Topos
Z Wikipedii
Topos (gr. miejsce) – powtarzający się motyw, który często występuje w obrębie literatury i sztuki danej kultury, cywilizacji. Wskazuje na jedność kulturową danego kontynentu, czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia człowieka.
Do najstarszych toposów należy motyw wędrówki, na którym opiera się Homerowa Odyseja. Topos budowany jest na zasadzie "obrazu" mającego na celu opis jakiejś sytuacji (topos tonącego statku w "Kazaniach" Skargi)
Przykłady toposów
- topos cykliczności natury: ma źródła w micie o Demeter i Persefonie. Wiosna nastawała gdy Persefona wracała na Ziemię do Demeter. Gdy miała wracać do Hadesu, matka smuciła się, a ziemia stawała się nieurodzajna.
- topos arkadyjski: Motyw szczęścia. Arkadia to górzysta kraina na Peloponezie, zamieszkiwana przez pasterzy, którzy wiedli proste i szczęśliwe życie.
- topos tułacza: ma źródło w micie o Odyseuszu
- topos tyrtejski: źródło w wierszu Tyrtajosa "Rzecz to piękna" - cechuje go walka, a nawet śmierć w obronie ojczyzny. Hańbą okrywają się osoby, które opuszczają kraj pogrążony w wojnie.
- topos nieśmiertelnej sławy poety: bierze się z wiersza Horacego "Exegi monumentum" (łac. wybudowałem [sobie] pomnik [trwalszy niż ze spiżu]). Horacy twierdził, że poezja, którą stworzył, jest specyficznym pomnikiem, który sobie wybudował pisząc wiersze. Twierdził, że jego utwory przetrwają kolejne pokolenia. "Nie wszystek umrę" - "Non omnis moriar", napisał w tym wierszu. Dzięki swym dokonaniom tak jak pomnik nie zginie w pamięci ludzi.
- topos ubi sunt
Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu literatury.
