Podatek progresywny
Z Wikipedii
Podatek progresywny - jest metodą obliczania wymiaru podatku, w myśl której wysokość należnego podatku rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy opodatkowania.
Określenie to stosuje się najczęściej w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych. Przy progresywnym systemie opodatkowania stawka opodatkowania (procent płaconego podatku) rośnie wraz ze wzrostem dochodu podatnika. Oznacza to, że podatnik o wyższych dochodach będzie odprowadzał większą część swojego dochodu w formie podatku, niż podatnik o niższym dochodzie. Stanowi to wyraźną różnicę w stosunku do podatku liniowego, gdzie każdy podatnik płaci taką samą część swoich dochdów w formie podatku (np. 19%).
Niemal we wszystkich progresywnych skalach podatkowych efektywna stopa opodatkowania (stosunek kwoty ostatecznie należnego podatku do wartości podstawy opodatkowania) nie jest obliczana jako ciągła funkcja podstawy opodatkowania, lecz jest określana nominalnie dla pewnych przedziałów wartości podstawy. Graniczne kwoty tych przedziałów nazywa się progami podatkowymi. Jeżeli dochód podatnika w danym roku podatkowym przekroczy wartość któregoś progu dochodowego, to nadwyżka dochodu nad wartością progu podlega opodatkowaniu w oparciu o wyższą stawkę opodatkowania.
Podatek w kolejnych przedziałach dochodowych jest obliczany jako suma podatku płaconego za górną kwotę graniczną niższego przedziału dochodowego (według skali podatkowej) oraz podatku od kwoty nadwyżki nad kwotę graniczną według stawki właściwego przedziału.
Spis treści |
[edytuj] Przykład
Zakładamy, że skala podatkowa przewiduje dwa przedziały dochodowe (a więc jeden próg) i następujące przypisane do nich stawki opodatkowania:
- 0 zł - 30.000 zł - opodatkowane stawką 20%
- ponad 30.000 zł - opodatkowane stawką 50%
Podatnik A uzyskał w roku podatkowym dochód w wysokości 25.000 zł. Całość jego dochodu mieści się w pierwszym przedziale dochodowym, zatem nie przekroczył on progu podatkowego. Cały jego dochód zostanie opodatkowany stawką 20%, zatem wymiar podatku (należna kwota podatku) wyniesie 5.000 zł.
Podatnik B uzyskał w tym samym roku podatkowym dochód w wysokości 40.000 zł. Przekroczył on zatem próg podatkowy i w stosunku do niego będą zastosowane różne stawki opodatkowania. 30.000 zł z jego dochodu zostanie opodatkowane stawką 20%, natomiast nadwyżka jego dochodu nad kwotą progu podatkowego zostanie opodatkowana stawką 50%.
30.000 zł x 20% = 6.000 zł 10.000 zł x 50% = 5.000 zł
Podatnik B zapłaci w sumie 11.000 zł podatku. Część jego dochodu została opodatkowana mniejszą, a część większą stawką opodatkowania. Efektywna stawka opodatkowania wyniosła w tym przypadku 27,50%:
11.000 zł / 40.000 zł = 27,5%
[edytuj] Kwota wolna od podatku
Przy progresywnej formie opodatkowania bardzo często mamy do czynienia z kwotą wolną od podatku, która jest odliczana od podstawy opodatkowania. Technicznie jest to jednoznaczne z wprowadzeniem zerowej stawki opodatkowania dla pierwszego przedziału dochodowego. W takim przypadku podatnik, którego dochód nie przekroczy wysokości pierwszego progu nie będzie obciążony podatkiem dochodowym. Nadwyżka dochodu podatnika ponad kwotę wolną od podatku podlega opodatkowaniu na normalnych zasadach.
[edytuj] Alternatywne stawki opodatkowania
Gdyby kolejne stawki opodatkowania zamiast rosnąć - malały, wówczas mielibyśmy do czynienia z podatkiem degresywnym.
Podatek liniowy można przy pewnym uproszczeniu rozumieć jako szczególny przypadek skali progresywnej - mianowicie taki, w którym wszystkie przedziały dochodowe podlegają opodatkowaniu w oparciu o tę samą stawkę opodatkowania.
[edytuj] Podatek progresywny na świecie
Obecnie większość rozwiniętych gospodarek świata (w tym Polska) stosuje progresywne skale opodatkowania w stosunku do dochodów osób fizycznych. Powoduje to większe obciążenie podatkowe osób zamożnych i relatywnie mniejsze osób o niższym dochodzie. Częstym argumentem przywoływanym na rzecz progresywnej skali opodatkowania jest sprawiedliwość społeczna.
Nieco mniejszą popularnością cieszy się progresywna skala opodatkowania w stosunku do dochodów osób prawnych. Wiele dynamicznie rozwijających się krajów Europy środkowo-wschodniej wprowadziło liniową skalę opodatkowania dochodów przedsiębiorstw.
[edytuj] Podatek progresywny w Polsce
W roku podatkowym 2006 skala podatkowa podatku dochodowego od osób fizycznych w Polsce została przyjęta następująco:
- 0 zł - 37.024 zł - opodatkowane stawką 19%
- 37.024 zł - 74.048 zł - opodatkowane stawką 30%
- ponad 74.048 zł - opodatkowane stawką 40%
Dodatkowo obowiązuje kwota zmniejszenia podatku (odliczana od podatku) w wysokości 530,08 zł.
