Orzęski
Z Wikipedii
| Orzęski | |
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | protisty |
| Typ | Orzęski |
| Nazwa systematyczna | |
| Ciliata | |
Orzęski (Ciliata) - typ organizmów z królestwa Protista, tradycyjnie zaliczany do protistów zwierzęcych.
Spis treści |
[edytuj] Budowa zewnętrzna
Nazwa grupy pochodzi od obecności bardzo licznych rzęsek, ułożonych wzdłuż ciała w charakterystyczne szeregi. Pelikula orzęsków ma bardzo złożoną strukturę i z tego powodu wodniczki nie mogą się tworzyć ani opróżniać w dowolnym miejscu. Orzęski mają więc "komórkowy otwór gębowy" (cytostom) i "komórkowy odbyt" (cytopyge). Są to obszary błony komórkowej, gdzie nie występują rzęski.
Wiele spośród orzęsków ma wyróżniony przód i tył ciała, wiele także strony brzuszną i grzbietową.
Rzęski służą do przemieszczania się lub napędzania pokarmu. U niektórych gatunków pęki ciasno ułożonych rzęsek tworzą silne i ruchome szczecinki, na których kroczą, np. małżynek, czyli stylonychia.
[edytuj] Budowa wewnętrzna
Każdy orzęsek obdarzony jest dwoma jądrami: mikronukleusem (Min) i makronukleusem (Man). Mikronukleus jest jądrem diploidalnym, zwykle kulistym. Jest odpowiednikiem jądra komórkowego innych eukariontów. Zawiera całość informacji genetycznej komórki, nie zachodzi w nim jednak transkrypcja. Makronukleus zawiera w sobie wiele kopii niektórych genów komórki i jest transkrypcyjnie czynny. Zawiera w sobie 60-1500 razy więcej materiału genetycznego niż mikronukleus.
[edytuj] Rozmnażanie
Orzęski rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo, przez poprzeczny podział komórkowy. Podczas podziału mikronukleus ulega mitozie, a makronukleus przewęża się i jest dzielony pomiędzy komórki potomne, mniej więcej po połowie.Ich odrębność od innych protistów polega na tym że one jako jedyne przeprowadzają proces koniugacji z udziałem aparatu jadrowego.
U orzęsków występuje proces wymiany materiału genetycznego, zwany koniugacją, przy czym brak podziału organizmów na męskie i żeńskie. Przebieg koniugacji orzęsków:
- Dwa organizmy tego samego gatunku spotykają się. Dochodzi do częściowego (brzeżnego) zlania cytoplazm.
- Oba mikronukleusy ulegają mejozie. W każdej komórce trzy jądra potomne ulegają degeneracji.
- Pozostałe jądra haploidalne ulegają mitozie.
- Każda komórka przekazuje drugiej jedno ze świeżo powstałych, haploidalnych jąder.
- Następują zapłodnienia i powstają dwa mikronukleusy.
- Orzęski się rozdzielają.
- W każdym znich zachodzi mitoza mikronuklusa i degenracja makronukleusa.
- W każdej komórce jedno z jąder powstałych na drodze mitozy zostaje przekształcone w makronukles. Podczas tego procesu wybrane geny są wielokrotnie kopiowane z mikronukleusa na makronukleus.
[edytuj] Systematyka
Przykłady orzęsków:
- Rodzaj: pantofelek
- Rodzaj: didinium
- Rodzaj: wirczyk
- Rodzaj: małżynek (stylonychia)
- Rodzaj: Entodinium
