Sztuka iluzji

Z Wikipedii

Sztuka iluzji - gałąź sztuki estradowej, środki wyrazu artystycznego tworzone są w oparciu o umiejetności wywoływania zjawisk pozornie sprzecznych z prawami fizyki, przy zastosowaniu różnorakich sposobów odwracania uwagi widzów od właściwych działań artysty, szczególnie poprzez zakłócenie logicznego wnioskowania z sugerowanych przez artystę czynności.

Reprezentantami sztuki iluzji są: iluzjoniści, mentaliści oraz prestidigitatorzy (manipulatorzy), jednak każdego z nich ogólnie nazywa się iluzjonistą. W języku potocznym błędnie reprezentatorów sztuki iluzji nazywa się magikami.

Spis treści 1 Historia 2 Tajemnica 3 Gatunki sztuki iluzji 4 Podział efektów iluzjonistycznych 5 Technika 6 Najbardziej znane triki 7 Znani iluzjoniści 7.1 Polska 7.2 Świat 8 Linki zewnętrzne 9 Ciekawostki

[edytuj] Historia

Historia sztuki iluzji sięga czasów przed naszą erą, już w starożytnym Egipcie znana była m. in sztuczka z trzema piłkami i kubeczkami. W średniowieczu iluzjoniści bywali posądzani o kontakty z siłami nadprzyrodzonymi. Czasem triki wykorzystywane były do oszustw, przedewszytkim w grach karcianych.

Współcześnie rozumiana iluzja rozwinęła się w XIX wieku n. e. Przełomem okazała się działalność Jeana Roberta-Houdina, który wprowadził do sztuki urządzenia mechaniczne, rozwinął triki związane ze sprawną manipulacją dłońmi i przedmiotami.

Również w XIX wieku działał Harry Houdini (jego artystyczny pseudonim nawiązuje do nazwiska Jeana Roberta-Houdina), zasłynął przede wszystkim spektakularnymi ucieczkami z niebezpiecznych sytuacji (np. zatopionej skrzyni).

W XX wieku iluzja stała się popularna i przeniknęła jako rozrywka do kultury masowej. W latach 80. i 90. XX wieku w telewizji popularne stały się wysokobudżetowe przedstawienia dla dużej publiczności - symbolem tego okresu stał się David Copperfield.

Współcześnie iluzja jest popularna na komercyjnych przyjęciach, festynach i innych masowych imprezach

[edytuj] Tajemnica

Sztuka iluzji swój sukces opiera na zaskoczeniu i zadziwieniu widza. Dlatego ważne jest zachowania sekretu wykonania triku, który nie może być znany publiczności. Zawodowi iluzjoniści nie ujawniają sekretów swoich trików.

W 1998 roku amerykańska telewizja FOX wyemitowała cykl programów ujawniających sekrety niektórych trików (program "Magia bez tajemnic" emitowany w Polsce w 2006 roku w telewizji Polsat), co wzbudziło liczne kontrowersje w świecie iluzjonistów. W programie Zamaskowany Magik (którego tożsamość została na koniec ujawniona - był nim Val Valentino) wyjawił sekrety wielu znanych - lecz tylko klasycznych trików. Powodem jego decyzji była podobno chęć wymuszenia na iluzjonistach większej kreatywności w tworzeniu nowych trików, ponieważ znaczna część współczesnej iluzji to patenty stworzone jeszcze w XIX i XX wieku.

W środowisku iluzjonistów są jednak nie tylko przeciwnicy ujawniania sekretów pracy, lecz także obrońcy.

Argumenty przeciwników:

• atrakcyjnośc pokazu iluzjonisty spada, ponieważ widzowie tracą poczucie zaskoczenia i nie doznają złudzenia
• ujawnienie sekretów powoduje zmniejszenie możliwości rozwoju zawodowego iluzjonistów - amatorów, ponieważ wymyślanie nowych trików i rutyn jest trudne
• ujawniając sekrety łamane są prawa autorskie - triki są własnością iluzjonistów którzy je stworzyli, upublicznienie sekretu to kradzież własności intelektualnej.
• jeśli masowa publiczność pozna sekrety, wówczas podczas pokazów iluzjonistycznych widzowie mogą psuć występ (np. głośno wyjaśniać trik, itp.)

Argumenty obrońców:

• ujawnienie sztuczek zwiększa kreatywność iluzjonistów w wymyślaniu nowych trików; często stare sztuczki - których sekret publiczność podejrzewa, że zna - realizowane są w odmienny sposób
• w sztuce iluzji liczy się nie tylko wyjaśnienie sztuczki, gdyż nawet znając sekret widzowie nie są w stanie powtórzyć większości trików samodzielnie
• nawet ujawnione triki nadal są popularne
• zwiększenie dostępu do sztuki iluzji powoduje wzrost zainteresowania nią większą grupę ludzi i co za tym idzie - zwiększa się ilość nowych iluzjonistów

[edytuj] Gatunki sztuki iluzji

Sztuka iluzji dzieli się na cztery podstawowe gatunki:

