Różaniec

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy modlitwy i sznura modlitewnego. Zobacz też: miejscowości o tej nazwie.

Ten artykuł wymaga dopracowania.
Należy w nim poprawić: zobacz dyskusja.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.

Różaniec katolicki

Różaniec - nazwa modlitwy w religii katolickiej, pierwotnie Psałterz Najświętszej Maryi Panny. Modlitwa znana i kultywowana w katolicyzmie od czasów średniowiecznych, przechodząca liczne przeobrażenia; obdarzona przez wielu wiernych szczególną czcią i wiązana z licznymi objawieniami.

Słowo różaniec jest utożsamiane nie tylko z samą modlitwą ale również z charakterystycznym sznurem modlitewnym używanym do odliczania ilości powtórzeń kolejnych części modlitwy. Prawidłowa nazwa sznura modlitewnego to koronka (różaniec odmawiany jest na koronce). Różaniec używany jest też w religiach indyjskich, w islamie (subha) oraz buddyzmie przy odliczaniu mantr (zobacz: mala). Obecna forma samego sznura modlitewnego ewoluowała wraz z modlitwą. Najbardziej innowacyjne formy przyjmują postać pierścieni z koralikami oraz kart modlitewnych.

Kolejne znaczenie słowa różaniec dotyczy potocznego określenia nabożeństwa różańcowego w Kościele katolickim opierającego się głównie o modlitwę różańcową.

Historia

Mimo iż w zapisach historycznych można spotkać już wcześniej używanie sznura modlitewnego do odmawiania modlitwy Ave Maria to po raz pierwszy o Psałterzu Najświętszej Maryi Panny wspomina historia przy okazji zwycięstwa nad albigensami w 1213. Od XV wieku wydarzenie to łączone jest z podaniem o przekazaniu Różańca świętemu Dominikowi przez Matkę Bożą.

Różaniec w praktykach katolickich

W katolicyzmie nazwa różaniec oznacza także:

modlitwę, w której rozważa się epizody z życia Jezusa Chrystusa i Maryi, polega m.in. na wielokrotnym odmawianiu modlitw "Ojcze nasz" i "Zdrowaś Maryjo", odliczanych koralikami,
nabożeństwo, polegające na wspólnym odmawianiu tej modlitwy.

Części Różańca

W Kościele katolickim bywają różne formy modlitw różańcowych. W czasach dzisiejszych najbardziej rozpowszechniona dzieli się na cztery części różańca, każda składająca się z pięciu tajemnic (do pierwotnych trzech części dodano w okresie późniejszym część światła):

I. Część radosna – dotycząca dziecięcych lat Jezusa (odmawiane w poniedziałek i sobotę)

Zwiastowanie NMP
Nawiedzenie św. Elżbiety
Narodzenie Pana Jezusa
Ofiarowanie Pana Jezusa w świątyni
Odnalezienie Pana Jezusa

II. Część światła – dotycząca publicznej działalności Jezusa (ustanowiona przez Jana Pawła II i odmawiane w czwartek).

Chrzest Pana Jezusa w Jordanie
Objawienie na weselu w Kanie Galilejskiej
Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia
Przemienienie na Górze Tabor
Ustanowienie Eucharystii

III. Część bolesna – dotycząca męki Jezusa (odmawiane we wtorek i piątek).

Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu (Ogrodzie Oliwnym)
Biczowanie Pana Jezusa
Cierniem ukoronowanie Pana Jezusa
Droga Krzyżowa
Ukrzyżowanie i śmierć Pana Jezusa

IV. Część chwalebna – dotycząca wydarzeń związanych ze Zmartwychwstaniem Jezusa i późniejszych (odmawiane w środę i niedzielę).

Zmartwychwstanie Pana Jezusa
Wniebowstąpienie Pana Jezusa
Zesłanie Ducha Świętego
Wniebowzięcie NMP
Ukoronowanie NMP na Królową Nieba i Ziemi

Pierwotnie (od początku istnienia tej modlitwy) istniały trzy części różańca. Zmiany (wprowadzenia czwartej części - tajemnicy światła) dokonał papież Jan Paweł II. Miało to miejsce w opublikowanym 16 października 2002 r. (w 24 rocznicę swego pontyfikatu) liście apostolskim pod tytułem Rosarium Virginis Mariae. Tajemnice światła bywają również (rzadko) nazywane tajemnicami świetlistymi.

