Sędzia
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Sędzia to osoba orzekająca w sprawach należących do kompetencji sądów.
W Polsce sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Od 1989 sędziów powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.
By sędzia mógł wykonywać swoje obowiązki bez zastrzeżeń powinien postępować według zasady niezawisłości sędziowskiej. Jej gwarancjami są:
- nieusuwalność z urzędu z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie
- bezpartyjność, brak przynależności do związków zawodowych
- brak dodatkowego zatrudnienia (chyba, że uzyskają na nie zgodę od prezesa właściwego dla danego Sądu lub Ministra Sprawiedliwości) ta zasada nie dotyczy stanowisk naukowych i dydaktycznych oraz zajęć, które nie będą przeszkadzać w pełnieniu funkcji sędziego oraz niemożność pełnienia określonych funkcji (np. sędzia nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego, członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni, być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą; nie może prowadzić działalności gospodarczej, czy to sam, czy wspólnie z innymi osobami),
- immunitet sędziowski, zagwarantowany w art. 181 Konstytucji RP oraz art. 80 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Stanowią one, iż sędzia nie może być, bez uprzedniej zgody sądu dyscyplinarnego określonego w ustawie, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się prezesa właściwego miejscowo Sądu Apelacyjnego, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego. W stosunku do przestępstw jest to więc tzw. immunitet formalny, czyli uniemożliwiający pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności, gdy ten pełni urząd. W odniesieniu do wykroczeń jest to immunitet materialny, czyli uchylający karalność za wykroczenie. Zgodnie bowiem z art. 81 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych za wykroczenia sędzia odpowiada wyłącznie dyscyplinarnie.
Na stanowisko sędziego może być powołany ten, kto:
- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- ma nieskazitelny charakter,
- ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,
- jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
- złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,
- pracował w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej trzy lata lub referendarza sądowego przez okres pięciu lat,
- ukończył 29 lat.
Wymóg złożenia egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego bądź pracy w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej trzy lata lub referendarza sądowego przez okres pięciu lat nie dotyczy tego, kto przed powołaniem: 1) zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego, 2) zajmował stanowisko prokuratora, 3) pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, 4) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez trzy lata.
Powyższe wymogi dotyczą powołania na stanowisko sędziego sądu rejonowego.
Czas pracy sędziego jest nienormowany - określony jest wymiarem jego zadań. Sędzia przechodzi w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65. roku życia. Za zgodą Krajowej Rady Sądownictwa może dalej piastować urząd, nie dłużej niż do ukończenia 70. roku życia. Sędzia może być przeniesiony wcześniej w stan spoczynku na skutek choroby lub utraty sił uniemożliwiających mu sprawowanie urzędu sędziowskiego. Za przewinienia służbowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych i uchybienia godności urzędu, sędzia odpowiada dyscyplinarnie.
Karami dyscyplinarnymi są:
- upomnienie,
- nagana,
- usunięcie z zajmowanej funkcji,
- przeniesienie na inne miejsce służbowe,
- złożenie sędziego z urzędu.
Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych sędziów są powoływane sądy dyscyplinarne.
Pozycje ustrojową sędziów ich prawa i obowiązki, zasady powoływania i odwoływania na stanowiska oraz wynagradzania regulują:
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
- Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052)
- Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. — Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)
- Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. — Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.)
- Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. — Przepisy wprowadzające ustawę — Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.)
- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. — Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. Nr 117, poz. 753 ze zm.)
