Tektyt
Z Wikipedii
Tektyty, empiryty – okruchy, bryłki, zasobnego w krzemionkę naturalnego szkliwa o niejasnym pochodzeniu koloru zielonego, brązowego lub czarnego przyjmującego kształt kilkucentymetrowej kropli.
Nazwa pochodzi od gr. tektos = stopiony.
Spis treści |
[edytuj] Poglądy na pochodzenie tektytów:
- Według przeważających poglądów - kulka powstała ze stopionych skał podczas uderzenie bolida w powierzchnię Ziemi. Występujące tam skały (a prawdopodobnie i fragmenty meteorytu stopiły się i zostały wyrzucone w różnych kierunkach, czasami nawet dość daleko od miejsca zderzenia.
- Według innej hipotezy tektyty są szklistymi meteorytami, które przechodząć przez atmosferę ziemską najpierw topiły się, a następnie zestalały.
- Tektyty mogą być pochodzenia wulkanicznego – produktami erupcji wulkanicznej na Ziemi lub na Księżycu.
- Tektyty mogą być produktami działalności człowieka.
[edytuj] Właściwości:
- najczęściej przyjmują formę kulistą, choć mogą przyjmować różne kształty.
- powierzchnię mają nierówną- pobrużdżoną, pęcherzykowatą, poszarpaną.
- często wykazują budowę fluidalną (z płynięcia).
- są zbudowane z substancji amorficznej zasobnej w krzemionkę (70-80% SiO2, glinkę (11 –15% Al2O3, alkalia (ok. 3,3 –4% Na2O i K2O
- zawierają niewielkie domieszki wapnia, żelaza, magnezu, manganu, tytanu i wtrącenia stale, ciekłe i gazowe.
- są zazwyczaj zielone – w odcieniach, ale bywają też bezbarwne, białe, żółte, czarne i wielobarwne.
- rzadko bywają przezroczyste
- mają szklisty połysk i najczęściej muszlowy przełam,
- twardość wynosi około 6,5, a gęstość waha się od 2,28 do 2,51g/cm 3
- masa rzadko przekracza 300g, lecz zdarzają się kilkukilogramowe.
- wiek określa się metodami radiometrycznymi: najstarsze mają 34 mln lat, najmłodsze 1,2 –2 mln lat.
[edytuj] Najbardziej znane tektyty:
Vltavin – występuje w Czechach nad Wełtawą; australit, jawait, filipinit, indochinit, tajlandyt, bilintonit, irgizyt, bediasyt, georgianit, iworyt, rizalit, Muong Nong, bediazyt, zhamanshinit, szkliwo Pustyni Libijskiej.
Do tektytów zalicza się niekiedy queenstownit i lechatelieryt.
[edytuj] Zastosowanie:
- mają duże znaczenie kolekcjonerskie
- olbrzymie znaczenie naukowe
- poszukiwane i wysoko cenione kamienie ozdobne i jubilerskie.
Tektyty należą do najbardziej suchych materiałów znanych nauce, gdyż zawartość wody związanej w strukturze krystalicznej wynosi tylko około 0,005%.
