Tycjan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Autoportret Tycjana z 1566

Tycjan, właśc. Tiziano Vecelli lub Vecellio (ur. ok. 1488-1490 w Pieve di Cadore, zm. 27 sierpnia 1576 w Wenecji) – włoski malarz, czołowy przedstawiciel szkoły weneckiej włoskiego malarstwa renesansowego. Uczeń Giovanniego Belliniego oraz Giorgione'a.

Od imienia artysty wywodzi się słowo tycjanowski używane na określenie koloru rudopomarańczowego, często przezeń wykorzystywanego w obrazach.

[edytuj] Okres nauki

Urodził się w rodzinie kapitana Gregorio Vecellia. W wieku dziesięciu lat został wysłany razem ze swoim bratem Franceskiem w celu rozwijania zdolności artystycznych do stryja Antonio Vecelliego mieszkającego w Wenecji. Młody Tycjan najpierw praktykował u Sebastiana Zuccato specjalizującego się w mozaice, następnie u Gentila Belliniego aby ostatecznie pobierać nauki od Giovanniego Belliniego, twórcy tzw. weneckiej szkoły malarskiej. W warsztacie Belliniego poznał Giorgione, uznanego już malarza weneckiego. Wpływ Giorgione widoczny jest we wczesnych dziełach Tycjana. W roku 1508 obaj artyści otrzymali zlecenie ozdobienia gmachu Fondaco dei Tedeschi (domu handlowego kupców niemieckich). Tycjan pokrył malowidłami ściany od strony lądu, natomiast Giorgione od strony Wielkiego Kanału Weneckiego. W roku 1510 Tycjan wyjechał do Padwy, gdzie ozdobił Scuola del Santo trzema freskami przedstawiające sceny z życia św. Antoniego. Około roku 1512 powrócił do Wenecji, gdzie w 1516 po śmierci Giovanniego Belliniego objął funkcję państwowego malarza Republiki Weneckiej.

Od 1533 był nadwornym malarzem Karola V. W latach (1545 - 1546) pracował w Rzymie, dla papieża Pawła III. W okresie (1550 - 1551) przebywał na dworze cesarskim w Augsburgu.

[edytuj] Prace malarskie

Pierwszy obraz Marii Magdaleny Tycjana z 1533r.

We wczesnych swych dziełach pozostawał pod wpływem Giorgionego („Madonna” w Wiedniu, „Święci: Marek, Sebastian, Roch, Kosma i Damian” w Santa Maria della Salute w Wenecji, „Koncert” w Galerii Pittich we Florencji). Niedługo później ulega wpływowi Palmy Vecchio, co odzwierciedla się przede wszystkim w kompozycjach tak zwanych „Santa conversazione”, których kilka w muzeach w Dreźnie, Londynie, w Madrycie, Wiedniu (sławna „Madonna z czereśniami”). W latach (1512 — 1515) powstają takie arcydzieła T., jak: „Amore sacro e profano” (Rzym, Barghese), „Grosz czynszowy” (Drezno) i „Trzy epoki życia” (Londyn); przejawia się w nich wykształcony już tycjanowski typ piękności kobiecej, pełne nastroju tła krajobrazowe i charakterystyczna harmonia barw. Dalszy etap rozwoju artystycznego Tycjana cechuje się wzmożenie się ruchu w kompozycjach, przeważnie wielofigurowych, przy czym jednak osiąga punkt szczytowy tego zrównoważenia, do jakiego dążyła sztuka renesansowa. Należą tutaj: „Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny.” (1518, Wenecja), „Bachanalia” (ok. 1520, Madryt) i „Madonna rodziny Pesaro” (ok. 1529, Wenecja). W latach (1530 - 1550) zaznacza się stonowanie kolorytu Tycjana („Wniebowzięcie NMP.”, 1540 r. w Weronie, „Ecce homo” z 1543 w Wiedniu), ostatni ,zaś okres jest okresem impresjonistycznej niemal swobody i szerokości traktowania, w połączeniu z silnym światłocieniem („Męczeństwo Świętego Wawrzyńca” w 1565 roku w kościele jezuitów w Wenecji, „Zwiastowanie” z ok. 1567, także w San Salvatore, „Koronowanie cierniem” w Monachium z ok. 1570 r.). Ważnym działem twórczości Tycjana są jego dzieła o tematach mitologicznych, spośród nich zaś obrazy Wenus zdobyły mu sławę najznakomitszego malarza aktów (we Florencji „Wenus” (1527), tamże „Wenus i Amor” z ok. (1546 — 1548), 2 inne w Madrycie i Berlinie). Akty te są przypuszczalnie portretami dam z arystokracji włoskiej (np. Wenus w Uffiziach jest portretem Leonory z Urbino). Portretów dopatrują się też w postaciach alegorycznych, jak „Flora” (ok. (1515) — (1516), Florencja), „Vanitas” (ok. 1528, Monachium), „Wenus w futrze” (1515, Petersburg). — Sławę Tycjana stanowią też jego portrety, głównie męskie, pełne doskonałej charakterystyki. Najsławniejsze z nich: „Mężczyzna z rękawiczką” (Paryż), tak zwany dawniej „Ariosto” (Londyn), „Federigo Gonzaga” (Madryt, ok. 1523), „Autoportret”, „Karol V. z psem” i „Portret konny Karola V.” (tamże). Duchowym związkiem między przedstawianymi osobami odznaczają się portrety zbiorowe („Papież Paweł III ze swymi nepotami” 1545, Neapol, „Generał del Vasto przemawiający do swych wojsk 1541, Madryt). Działalność Tycjana jest przełomowa również na polu krajobrazu, który użyty w obrazach jako tło, stwarza potęgę ich nastroju, np. w „Noli me tangere” (1512, Londyn), „Święty Hieronim” (Luwr). Prócz tego wymienić należy „Krajobraz z owcami” (ok. 1534, Londyn) i rysunki. Znaczenie Tycjana dla malarstwa odpowiada znaczeniu Michała Anioła dla rzeźby, jest niedoścignionym wzorem czystego malarstwa dla każdej epoki i każdego stylu, które po nam nastąpiły. Wpływ jego, widoczny nawet u Rubensa, Anton van Dycka i Velasqueza, trwa nieprzerwanie po dziś dzień. Tycjan był kolorystą, operował zrazu tonacją ciepłą, z czasem zwrócił się ku chłodnym zestawieniom błękitów i żółcieni. Tematyką płócien Tycjana, jak zresztą również większości ówczesnych malarzy, były sceny religijne i mitologiczne oraz alegorie. Tworzył też portrety, na których przedstawione postacie wyglądają, jakby zanurzone były w półmroku (m.in. portret cesarza Karola V).