• Iluzja sceniczna: efekty prezentowane są na scenie, w sporej odległości od widzów.
  • manipulacja - gatunek iluzji uznawany za najtrudniejszy, w którym efekty są generowane przez sprawność dłoni (na przykład pojawianie i multiplikacje piłeczek, pojawianie kart); sławni polscy manipulatorzy, to Tomasz Chełmiński oraz Sławomir Piestrzeniewicz
  • duże iluzje - najbardziej spektakularny gatunek ilzuji, w którym zazwyczaj wykorzystywane są duże skrzynie (na przykład przecinanie kobiety na pół), lub dochodzi do pojawiania i znikania przedmiotów dużych
  • iluzja ogólna - są to niewielkie efekty wykonywane na scenie, zazwyczaj w oparciu o preparowane rekwizyty rozmiarów, na przykład samochodów; najsłynniejszym polskim iluzjonistą znanym z dużych iluzji jest Maciej Pol
  • iluzja rozmowna - w której iluzjonista prezentując efekty, prowadzi dialog z widownią, zazwyczaj o charakterze humorystycznym lub komicznym
• Iluzja close-up: efekty prezentowane w niewielkiej odległości i przy bezpośrednim kontakcie z widzami (zazwyczaj przy stoliku).
  • iluzja karciana - w której efekty są wykonywane z talią kart
  • mikroiluzja - w której tricki są wykonywane z niewielkimi przedmiotami codziennego użytku (monety, banknoty, pudełka od zapałek itp.)
• Iluzja uliczna - iluzjonista prezentuje swoje efekty na ulicy, wśród przechodniów; najsławniejszym iluzjonistą ulicznym jest Szwacjar - Cellini; obecnie najbardziej znanym iluzjonistą ulicznym jest Criss Angel.
• Iluzja mentalna, którą można prezentować w każdych warunkach (na scenie, przy stoliku, na ulicy), polegająca na odgadywaniu przez iluzjonistę myśli widzów oraz innego rodzaju czynników, których pozornie iluzjonista nie jest wstanie znać. Mentalizm stwarza pozory telepatii.

[edytuj] Podział efektów iluzjonistycznych

• pojawianie się - wyciągnięcie królika z pustego kapelusza, itp.
• znikanie - znikanie przedmiotów lub osoby zamkniętej w skrzynie, po jej zasłonięciu, itp.
• przemiana - np. chusteczki w gołębia
• przywracanie (scalanie) - łączenie w całość podartych przedmiotów (kart, banknotów, itp.)
• teleportacja
• lewitacja
• penetracja (przenikanie) - przechodzenie człowieka przez solidne obiekty (ściany, lustra, innego człowieka), przenikanie różnych solidnych przedmiotów przez siebie, również przebijanie człowieka nożami, sztyletami, mieczami itp.

[edytuj] Technika

Iluzjoniści do wykonywania sztuczek wykorzystują przede wszystkim nieuwagę widza. Kluczem jest skupienie oczu publiczności na wszystkim poza faktycznym działaniem. Ważna jest sprawność rąk, wysoka sprawność fizyczna (zwłaszcza w przypadku asystentów), zdolności aktorskie i kabaretowe. Iluzjoniści często korzystają z specjalnie skonstruowanych rekwizytów (spreparowane skrzynie, kajdanki, kłódki oraz inne przedmioty codziennego użytku, lustra, niewidzialne nici i liny; obecnie lasery, telewizory, kamery, dźwigi oraz podnośniki).

Uwagę widza odwracają głównie asystenci, zasłony dymne, efekty pirotechniczne, ekrany telewizyjne, projektory, efekty dźwiękowe oraz aktorstwo iluzjonisty.

Ważna jest również oprawa wykonywanych sztuczek. Często iluzje są skeczami lub etiudami. Popularne jest tworzenie sytuacji ekstremalnych, z wykorzystaniem ognia, wody, niebezpiecznych przedmiotów (pistolety, noże, piły łańcuchowe itp).

[edytuj] Najbardziej znane triki

• przepiłowanie kobiety na pół
• ucieczka z akwarium
• lewitacja oraz latanie (m. in. słynny "Lot Davida Copperfielda")
• wyciągnięcie królika z kapelusza
• triki z gołębiami
• sztuczki z kulkami, chustami, sznurami
• znikanie dużych przedmiotów (samolotów, pociągów lub zwierząt)

[edytuj] Znani iluzjoniści

[edytuj] Polska

• Tomasz Chełmiński
• Maciej Pol
• Grupa Metamorphosis
• Sławomir Piestrzeniewicz

[edytuj] Świat

• Criss Angel
• David Blaine
• David Copperfield
• Harry Houdini
• Magic Christian

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mundus Vult Decipi - polski serwis poświęcony sztuce iluzji

[edytuj] Ciekawostki

• podczas wykonywania sztuczki chwytania zębami kuli pistoletu zginęło kilkunastu iluzjonistów^{[potrzebne źródło]}
• urządzenie wykorzystywane przez Davida Copperfielda do iluzji lotu zostało opatentowane