Pasja (muzyka)
Z Wikipedii
Jeśli możesz, dodaj je teraz.
Pasja - gatunek w muzyce religijnej powstały w XII w. jako część chorału gregoriańskiego. Tematem pasji jest męka i śmierć Jezusa Chrystusa, tekst opiera się zazwyczaj na jednej z Ewangelii.
Pierwsze jednogłosowe pasje wykonywane były przez trzech kapłanów śpiewających kolejno partie: Chrystusa (najniższą, w tempie wolnym, w skali c - f), narratora, czyli ewangelisty (umiarkowane tempo, skala f - c) oraz tłumu (szybkie tempo, wysoki rejestr: c - f).
Wokalna pasja wielogłosowa powstała pod koniec XV w., wykorzystywała ona w głosie tenorowym melodię chorału (tzw. cantus firmus). Utwory w takiej formie komponowali w XVI w. m.in.: O. di Lasso, F. Guerrero, W. Byrd, J. Obrecht, C. de Rore.
Na początku XVII w. pasja stała się formą wokalno-instrumentalną, składającą się z recytatywów (muzycznych deklamacji), arii, duetów, tercetów oraz chórów. Do arcydzieł tego gatunku należą: Pasja wg św. Mateusza (1729) oraz Pasja wg św. Jana (1723) J.S. Bacha. Partie Chrystusa oraz narratora mają w nich formę recytatywu opartego na tekście Ewangelii, arie i duety komentujące akcję dramatyczną skomponowane zostały do tekstów współczesnych Bachowi twórców, chór pełni rolę tłumu.
W XVII i XVIII w. pasje komponowali: H. Schütz, G.Ph. Telemann, C.Ph.E. Bach. W XX w. powstała Pasja wg św. Łukasza K. Pendereckiego (1965), nawiązująca do tradycji gatunku, lecz wykorzystująca współczesny język dźwiękowy, oraz Pasja wg św. Jana estońskiego kompozytora A. Pärta.
