Uhowo

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Uhowo
Województwo	podlaskie
Powiat	białostocki
Gmina	Łapy
Położenie	53° 1' N 22° 55' E
Strefa numeracyjna (do 2005)	85
Kod pocztowy	18-100
Tablice rejestracyjne	BIA
Strona internetowa wsi
Położenie na mapie Polski Uhowo

Uhowo – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Łapy.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Spis treści

1 Historia

[edytuj] Historia

[edytuj] Położenie historyczne

Uhowo leży na prawym brzegu górnego biegu Narwi. Położona jest w niewielkiej odległości od historycznego miasta Suraża. Kiedyś tereny dzisiejszej okolicy Uhowa porastały puszcze i lasy (jak większość ówczesnej Polski). Obszary te zamieszkiwali wtedy bartnicy, myśliwi czy rybacy. Jednak mieszkali oni na stałe w Surażu.

[edytuj] Nazwa

Nazwa świadczy o pochodzeniu ruskim. Ruskie określenie łąki to ług. Uhowo, a wcześniej Hugowo, w języku rosyjskim znaczyłoby Ługowo. Prawdopodobnie to od tego wyrazu pochodzi nazwa Uhowo.

[edytuj] Pierwsi osadnicy

Badania archeologiczne świadczą o wieku XIII/XIV jako początkach osady. 0,5 kilometra za Uhowem znajduje się kurhan. Tam były prowadzone wykopaliska, znaleziono biżuterie i mnóstwo kości. Świadczy to o tym, iż był tam cmentarz. Pierwsze udokumentowane wzmianki pochodzą z 1445 roku. Wtedy to król Aleksander Jagiellończyk czynił nadania ziemskie, podarował też "folwark zwany Uhowo, składający się z dwóch wsiów, Bojary i Uhowo" (WKZ w Białymstoku, nr 2928).

[edytuj] "Potopy"

Uhowo, ze względu na bliskość Suraża, ponosiło nieraz skutki napadów. W środę, w wigilię Bożego Ciała 1569, miał miejsce zajazd na ziemię uhowską. Wówczas Uhowo należało do proboszcza suraskiego Piotra z Poznania. Był on lekarzem Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, humanistą, kanonikiem krakowskim i wileńskim, profesorem Akademii Krakowskiej i UJ. Napadu tego dokonał starosta Jan Zborowski, chodziło oczywiście o łupy.

Mieszkańcy Uhowa byli świadkami przemarszu wojsk napoleońskich. Napoleon przewidywał wykorzystanie kompleksów leśnych między Bugiem, a Narwią w wypadku zaczepnych działań rosyjskich.

Kolejne walki to Powstanie styczniowe. Na oddział carskiej piechoty w Surażu uderzyła partia Cichorskiego. Po zwycięskiej bitwie przekroczyła Narew i przemaszerowała przez Uhowo. W okolicach Uhowa, w lasach ukrywali się powstańcy.

I wojna światowa to zniszczenie niemal całej wsi. Poza tym wybuchała epidemia tyfusu, w wyniku której zginęło wielu ludzi. Ofiar było tak dużo, ze nie nadążano z grzebaniem. Świadczą o tym 2 krzyże, które postawiono w celu oddalenia plagi. Jeden z nich nadal znajduje się na drodze do Bojar.

Podobnie II wojna światowa, to przede wszystkim zniszczenie wsi.

[edytuj] "Włości"

Uhowo średniowiecza, to przede wszystkim folwark. Była tu również siedziba prepozytów suraskich. Według akt Konsystorza Janowskiego, rezydencja ta była bardzo bogata. Posiadała hipocanstum, osobne dla mieszkańców i służby. Duży piec piekarski i pomalowane ściany, poza tym: "wszystkie pomieszczenia są ze wszystkimi potrzebnymi rzeczami, wzniesione i zachowane..." (K. J.). Uhowo to nie tylko folwark i siedziba prepozytów, ale również dwór i tzw. szpital. Szpitalem opiekowali się księża przydzieleni do świątyni w Uhowie. Istniał również młyn, karczma i przystań rybacka.

[edytuj] Kościół

Kościółek obrządku łacińskiego istniał już w XVI w. Pierwsze wzmianki pochodzą ze zjazdu szlacheckiego, jaki miał miejsce w 1569 roku w Uhowie. Prawdopodobnie pierwszym duchownym był Wojciech Gąsowski i nosił tytuł "vicarius uhowiensis". Kościółek stał na środku folwarku i od początku był pod wezwaniem św. Wojciecha. Księża, odprawiające się tam sakramenty, zapisywali w metrykach kościoła suraskiego, "In capella Uhoviensis". W maju 1772 roku odbyła się rozprawa sądu kościelnego w Janowie, w sprawie podniesienia świątyni w Uhowie. Na mocy wyroku podniesiono status kościoła uhowskiego do filialnego, dano prawo udzielania wszystkich sakramentów. W aktach zaczęto zapisywać "Ecclesiae uhoviensis filialens surazensis". Parafia w Uhowie, została założona pod koniec XVIII wieku. Składała się z 9 wsi. Pod protektoratem były: całe Borowskie, Bojary, jak również Łapy. Później różne są dzieje parafii. W 1797 roku Uhowo traci ten status (okres, w którym Polska traci niepodległość). Staje się ponownie parafią dopiero w 1923 roku. Pierwszy kościół był drewniany, stał w środku folwarku. Kolejny, wybudowany w 1753 roku, był również drewniany, lecz większy i bogatszy i stał w miejscu dzisiejszego kościoła. 15 sierpnia 1921 roku konsekrowano dzisiejszy kościół wybudowany według projektu Romualda Lenczewskiego. Zbudowany był z czerwonej cegły. Kościół posiada jedną wieżę z dzwonami: św. Michał i św. Wincenty. Wnętrze posiada prezbiterium, kruchtę, nawę główną i zachrystię itd.

[edytuj] Cerkiew

W 1904 roku jeden z biskupów prawosławnych wystąpił z oficjalnym pismem do gubernatora stwierdzając, że "... pop cerkwi w Surażu posiada obraz, na którym widnieje cerkiew w Uhowie". Kościół katolicki został przebudowany z cerkwi pod wezwaniem "Wejścia Jezusa do Jerozolimy". Dowodem tego miały być dzwony byłej cerkwi i płyty nagrobne ze słowiańsko-ruskimi napisami i krzyżami. Wygląda to na czystą propagandę! Z całą pewnością kościół wybudowany w 1753 roku nie był przebudowany z cerkwi. Wspomniany obraz został zakupiony przez byłego zarządcę kościoła uhowskiego, u którego "służył za deskę do przygotowywania opłatków". Co do dzwonów, w Uhowie istniała prawdopodobnie niewielka kaplica obrządku greckiego i stamtąd mogą pochodzić dzwony. Biskup prawosławny, chciał po prostu uniemożliwić budowę nowego kościoła katolikom.