Unix
Z Wikipedii
Unix Time-Sharing System (pisane również jako UNIX, choć nie jest to skrót – nazwa "UNIX" jest kalamburem określenia MULTICS, który był wzorem dla Uniksa) - system operacyjny napisany w 1969 r. w Bell Labs (UNIX System Laboratories, USL) przez Dennisa Ritchie i Kena Thompsona. Rozwijany później w bardzo dynamiczny sposób, co zaowocowało powstaniem wielu odmian i implementacji.
UNIX jest zarejestrowanym znakiem towarowym The Open Group.
Jednym z najważniejszych założeń projektowych Uniksa jest reguła KISS. Najbardziej charakterystycznym tego przejawem jest traktowanie wszystkiego w Uniksie jako pliku.
Spis treści |
[edytuj] Dziedzictwo Uniksa w informatyce
Unix wywarł wielki wpływ na dzisiejszą informatykę, tak bezpośredni jak i pośredni. To jemu zawdzięczają swoją popularność język C i reguła KISS.
Współcześnie Unix – choć jest nazwą zastrzeżoną dla The Open Group – stał się synonimem całej rodziny systemów wywodzących się od pierwotnego pnia lub klonów zgodnych ze zestandaryzowanymi normami (POSIX, Single UNIX Specification): GNU/Linux, IBM OS/390, GNU/Hurd. W obrębie Uniksów wywodzących się z pierwotnego wydania wyróżnia się dwie zasadnicze gałęzie: pochodne Systemu V oraz rodzinę BSD, choć z czasem ten podział staje się coraz mniej wyraźny.
Z Uniksa wywodzi się wiele bardzo ważnych dla informatyki technologii, m.in.: TCP/IP, rekursywny system plików, NFS, pamięć stronicowa, DNS, poczta elektroniczna czy FTP.
[edytuj] Sytuacja formalno-prawna
Sytuacja formalno-prawna Uniksa jest obecnie złożona i nie w pełni ustalona, co wynika z jego długiej historii oraz burzliwego rozwoju w postaci wielu osobnych, nieskoordynowanych pomiędzy sobą wersji wydawanych przez różne firmy. Na trudną sytuację składają się głównie kwestie praw do nazwy, posiadania kodu źródłowego oraz praw autorskich i patentowych, rozsiane między wiele podmiotów i często zmieniające właścicieli, i dlatego będące przedmiotem różnych sporów prawnych.
Nazwa UNIX jest zastrzeżonym znakiem handlowym The Open Group, przemysłowego konsorcjum zajmującego się standaryzacją rodziny kompatybilnych systemów. USL stanowią dziś część Lucent Technologies (wcześniej należały także do HP).
Oryginalny kod źródłowy opracowany w AT&T długo krążył między kolejnymi właścicielami. W 1993 r. został kupiony przez Novella, a od 1995 r. należy do firmy Santa Cruz Operations (SCO), kupionej w 2000 r. przez dystrybutora Linuksa, Calderę. W wyniku nierozstrzygniętego do dziś procesu w sprawie Linuksa, jaki SCO/Caldera nieoczekiwanie wytoczyło IBM-owi 6 marca 2003 r., Novell oświadczył, że umowa nie obejmowała przekazania praw autorskich, których pozostaje dysponentem. Zdają się to potwierdzać późniejsze próby ich uzyskania od Novella przez SCO. Dodatkową komplikację w sprawie stanowi fakt, że różne części kodu Uniksa były nieraz publikowane na różnych licencjach.
W czerwcu 1994 r. został zakończony ugodą istotny dla rozwoju wolnych Uniksów (tzw. freenix) spór między AT&T (a później Novellem) a Uniwersytetem Kalifornijskim w Berkeley, na mocy której BSD (wówczas w wersji 4.4BSD Lite) zostało uznane za wolne od roszczeń.
[edytuj] Polecenia systemu UNIX
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Polecenia systemu operacyjnego Unix.
Systemy z rodziny UNIX obsługiwane są zazwyczaj poprzez wiersz poleceń. Nie jest to wprawdzie wygodne dla mało zaawansowanych użytkowników, jednak po jego poznaniu wiele osób uznaje go za niezastąpiony sposób komunikacji człowieka z komputerem.
