Pianino
Z Wikipedii
Pianino to klawiszowy, młoteczkowy, strunowy instrument muzyczny spokrewniony blisko z fortepianem ze strunami ustawionymi pionowo.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Poprzednikiem pianina było klawicyterium. Za pierwszego budowniczego fortepianu uważa się Włocha Bartolomeo Cristoforiego, który zbudował pierwszy klawesyn z mechanizmem młoteczkowym ok. 1709 roku. Pierwsze pianino zbudował Jan Schmidt z Salzburga lub Grüneberger z Halle na końcu XVIII w. lub początku XIX w. W 1802 roku Th. Lond skonstruował w Londynie pianino o naciągu skośnostrunnym. Mechanizm pianinowy ulepszył i opatentował Wornum w 1826 r. Rozwiązanie to było na tyle dobre, że stosuje się je po dziś dzień. Jedyną modyfikacją jest innego tłumika. Konstruktorami pianin byli także Niemcy (C. Bechstein), Wiedeńczycy (Bösendorfer), Francuzi (Pleyel) i Anglicy. Długo jednak pianino nie zdobywało popularności. Poprzednikami pianin był fortepian żyrafa i piramida o pionowo stojącym korpusie.
Popularność zdobyło pianino w drugiej połowie XIX wieku gdy w mieszczańskich domach zaczęło ono wypierać fortepian z powodu niższej ceny i mniejszych rozmiarów. W Polsce po wojnie pianina były produkowane w fabrykach "Defil" w Lubinie, Calisia (fabryka) w Kaliszu, oraz "Legnicka Fabryka Fortepianów i Pianin" w Legnicy. Dzisiaj pianina i fortepiany produkuje się w Kaliszu w dawnej fabryce Arnolda Fibigera obecnie znanej jako Calisia (fabryka).
Pianino jest obecnie bardzo popularnym instrumentem strunowym.
[edytuj] Rodzaje mechanizmów pianinowych
[edytuj] Mechanzim dolnotłumikowy
Mechanizm dolnotłumikowy schematycznie: 1 – strojnica, 2 – kołek stroikowy, 3 – agrafa, 4 – śruba mocująca mechanizm, 5 – struna, 6 –tłumik, 7 – dźwignia tłumika, 8 – dźwignia orzecha, 9 – belka konstrukcyjna, 10 – dźwignia prawego pedału (pedał forte), 11 – łyżeczka tłumikowa, 12- dźwignia klawiszowa, 13 – pilot, 14 – dźwignia główna, 15 – stopka popychacza, 16 – baryłka wyzwalacza, 17 – popychacz, 18 – chwytnik, 19 – przeciwchwytnik, 20 – listwa oporowa młotków, 21 – młotek.
Zasada działania: Dźwignie mechanizmu młoteczkowego uruchamiane są naciśnięciem dźwigni klawiszowej (12), ten ruch przenoszony jest na pilot (13). Wtedy popychacz (17) umieszczony przegubowo na dźwigni głównej (14) odchyla dźwignie orzecha (8) w kierunku strun (5). Podczas ruchu dźwigni głównej łyżeczka tłumikowa (11) styka się z dźwignią tłumika (7) po czym klocek tłumika odsuwa się od strun. Dalszy ruch dźwigni głównej powoduje zetknięcie się stopki popychacza (15) z baryłką wyzwalacza (16), dochodzi do wysunięcia popychacza spod dźwigni orzecha. Następnie młotek (21) uderza w struny (5) i dźwignia orzecha wraz z nim wykonuje ruch powrotny. W połowie powrotnej drogi młotka przeciwchwytnik (19) dźwigni orzecha zostaje złapany przez chwytnik (18) dźwigni głównej. Gdy tylko dźwignia główna zaczyna się obniżać, popychacz wraca pod dźwignię orzecha, tłumik dociska struny, a mechanizm gotowy jest do następnego cyklu pracy.
[edytuj] Mechanizm górnotłumikowy
Mechanizm górnotłumikowy schematycznie: 1 – strojnica, 2 – kołek stroikowy, 3 – agrafa, 4 – tłumik, 5 – struna, 6 – dźwignia orzecha, 7 – belka konstrukcyjna, 8 – dźwignia główna, 9 – dźwignia klawiszowa, 10 – pilot, 11 – baryłka popychacza tłumika, 12 – stopka popychacza, 13 – baryłka wyzwalacza, 14 – popychacz, 15 – chwytnik, 16 – przeciwchwytnik, 17 – listwa oporowa młotków, 18 – młotek, 19 – pręt popychacza tłumika, 20 – dźwignia tłumika, 21 – belka konstrukcyjna.
Zasada działania: Dźwignie mechanizmu młoteczkowego uruchamiane są naciśnięciem dźwigni klawiszowej (9), ten ruch przenoszony jest na pilot (10). Wtedy popychacz (14) umieszczony przegubowo na dźwigni głównej (8) odchyla dźwignie orzecha (6) w kierunku strun (5). Podczas ruchu dźwigni głównej, gdy opiera się ona o baryłkę popychacza tłumika (11) przenosi przednią część dźwigni tłumika (21) i klocek tłumika odsuwa się od strun. Dalszy ruch dźwigni głównej powoduje zetknięcie się stopki popychacza (12) z baryłką wyzwalacza (13), dochodzi do wysunięcia popychacza spod dźwigni orzecha. Następnie młotek (19) uderza w struny i dźwignia orzecha wraz z nim wykonuje ruch powrotny. W połowie powrotnej drogi młotka, przeciwchwytnik (16) dźwigni orzecha zostaje złapany przez chwytnik (15) dźwigni głównej. Gdy tylko dźwignia główna zaczyna się obniżac, popychacz wraca pod dźwignię orzecha, a mechanizm gotowy jest do następnego cyklu pracy. Wraz z obniżeniem się przedniej części dźwigni głównej obniża się przednia część dżwigni tłumika, powodując ruch klocka tłumika w kierunku strun. Zostaje on dociśnięty do strun ciężarem dźwigni i tym samym tłumi drgania strun.
[edytuj] Strojenie
Strojenie temperatury odbywa się na systemem kwartowo-kwintowym. Temperatura to zakres dźwięków od a do a1.
- a - od kamertonu
- a - a1 - 8 cz w góre
- a - d1 - 4 cz w górę
- a - e1 - 5 cz w górę
- e1 - h - 4 cz w dół
- h - fis1 - 5 cz w górę
- fis1 - cis1 - 4 cz w dół
- cis1 - gis1 - 5 cz w górę
- gis1 - dis1 - 4 cz w dół
- dis1 - b - 4 cz w dół
- b - f1 - 5 cz w górę
- f1 - c1 - 4 cz w dół
- c1 - g1 - 5 cz w górę.
Każda kwinta i kwarta musi posiadać odpowiednią ilość dudnień; używając systemu równomiernie temperowanego, nie uzyskuje się przy tym idealnie czystych kwint i kwart.
Resztę dźwięków stroi się w oktawach od temperatury.
