Saparmurat Nijazow
Z Wikipedii
| Saparmurat Nijazow ur. 19 lutego 1940, zm. 21 grudnia 2006 |
|
 |
|
| prezydent Turkmenistanu | |
| Okres urzędowania | od 21 czerwca 1991 do 21 grudnia 2006 |
| Partia polityczna | Partia Demokratyczna Turkmenistanu |
| Poprzednik | stworzony urząd |
| Następca | Gurbanguly Berdimuhammedow |
Saparmurat Nijazow (turkm. Saparmyrat Ataýewiç Nyýazow Türkmenbaşy, ur. 19 lutego 1940 w Aszchabadzie, zm. 21 grudnia 2006 tamże) - prezydent Turkmenistanu w latach 1991- 2006, a także przewodniczący Rady Ludowej (parlamentu) oraz premier Turkmenistanu w jednej osobie.
Aktywnie działał w turkmeńskiej partii komunistycznej. W roku 1985 zastąpił Muhammada Gapusowa na funkcji jej sekretarza generalnego. Pozostał na tym stanowisku aż do 1991, do końca istnienia Turkmeńskiej SRR. Pod jego rządami Turkmenistan proklamował 27 października 1991 niepodległość. W 1991 roku został prezydentem Turkmenistanu. W wyborach w czerwcu 1992 roku zdobył 99,5% głosów. W wyniku referendum w styczniu 1994 roku jego mającą trwać 5 lat kadencję przedłużono do 2002 roku. 28 grudnia 1999 roku w obliczu przybliżającego się końca jego rządów parlament ogłosił go dożywotnim prezydentem Turkmenistanu.
Saparmurat Nijazow rządził państwem w sposób dyktatorski i totalitarny, a jego osoba była przedmiotem kultu jednostki na wzór stalinowski. W kraju postawiono liczne pomniki Nijazowa, a urzędy pełne były jego portretów. Dzień jego urodzin był świętem narodowym, a sam Nijazow przyjął tytuł Turkmenbaszy, czyli ojca wszystkich Turkmenów, zaś komisja historyków ustaliła, że jest on potomkiem Aleksandra Wielkiego. Na jego cześć miasto Krasnowodzk zmieniło nazwę na Turkmenbaszy.
W rękach Nijazowa skupiała się cała władza w państwie. Był nie tylko prezydentem, ale także prezesem Rady Ministrów, przywódcą wyższego organu władzy ustawodawczej - Narodowego Zgromadzenia Chałk Masłachaty, przewodniczącym Konwentu Seniorów, przewodniczącym założonej przez samego siebie Demokratycznej Partii Turkmenistanu, jedynej sprawującej władzę w państwie, najwyższym dowódcą sił zbrojnych, przewodniczącym Rady Obrony i Bezpieczeństwa Narodowego. Interesy państwa podporządkowane zostały interesom członków rodziny Nijazowa, która przejęła cały turkmeński rynek wełny, bawełny, nafty, gazu ziemnego oraz innych cennych surowców.
Pod jego rządami Turkmenistan prowadził politykę niezaangażowania. Dlatego też Nijazow nie poparł amerykańskiej interwencji w Afganistanie, a w 2005 ogłosił rozluźnienie więzów Turkmenistanu ze Wspólnotą Niepodległych Państw. W 2006 nawiązał dialog z Unią Europejską, mający jej zapewnić uniezależnienie od gazu rosyjskiego. Miał ogromne poparcie społeczne bo gwarantował mieszkańcom swojego kraju darmowe dostawy gazu, energii elektrycznej i ogrzewanie.
Saparmurat Nijazow był również oficjalnym autorem książki Ruhnama (Księga ducha), przedstawiającej wizję historyczną i polityczną prezydenta oraz będącej (obok Koranu) podstawą edukacji w Turkmenistanie.
Zmarł 21 grudnia 2006 w wyniku naglego ataku serca.
| Poprzednik Muhammad Gapusow |
 |
Sekretarz Generalny Komunistycznej Partii Turkmeńskiej SRR od 1985 - 21 czerwca 1991 |
|
Następca przekształcenie partii w Partię Demokratyczną |