[edytuj] Podział systemów UNIX
Legenda: (B) – pochodne BSD, (V) – pochodne Systemu V lub jego poprzedników z AT&T, (x) – klony Uniksa, napisane od podstaw
- Dawne Uniksy
- A/UX – pierwszy Unix firmy Apple Computer (V)
- Amiga Unix – kompletny port System V dla komputerów Amiga wykonany przez Commodore, nieoficjalnie znany jako Amix (V)
- ASV – Atari System V, opracowany przez Atari dla komputera Atari TT/X (V)
- BSD – tworzony w latach 1974-1995 przez Computer Systems Research Group na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley (V)
- CROOK – stworzony na Politechnice Gdańskiej dla minikomputera Mera 400 (x)
- IRIX – stworzony dla komputerów Silicon Graphics (V)
- NEXTSTEP – opracowany w firmie NeXT na bazie jądra Mach, przejęty przez Apple (B)
- SINIX – opracowany przez oddział Siemens Nixdorf Informationssysteme, AG niemieckiej firmy Siemens AG, w pierwotnej wersji na bazie Xenixa, później System V (V)
- ULTRIX – stworzony w firmie DEC, zastąpił go Digital UNIX (B)
- Xenix – pierwszy UNIX na PC i8088, opracowany dla Microsoftu przez SCO (V)
- Ważniejsze współczesne uniksy i systemy uniksopodobne
- AIX – system stworzony w firmie IBM (V)
- BSD/OS – wcześniej znany jako BSD/386, opracowany w firmie BSDI, bliski krewny FreeBSD, NetBSD i OpenBSD (B)
- Darwin – uniksowa podstawa systemu Mac OS X, oparta na mikrojądrze Mach pochodna NeXTStep, Rhapsody oraz FreeBSD (B)
- FreeBSD – powstaje w ramach wolnego projektu (B)
- GNU/Hurd – oparty na jądrze Mach, tworzony w ramach projektu GNU fundacji FSF (x)
- GNU/Linux – Linux jest uniksopodobnym jądrem napisanym przez Linusa Torvaldsa, opakowanym w narzędzia GNU (x)
- HP-UX – wersja powstała w firmie Hewlett-Packard (V,B)
- Mac OS X - stworzony przez firmę Apple, na podstawie systemu Darwin (B)
- Minix – klon napisany od podstaw przez Andiego Tanenbauma (x)
- MiNT – klon (hybryda Uniksa i TOS-u) napisany od podstaw dla komputerów Atari ST przez Erica R. Smitha, rozwijany do tej pory (x)
- NetBSD – wysoce przenośny system tworzony w ramach otwartego projektu, podobnie jak FreeBSD (B)
- OpenBSD – wywodzi się z NetBSD, otwarty projekt z naciskiem na bezpieczeństwo (B)
- OpenServer
- Plan9 – doświadczalny OS Bell Labs, oparty na zmienionych założeniach Uniksa; (x,V)
- QNX – klon powstały z myślą o systemach wbudowanych (x)
- Solaris – system operacyjny SunOS Sun Microsystems uzupełniony o graficzny interfejs i dodatkowe oprogramowanie użytkowe, od wersji 8 (SunOS v. 5.8) zawiera coraz więcej oprogramowania linuksowego na licencji GNU (B,V)
- SunOS – powstały we wrześniu 1989 w Sun Microsystems system operacyjny typu Unix początkowo na platformę 386, później dla systemów z procesorami Sun SPARC i PPC, oparty początkowo o BSD, później SVR4, a od wersji 5.x o System V. Od 1991 roku ze względów marketingowych sprzedawany wyłącznie jako Solaris (B,V)
- System V – pierwsza wersja z AT&T w 1983, obecnie Novell lub SCO Group (V)
- Tru64 – rozwojowa wersja Digital UNIX z DEC dla 64-bitowych procesorów Alpha (B)
- UNICOS – system tworzony dla superkomputerów Cray (V,B)
- UnixWare – bezpośrednio wywodzi się z System V Release 4; wersja 1.0 wyprodukowana przez Univel w 1991, obecnie właścicielem jest SCO Group (V)
- z/OS
[edytuj] Zobacz też
- Historia systemu operacyjnego Unix
- Kalendarium rozwoju Uniksa
- Wywołania systemowe Uniksa
- Polecenia systemu operacyjnego Unix