Budowa różańca katolickiego

Różaniec katolicki

Tradycyjny różaniec rozpoczyna się krzyżem, po którym jest jeden koralik; za nim znajdują się trzy koraliki i znów jeden, następnie złączenie na kształt trójkąta (często z wizerunkiem Maryi), do jednego z wierzchołków przymocowane są wcześniej wymienione koraliki i krzyż, dwa pozostałe wierzchołki spinają początek i koniec łańcuszka złożonego z 50+4 koralików.

Prawdopodobnie wzorem dla chrześcijańskiego różańca jest muzułmańska subha (lub tasbih), składająca się z 99 koralików oznaczających imiona Boga ^[1].

Sposób odmawiania

Modlitwa zaczyna się krótszą wersją wyznania wiary, modlitwą "Ojcze Nasz" i trzykrotnie "Zdrowaś Maryjo" oraz raz "Chwała Ojcu". Następnie odmawia się właściwe tajemnice.

Do istoty modlitwy różańcowej należy myślowe rozważanie poszczególnych tajemnic, a nie samo powtarzanie modlitw.

Najczęściej każda grupa koralików sygnalizuje odmawianie "Zdrowaś Maryjo", poprzedzone samotnym koralikiem oznaczającym "Ojcze Nasz" i zamknięte analogicznym samotnym koralikiem na "Chwała Ojcu".

Po "Chwała Ojcu...", bywa dodawany akt strzelisty np.:

"O Maryjo bez grzechu pierworodnego poczęta, módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy i za wszystkimi, którzy się do Ciebie nie uciekają, a zwłaszcza za nieprzyjaciółmi Kościoła Świętego i poleconymi Tobie."
lub (zainspirowane objawieniami w Fatimie): "O mój Jezu, przebacz nam nasze grzechy, zachowaj nas od ognia piekielnego, zaprowadź wszystkie dusze do nieba i dopomóż szczególnie tym, którzy najbardziej potrzebują Twojego Miłosierdzia."

- W Katowicach i na Górnym Śląsku wersja modlitwy "O mój Jezu": "O Jezu, odpuść nam nasze winy, broń od ognia piekielnego, zaprowadź do nieba wszystkie dusze, szczególnie te, które najwięcej potrzebują Twojego Miłosierdzia."

Na koniec, po pięciu dziesiątkach, bywa odmawiana modlitwa (często w intencjach papieża), zwyczajowo "Pod Twoją Obronę" oraz Litania loretańska.

Inne

W Kościele katolickim za odmówienie różańca przed najświętszym sakramentem lub we wspólnocie (zgromadzenie, grupa formalna, rodzina) można uzyskać odpust zupełny lub cząstkowy. Do tradycji polskiego katolicyzmu, powszechnej szczególnie w wiejskich środowiskach, należy wspólne odmawianie różańca podczas czuwania przy zwłokach bliskich czy sąsiadów.

W niektórych zakonach można spotkać różańce zawierające wielokrotność podstawowej liczby paciorków głównych (pozwalające odmawiać wszystkie tajemnice w jednym ciągu). Rożnie też mogą zaczynać różaniec (np. przechodzą od razu do rozważania tajemnic, bez wstępu lub zamiast trzech "Zdrowaś Maryjo" odmawiają cztery w intencji składanych ślubów).

Z Różańcem Świętym (jako modlitwą) związane są tzw. Obietnice Różańca Świętego.

Pochodzenie nazwy

Istnieje teoria, że różaniec ma nazwę pochodzącą od określenia japa mala określającego różaniec mala, służący w hinduizmie i buddyzmie do odmawiania mantr. Gdy rzymscy odkrywcy przybyli do Indii i zetknęli się z malą, zapamiętali określenie "jap mala" zamiast "japa mala". Jap w sanskrycie oznacza różę i tym sposobem mala trafiła do Imperium Rzymskiego jako rosarium, a w języku angielskim i polskim przyjęto przekład tego słowa jako odpowiednio rosary i różaniec.

Inna teoria mówi, że nazwa różańca pochodzi ze średniowiecza. Jego odmawianie porównywano z dawaniem Matce Bożej róż. Stąd modlitwę nazwano "wieńcem różanym", czyli różańcem.