Teatr rzymski
Z Wikipedii
Teatr rzymski – wykazuje wiele cech wspólnych z teatrem greckim okresu hellenistycznego. Budowla złożona była z podobnych elementów, ale istniały też dość znaczne różnice. Teatr zbudowany był z widowni (cavea), sceny (pulpitum) oraz budynku scenicznego zwanego skene. Rzymskie teatry były kryte dachem chroniącym przede wszystkim przed promieniami słońca (nad widownią rozpinana był płócienna osłona). Widownia była wpisana w rzut prostokąta. Rzymskie teatry budowane były najczęściej na płaskim (w porównaniu z Grecją) terenie. Widownia zatem była inaczej ukształtowana. Było to półkole wpisane w czworobok o amfiteatralnie umieszczonych miejscach dla widzów . W tylnej części w narożach o kształcie zbliżonym do trójkąta z wklęsłym bokiem umieszczano klatki schodowe, pozwalające wejść na widownię. Do klatek prowadziły zewnętrzne, szerokie drzwi umieszczone pod arkadami fasady widowni. Fasada zbudowana była jako kilkukondygnacyjny arkadowy mur zwieńczony galerią. Sama widownia podzielona była poziomymi przejściami (praecinctiones) oraz biegnącymi promieniście schodkami (scalaria) na sektory poziome (maeniana) i pionowe (cunei). Półkolisty placyk (orchestra) w porównaniu z teatrami greckimi został zmniejszony (chór nie zawsze brał udział w rzymskich przedstawieniach). Za to proskeon, zwany w Rzymie pulpitum, został poszerzony. Widownia nie sięgała poza średnicę orchestronu, więc wydłużono skene. Jej część frontowa posiadała liczne nisze, ryzality, kolumny i zdobienia malarskie, a umieszczone w nich drzwi służyły aktorom do wychodzenia na scenę i opuszczania jej. Środkowe, największe, służyły głównym bohaterom, boczne pozostałym osobom. W fasadzie umieszczano troje drzwi. Hyposkeon także został pokryty licznymi płaskorzeźbami. Nowością teatrów rzymskich było zastosowanie kurtyny (aulaeum), którą opuszczano w dół, do specjalnie przygotowanego otworu. Kolejną innowacją wprowadzoną przez Rzymian było zastosowanie plakatów teatralnych nazywanych programinata, informujących o mającym się odbyć przedstawieniu.
Teatr nie był wynikiem rzymskich tradycji. Najprawdopodobniej z tego powodu Senat Rzymski zakazał umieszczania miejsc siedzących w budowanym w Rzymie od 154 p.n.e. teatrze. Prace zostały przerwane. Najstarszym odkrytym na terenie starożytnego Rzymu jest tzw. Teatr Wielki w Pompejach. Zbudowany został ok. 80 p.n.e. i mógł pomieścić około 15 000 widzów. W Rzymie pierwszy drewniany teatr wybudowano dopiero w 58 p.n.e. (za zgodą Marka Skaurusa). Trzy lata później, aby uzyskać zgodę na wybudowanie teatru z kamienia na Polu Marsowym, Pompejusz nakazał umieścić na koronie widowni kaplicę Wenus Zwycięskiej. Widzowie siedzieli co prawda tyłem do kaplicy podczas przedstawienia, ale w pozostałym czasie widownia budowli postawionej przez Pompejusza przypominała monumentalne schody prowadzące do świątyni.
Najlepiej zachowały się z okresu rzymskiego teatry w Orange we Francji i w Leptis Magna w Libii.
W sztukach starożytnego Rzymu wyróżniamy 3 charakterystyczne rodzaje tragedii: Fabula palliata- sztuka komediowa, w której Rzymianie naśmiewają się Greków, Fabula togata- sztuka komediowa, w której Rzymianie naśmiewają się z samych siebie, Fabula cothurnata- tragedia, o charakterze greckim, Fabula preatesta- tragedie w stylu rzymskim. Rodzaje tragedii ułożone są w kolejności popularności wśród Rzymian.
