Proswita

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Proswita, Proświta (ukr. Товариство "Просвіта") - ukraińska organizacja społeczno-oświatowa, założona we Lwowie w Galicji w 1868.

[edytuj] Cele działalności

zwalczanie analfabetyzmu
działanie na rzecz wzrostu świadomości narodowej
działalność wydawnicza
prowadzenie chórów i orkiestr
prowadzenie bibliotek, czytelni i świetlic
organizowanie i wspieranie ukraińskiego ruchu spółdzielczego

[edytuj] Historia

Komitet założycielski "Proswity" powstał na początku 1868, utworzony głównie przez ukraińskich działaczy studenckich. Działali w nim między innymi: Anatol Wachnianin, Mychajło Kossak, dr Kornyło Suszkewycz, profesor gimnazjum Pawło Swencickyj. 2 września 1868 Ministerstwo Oświaty wyraziło zgodę na założenie Towarzystwa "Proswita".

Zebranie założycielskie odbyło się 8 grudnia 1868 w sali polskiej "Strzelnicy". Uczestniczyło w nim 65 osób. Założenia programowe przedstawił student Andrij Siczynskyj. Wybrano prezesa, którym został Anatol Wachnianin, oprócz tego Zarząd Główny Towarzystwa, w skład którego wchodzili: Ołeksandr Borkowskyj, Iwan Komarnyckyj, Mychajło Kossak, Maksym Michalak, Omelian Ohonowskyj, Julian Romanczuk, Kornyło Suszkewycz, Kornyło Ustianowycz.

W 1917 roku "Proswita" posiadała około 5 tysięcy placówek. W 1922 zlikwidowano organizację w Związku Radzieckim. W Polsce działała nadal, do 1939 (za wyjątkiem Wołynia, gdzie działała do 1936). W 1939 organizacja zlikwidowana przez władze sowieckie. W czasie wojny OUN odtworzyła działalność organizacji. Po wojnie wszystkie placówki powtórnie zamknięto, a organizacja działała tylko na emigracji.

W 1914 roku "Proswita" posiadała 77 filii, 2944 czytelnie, 2700 bibliotek, 504 własne budynki i około 194 tysiące członków. I wojna światowa i lata 1918-1920 były latami regresu, jednak wskutek intensywnego rozwoju w latach następnych, w 1929 "Proswita" posiadała już 84 filie i 2900 czytelni. W 1935 w Polsce należało do niej 30 tysięcy osób, skupionych w 83 filiach powiatowych, prowadząc 3 tysiące czytelni i bibliotek.

W okresie międzywojennym "Proswita" starała się rozszerzyć działalnośc na Wołyń i Polesie, jednak od 1932 jej działalność zaczęła tam słabnąć, a w 1936 przestała funkcjonować. Stało się tak wskutek polityki ówczesnego wojewody Henryka Józewskiego, który popierał rugowanie z Wołynia organizacji galicyjskich i wspierał własne, jak na przykład "Proswitianska Chata", organizowane przez Wołyńskie Zjednoczenie Ukraińskie.

"Proswita" została reaktywowana w styczniu 1992 roku w Kijowie na Ukrainie, jako Wszechukraińskie Towarzystwo "Proswita" im. Tarasa Szewczenki.