Stary Białcz
Z Wikipedii
| Stary Białcz | |
| Województwo | wielkopolskie |
| Powiat | kościański |
| Gmina | Śmigiel |
| Sołtys | Mikołaj Nowak |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
65 |
| Kod pocztowy | 64-030 (poczta: Śmigiel) |
| Tablice rejestracyjne | PKS |
Stary Białcz – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Śmigiel.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego.
Kościół p.w. „Wszystkich Świętych” w Starym Białczu.
Wieś położona jest ok. 8km. Na zachód od Kościana, do końca XVI w. nazywała się Białe Jezioro. W pierwszej wzmiance o wsi, pochodzącej z 1311r., wymieniony został bliżej nie znany Piotr z Białego Jeziora. Parafia Białecka została założona prawdopodobnie już pod koniec XIII w., hojne uposażona w dwa łany roli, część lasu, dziesięciny z folwarków rycerskich i zagród kmiecych w Kobylnikach, nieistniejącym już Jeligowie, Skoraczewie i Prętkowicach. Pierwsza wzmianka o parafii pochodzi jednak dopiero z 1419r. i wymienia Plebana Jana, natomiast pierwszy kościół w Białczu, nieznanej fundacji, musiał być wybudowany na początku XVI w., albowiem 5 czerwca 1508r. biskup poznański Jan Lubrański przyłączył do kościoła w Białczu kościół w Krzanie, który został rozebrany prawdopodobnie w XVIII w. Pierwszy, drewniany kościół w Białczu spłoną ok. 1630r. W jego miejsce ówcześni właściciele wsi-rodzina Gajewskich-wznieśli nowy, także drewniany, który w 1644r. poświęcił biskup poznański Andrzej Szołdrski. Również ten drugi kościół spłoną pod koniec XVII w., wtedy w jego miejsce postawiono obecną świątynię. Wzniesiony w latach 1696-1717, zapewne według projektu włoskiego architekta Jana Catenazziego. Fundatorem obecnego kościoła w Białczu jest Franciszek Wacław Gajewski, syn Wojciecha kasztelana Rogozińskiego. Kościół wybudowany został w stylu barokowym, jest budowlą murowaną z cegły, oriętowaną, nakrytą dachówką dachem dwuspadowym, na którym znajduje się sygnaturka. W XIX w. od południa dobudowana została kaplica i dzwonnica-fundacja rodziny Żółtowskich, właścicieli wsi. Wnętrze kościoła jest jednonawowe. Trójprzęsłowa nawa poprzedzona jest półprzęsłem, w którym znajduje się chór muzyczny. Pod nawą jest krypta grobowa, w której zostali pochowani kolatorzy kościoła: Wincenty Rola Zbijewski i jego żona Ewa z Nieżychowskich, Józefa ze Zbijewskich i jej mąż Jan Nepomucen Żółtowski oraz Adam Żółtowski. Kościół ma wystrój barokowy. Poszczególne przęsła nawy podzielone są przyściennymi filarami, a cały kościół obiega nad tymi filarami profilowane belkowanie. Sklepienie zdobi późno barokowa polichromia, wykonana prawdopodobnie w dwóch fazach: w części prezbiterialnej-fresk ukończony według opisu wizytacji kościoła przed 1726r., a w następnych częściach-późniejsza, z ok. 1740 r., wykonana w technice al. secco. Starsza część polichromii to w absydzie prezbiterium trzy medaliony, w których przedstawiona została Trójce św. oraz św. Piotr i św. Paweł, a także we wschodnim przęśle nawy w środkowym owalu Matka Boska z Dzieciątkiem wśród aniołów i czterech Ewangelistów oraz postaci św. Joachima i św. Józefa. Natomiast nowa część polichromii to w środkowym przęśle iluzjonistyczna kopuła z kolumnami i ornamentami w stylu regencji oraz postaciami czterech Ojców Kościoła, papieża, biskupów, świętych franciszkańskich. Ostatnia, zachodnia część polichromii (najbliżej drzwi wejściowych) przedstawia w owalu Oko Opatrzności w otoczeniu postaci św. Izydora Oracza, św. Franciszka, św. Anny, św. Jana Chrzciciela oraz dwóch zakonnic. Ołtarz boczny prawy jest iluzjonistycznym obrazem Matki Boskiej Różańcowej, która została przedstawiona w otoczeniu św. Antoniego i św. Jana Nepomucena. Jest malowidłem ściennym, odsłoniętym spod tynku podczas prac remontowych w 1973r. Chór muzyczny zbudowano ok. 1720-1730. Na jego balustradzie znajduje się drewniany kartusz z dekoracją późnobarokową. Na tarczy umieszczone zostały herby rodzinne fundatorów kościoła: Ostoja-Gajewskich, Zaremba-Cieleckich, Świnka-Czackich i Łodzia-Opalińskich. Przy herbach znajdują się inicjały: A(nna) F(ranciszek) W(acław) D(orota) Z B(łociszewa) G(ajewscy) K(asztelanicowie) R(ogodzińscy). Na sklepieniu nad chórem znajduje się malowidło przedstawiające św. Cecylię-patronkę śpiewu kościelnego wśród muzykujących aniołów. Prawdziwą ozdobę Białeckiego kościoła stanowią barokowe ołtarze. Główny pochodzi prawdopodobnie z 1717 r., o czym informuje data na kartuszu pod krucyfiksem. W polu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Śnieżnej w otoczeniu aniołów z datą 1641 i sygnaturą malarza, którą tworzą splecione litery ISP. Na postacie Matki Boskiej i Dzieciątka nałożone są srebrne sukieneczki i korony z 2 poł. XVII w. Po obu stronach obrazu, na cokołach umieszczone zostały rzeźby św. Anny Samotrzeć (z lewej) i św. Doroty (z prawej)-patronki dwóch żon Franciszka Gajewskiego: Anny z Cieleckich i Doroty z Kurcewskich. W górnej części ołtarza jest obraz św. Jana Nepomucena oraz rzeźby św. Wacława (z prawej) i św. Franciszka z Asyżu (z lewej), po obu stronach klęczące anioły, a w zwieńczeniu krucyfiks ze wspomnianym już kartuszem i datą fundacji ołtarza, również w otoczeniu pary aniołów. Ołtarz ozdobiony został ornamentami regencyjnymi oraz girlandami, wstęgami i akantem. Oprócz ołtarza głównego w kościele w Białczu znajdują się cztery ołtarze boczne. Dwa przy prezbiterium są analogiczne w wystroju-rokokowe i pochodzą z 3 ćwierci XVIII w. W prawym umieszczony jest obraz Matki Boskiej Bolesnej, zakryty srebrną sukienką i nowym, tłem z sukna, na którym umieszczone są tabliczki wotywne (zostały one ukradzione podczas kradzieży z 16 na 17 lipca 2004r.), a po bokach rzeźby św. Jana Chrzciciela i św. Anny Samotrzeć z rzeźbami Mojżesza i św. Joachima. Trzeci ołtarz boczny-przy północnej ścianie nawy (po lewej stronie od wejścia) zawiera w polu głównym obraz męczeństwa św. Barbary w otoczeniu rzeźb biskupa i św. Jakuba, a w zwieńczeniu umieszczony został obraz Wszystkich Świętych. Ołtarz trzeci boczny z obrazem męczeństwa św. Barbary. Z innych elementów wyposażenia na uwagę zasługują: barokowa ambona z 1 poł. XVIII w. o skromnej dekoracji płycinowej, z płaskorzeźbą Chrystusa na zaplecku, obrazy św. Dominika i św. Rocha z 2 poł. XVIII w.
