Pierre Teilhard de Chardin

Z Wikipedii

Pierre Teilhard de Chardin SJ (ur. 1 maja 1881 na zamku Sarcenat koło Clermont-Ferrand, zm. 10 kwietnia 1955 w Nowym Jorku) - francuski teolog, filozof, antropolog i paleontolog, jezuita.

[edytuj] Życiorys

Teilhard de Chardin był czwartym z kolei dzieckiem w wielodzietnej rodzinie. Jego ojciec był kolekcjonerem-amatorem. Jego sferę duchową kształtowała matka. Po ukończeniu zakonnej szkoły średniej w 1899 został jezuitą. W 1911 roku przyjął święcenia kapłańskie, a rok później rozpoczął studia na kierunku geologia i paleontologia w Paryżu. W czasie pierwszej wojny światowej pracował na froncie jako sanitariusz. Po wojnie Teilhard podjął działalność dydaktyczną w Instytucie Katolickim w Paryżu. W 1922 został doktorem nauk przyrodniczych i uczył dalej w instytucie jako profesor mianowany. Święte Oficjum uznało wypowiedzi Teilharda o ewolucji i grzechu pierworodnym za nieprawomyślne i zakazało mu publikacji o treści religijne. De Chardin pragnął jednak być duchownym-naukowcem na wzór popularnego wówczas we Francji, a prześladowanego przez Święte Oficjum ruchu księży-robotników. W 1926 roku wyemigrował do Azji, pracował w Chinach, uczestniczył w wykopaliskach antropologicznych. W 1951 roku Teilhard udał się do USA, gdzie podjął pracę w instytucie naukowym przy Fundacji Wennera Grena w Nowym Jorku. W tym czasie wielokrotnie podróżował do Afryki w celach badawczych.

[edytuj] Poglądy

Teilhard de Chardin był zwolennikiem teorii ewolucji, której próbował nadać duże znaczenie filozoficzne w duchu chrześcijaństwa (tzw. ewolucjonizm chrześcijański). Nawiązywał częściowo do filozofii egzystencjalnej Sorena Kierkegaarda i Karla Jaspersa. Twierdził, że cała rzeczywistość ma charakter dynamiczny i ewolucyjny, dąży od punktu Alfa do punktu Omega mając swój początek i koniec w osobie Jezusa Chrystusa. Celem człowieka i świata jest jedność duchowa. Wg słów De Chardina całe stworzenie wzdycha w stronę mistycznego zjednoczenia z Bogiem.

Filozofia Teilharda jest przedmiotem gwałtownej krytyki ze strony katolickiego tradycjonalizmu, wzmocnionej jego rzekomym udziałem w fałszerstwie naukowym jakim był człowiek z Piltdown.^{[potrzebne źródło]} Posiadał jednak także licznych zwolenników, do których zaliczał się m.in. kardynał Henri de Lubac i Karl Rahner, również jezuita. Ślady filozofii Teilharda de Chardina zawiera soborowa Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes.

[edytuj] Rzeczywistość kosmiczna, czyli ewolucyjna

W dzieciństwie fascynowało go wszystko co gęste. Ciężkie metale które kolekcjonował były dla niego boskim tworzywem ("oddawałem się kontemplacji, cieszyłem się posiadaniem i istnieniem mojego Boga-Żelaza"). Wszystko za sprawą konsystencji, w której doszukiwał się trwałości i niezniszczalności. Zauważył jednak że na skutek erozji także metal ulega zniszczeniu. Niezniszczalności doszukał się ponownie na studiach geologicznych, kiedy zauważył trwałość w tym co powszechne - w minerałach. "Pamiętna "konsystencja" której dotychczas szukałem w tym, co twarde i gęste zaczęła nieśmiało ukazywać w tym, co elementarne i wszędzie obecne, a czemu ta wszechobecność mogłaby starczyć za niezniszczalność".

To właśnie pragnienie kontaktu z "powszechnym źródłem czy osnową bytów" sprawiła że Teilhard de Chardin znalazł się na studiach geologicznych. Spotkania z fizykami i pierwiastek wszystkich pierwiastków - atom, dały Teilhard de Chardinowi poczucie Boga we wszystkim co go otacza.

Oparł się teorii dualizmu: "Materia i duch - bynajmniej nie dwie rzeczy, lecz dwa stany, dwa oblicza tego samego tworzywa kosmicznego, zależne od kierunku, w jakim się na to tworzywo patrzy i szuka się jego przeszłości i przyszłości: czy tam, gdzie ono powstaje, czy też tam, gdzie się rozpada (...) Czemu na przykład, wszechświat nie miałby obojętnie oscylować pomiędzy jednym a drugim biegunem, a nawet - po pewnej liczbie oscylacji - nie ustabilizować się nieruchomo na biegunie materii? Czy nie są więc możliwe różne schematy przebiegu ewolucji?".

Materia i duch były więc dla Teilhard de Chardina nierozerwalną całością. Ta duchowość jest "sercem" materii. Znalazł więc świat w Bogu (panenteizm) i dusze w każdym tworzywie.

Wydawnictwo PAX wydało dwa zbiory pism De Chardina w języku polskim.