Dla czterech podatników o zróżnicowanych dochodach naliczenie podatku prezentuje się następująco (wartości zaokrąglone do całości):
| Miesięczna Roczny | Podatek Podatek Podatek | Suma
Podatnik | pensja dochód | I próg II próg III próg | pośrednia
-----------+------------------------+--------------------------------+----------
Podatnik A | 850 zł 10.200 zł | 1.938 zł - zł - zł | 1.938 zł
Podatnik B | 2.500 zł 30.000 zł | 5.700 zł - zł - zł | 5.700 zł
Podatnik C | 5.000 zł 60.000 zł | 7.035 zł 6.893 zł - zł | 13.927 zł
Podatnik D | 10.000 zł 120.000 zł | 7.035 zł 11.107 zł 18.381 zł | 36.523 zł
Po odjęciu kwoty zmniejszenia podatku od sumy pośredniej wymiar podatku dochodowego prezentuje się następująco:
| Suma | Kwota | Wymiar
Podatnik | pośrednia | zmniejszenia | podatku
-----------+-----------+--------------+----------
Podatnik A | 1.938 zł | 530,08 zł | 1.408 zł
Podatnik B | 5.700 zł | 530,08 zł | 5.170 zł
Podatnik C | 13.927 zł | 530,08 zł | 13.397 zł
Podatnik D | 36.523 zł | 530,08 zł | 35.992 zł
W przypadku zastosowania podatku liniowego o jednej stawce na poziomie 15% porównanie wartości wymiaru podatku dochodowego z obecnymi stawkami dla poszczególnych podatników prezentowałoby się następująco:
| Wymiar | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu
Podatnik | podatku | liniowego 15% bez | podatku liniowego 15% | liniowego 15% z | podatku liniowego 15%
| progres. | kwoty zmniejszenia | bez kwoty zmniejszenia | kwotą zmniejszenia | z kwotą zmniejszenia
-----------+-----------+--------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
Podatnik A | 1.407 zł | 1.530 zł | - 123 zł | 1.000 zł | 408 zł
Podatnik B | 5.169 zł | 4.500 zł | 669 zł | 3.970 zł | 1.200 zł
Podatnik C | 13.397 zł | 9.000 zł | 4.397 zł | 8.470 zł | 4.927 zł
Podatnik D | 35.992 zł | 18.000 zł | 17.992 zł | 17.470 zł | 18.523 zł
-----------+-----------+--------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
SUMA | 55.965 zł | 33.030 zł | | 30.910 zł |
Z obliczeń wynika, że podatnicy o największym dochodzie korzystają nominalnie w największym stopniu na wprowadzeniu linowej stawki opodatkowania, choć nie wiadomo. Poważnym argumentem zwolenników takiego rozwiązania jest twierdzenie (zgodne z prawem malejącej użyteczności krańcowej, że 408 zł dla najmniej zarabiających przedstawia większą użyteczność niż 18.523 zł dla najbogatszych. Podatnik o najniżym dochodzie zapłaciłby ostatecznie wyższy podatek niż przy obecnie obowiązującej skali podatkowej przy założeniu wersji bez kwoty zmniejszania podatku, bądź też zapłaciłby o 408 zł mniej przy wersji z kwotą zmniejszenia. Jednocześnie przychody budżetu państwa zmniejszyły sie o 22.935 zł (bez kwoty zmniejszenia), lub o 25.055 zł (z kwotą zmniejszenia).
Aby zmiana była neutralna dla dochodów budżetowych państwa należałoby wprowadzić stawkę odpowiednio wyższą. Można to zrobić wprowadzając stałą stawkę dla wszyskich i likwidując kwotę zmniejszania podatku. Przy zadanej w niniejszym przykładzie strukturze dochodowej podatników, wprowadzenie liniowej skali opodatkowania neutralnej dla dochodów budżetu państwa jest możliwe przy stawce opodatkowania na poziomie 25,4%. W takim przypadku trzech pierwszych podatników zapłaciłoby wyższy podatek, aby podatnik o największym dochodzie mógł zapłacić niższy. Inną metodą jest znalezienie takiej stawki opodatkowania i takiej kwoty zmniejszenia podatku, aby większość podatników płaciła stawki porównywalne do dzisiejszych. Wyznaczyć je można regresją liniową. W naszym przykładzie stawka opodatkowania wynosiłaby 32,1%, a kwota zmniejszenia 3.680 zł. W takim przypadku dwóch środkowych podatników zapłaciłoby wyższy podatek, podatnik o największym dochodzie zapłaciliby mniejszy podatek, a podatnik na najmniejszym dochodzie dostałby nawet zwrot (dodatkowy przychód z powodu niskich zarobków).
| Wymiar | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu | Wymiar podatku | Korzyść na wprowadzeniu
Podatnik | podatku | liniowego 25,4% bez | podatku liniowego 25,4% | liniowego 32,1% z | podatku liniowego 32,1%
| progres. | kwoty zmniejszenia | bez kwoty zmniejszenia | kwotą zmniejszenia | z kwotą zmniejszenia
-----------+-----------+---------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
Podatnik A | 1.407 zł | 2.592 zł | - 1.185 zł | - 406 zł | 1.813 zł
Podatnik B | 5.169 zł | 7.625 zł | - 2.456 zł | 5.950 zł | - 781 zł
Podatnik C | 13.397 zł | 15.249 zł | - 1.852 zł | 15.580 zł | - 2.183 zł
Podatnik D | 35.992 zł | 30.499 zł | 5.493 zł | 34.840 zł | 1.152 zł
-----------+-----------+---------------------+-------------------------+--------------------+-------------------------
SUMA | 55.965 zł | 55.965 zł | | 55.964 zł
Należy zaznaczyć, że ninejsze obliczenia zakładają, że żaden z podatników nie korzysta z ulg podatkowych. Nie uwzględniają również ewentualnych zmian w wysokości innych podatków, jak np. podatku od towarów i usług. Nie została także uwzględniona struktura dochodowa podatkników.
