglana warownia – niestety została zniszczona. Pruska warownia z XVIII wieku znajdowała się także na wyspie Czarci Ostrów na Śniardwach – wyspa była kiedyś miejscem kultu Galindów.
Plemiona staropruskie – Galindowie oraz Jaćwingowie – zostały w sposób brutalny podporządkowane Zakonowi Krzyżackiemu co przyczyniło się do wyniszczenia rdzennej społeczności.
Do 1945 roku Mazury zamieszkiwane były przez Polaków, Niemców, Mazurów oraz inne nacje, jednak dominowała ludność wywodzaca się z kręgu kultury niemieckojęzycznej. Wielu uważało się po prostu za Mazurów wpisując w rubryce "język ojczysty" – mazurski. W roku 1910 takich ludzi było w powiecie piskim ponad 60%. Przed 1945 rokiem Nowe Guty (Seegutten) były dużą osadą – świadczyć może o tym fakt wyniku plebiscytu, który odbył się na tych terenach. Na mocy art. 96 traktatu wersalskiego mieszkańcy terytorium objętego plebiscytem mieli dokonać wyboru między Polską a Prusami Wschodnimi. Nowe Guty leżały w powiecie piskim (Johanissburg). Wynik plebiscytu który odbył się 11 lipca 1920 roku był jednoznaczny – w obwodzie Nowe Guty równo 500 osób opowiedziało się za przynależnością do Prus Wschodnich. Wynik taki był przewidywalny – Rzesza nie mogła pozwolić sobie na utratę Warmii oraz Mazur po przegranej I wojnie światowej. Szeroko zakrojona akcja propagandowa oraz przywiezienie specjalnie na głosowanie reemigrantów z Rzeszy przesądziło o ustaleniu nowych granic. Po II wojnie światowej Mazury zostały przyznane Polsce (konferencja w Jałcie 1945). Po spolszczeniu nazwa Seegutten ustalona została jako Nowe Guty. Nowe Guty do niedawna były typowa mazurską wsią – dziś charakter miejscowości zmienia się dynamicznie i ukierunkowany jest na turystykę. Położenie geograficzne oraz okolice Mazurskiego Parku Krajobrazowego wpływają korzystnie na jej rozwój.
