Radogoszcz (więzienie)
Z Wikipedii
Radogoszcz – obóz koncentracyjny założony przez Niemców dla mieszkańców Łodzi. W styczniu 1940 r. przeniesiono go z ul. Liściastej na ul. Sowińskiego do fabryki Samuela Abbego, jako tzw. Rozszerzone Więzienie Policyjne (przy ul. Zgierskiej 147). Więziono w nim ok. 40 tys. osób, a śmierć poniosło ok. 20 tys.
Większość osadzonych to osoby, które popełniły przestępstwa przeciwko interesom III Rzeszy. Do takich przypadków należały: nielegalny ubój i szmuglowanie żywności ze wsi, nielegalne przekraczanie granicy pomiędzy Generalnym Gubernatorstwem i Krajem Warty, ucieczki z robót przymusowych w Niemczech. Również przywożono tu zatrzymanych w "łapankach" ulicznych. Osadzano tu też więźniów politycznych przed wysłaniem np. do obozów koncentracyjnych.
Radogoszcz nie był miejscem masowej eksterminacji, jednak każdego dnia na skutek głodu, chorób, wycieńczenia, tortur, oraz sadystycznego znęcania się wachmanów ginęli tu więźniowie. Stąd wywożono ludzi na masowe egzekucje w rejonie Łodzi: las lućmierski, lasy łagiewnickie i "Okręglik" w lesie chełmskim. Także stąd zabrano grupę więźniów, których zamordowano w największej na terenie Kraju Warty publicznej egzekucji, dokonanej w Zgierzu 20 marca 1942 roku.
Najtragiczniejsza była noc z 17 na 18 stycznia 1945 r., podczas której ewakuujący się Niemcy podpalili budynki i zamordowali blisko 2 tys. osób. Mord przeżyło ok. 30 więźniów, którym udało się ukryć podczas ludobójczej masakry. Pogrzeb ofiar Radogoszcza odbył się 28 lutego 1945 roku na cmentarzu pw. św. Rocha.
Wyrazem pamięci ofiar było odsłonięcie Pomnika-Mauzoleum oraz "Iglicy" 9 września 1961 roku. Na sarkofagu umieszczony jest napis: "Tu spoczywamy zamordowani w przeddzień wolności. Imiona i ciała zabrał nam ogień, żyjemy tylko w waszej pamięci. Niech śmierć tak nieludzka nie powtórzy się więcej".
19 stycznia 1976 roku otworzono na terenie byłego więzienia Muzeum Martyrologii, które obecnie jest oddziałem Muzeum Tradycji Niepodległościowych.
