Potlacz

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Potlacz (w jęz. czinuk znaczy 'karmić', 'spożywać'; ang. potlatch) – ceremonia przeprowadzana wśród plemion Indian Ameryki Północnej żyjących na północno-zachodnim wybrzeżu Pacyfiku. Uczestniczący w tym obrzędzie oddawał innym lub niszczył należące do siebie dobra materialne, aby zachować lub podnieść swój status społeczny. Bezpośrednim, uświadomionym celem potlaczu było wywołanie u gości poczucia poniżenia. Ci mogli bronić się składając gospodarzowi kontr-dary (bądź niszcząc je). To z kolei nakręcało spiralę wymiany coraz liczniejszych i cenniejszych dóbr (głównie derki, olej i miedziane blaszki). W skrajnych sytuacjach, potlacz kończył się spaleniem chaty gospodarza. Przed zniszczeniem zbyt dużej ilości dóbr chroniła zasada przesady, która zabraniała wodzowi uszczuplenia swojego majątku w stopniu mogącym zagrozić dobrobytowi wioski.

Ceremonia została zakazana na przełomie XIX i XX w. przez administrację stanową (USA).

Termin potlacz bywa czasem odnoszony do pojęcia potluck.

Marvin Harris twierdzi, że ceremonia potlaczu była funkcjonalna z punktu widzenia rozwoju gospodarki. Wg niego, umożliwiała redystrybucję dóbr - dotknięte nieurodzajem wioski otrzymywały niezbędne produkty kosztem utraty prestiżu. Poza tym, rozdawnictwo wywierało presję na zwiększenie wydajności pracy. Harris uważa też, że skrajne, destrukcyjne formy potlaczu pojawiły się dopiero w czasach upadku kultury Indian.

Według Arnolda van Gennepa potlacz należy do rytuałów zjednoczenia. Wymiana dóbr miała zacieśniać stosunki wewnątrzplemienne poprzez krążenie tych samych przedmiotów wśród członków plemienia.

Nazwa Potlatch została też zaadaptowana dla czasopisma publikowanego przez Lettrist International w Paryżu w 1950 r.