Upałty (wyspa)
Z Wikipedii
Upałty wyspa na Jez. Mamry. Powierzchnia wyspy 77 ha.
Wyspa była w posiadaniu rodziny Lehndorffów od połowy XVI do połowy XXw. Lehndorffowie swoją główną siedzibę mieli w Sztynorcie.
Max Toeppen pisał : „ Georg Andreas Helwing sławił w 1717 roku polowanie na łosie na wyspie Upałty. Fale jeziora ułatwiały zwierzętom przepływanie na tę wyspę.” , Toeppen pisał w innym miejscu, że w XIX w. były tu altany i zagospodarowany park. Na południe od Upałt w odległości 1500 kroków ( po lodzie) na małej wysepce hrabia Ernest von Lehndorff pobudował dla upamiętnienia hrabiego Henckla von Donnersmarcka w 1793 piramidę wysokości 40 stóp. Po latach piramida została rozmyta przez fale jeziora. Blisko zachodniego brzegu wyspy pozostał samotny nagrobek Augusta Quednau geografa, nauczyciela z Pniewa. Przed 1939 na wyspie była elegancka restauracja, leśniczówka i domki letniskowe. Wszystko to wraz z alejkami i kamiennym molem zlokalizowane było w części północnej wyspy. Od połowy wyspy w kierunku południowym utworzony był rezerwat. W przewodniku po Mazurach (według informacji zebranych w 1913) Mieczysław Orłowicz pisał : „ Pniewo (Stobben), skąd łodzią przeprawić się można na wyspę Upałty”. W latach 1941-1944 na wyspie stacjonował pododdział ochrony kwatery (OKH) w Mamerkach. W tym czasie wyspa połączona była z lądem mostem drewnianym (Most spalony został w 1945). Od mostu był dojazd do drogi między Pniewem, a Mammerkami. Na wyspie znajdują się pozostałości betonowych umocnień z tego okresu, po innych budowlach pozostały tylko fundamenty.
Wyspa jest rezerwatem przyrody, informują o tym tablice umieszczone na jej brzegach. Występują tu stanowiska lęgowe rzadkich gatunków ptaków, w tym orła bielika.
[edytuj] Bibliografia
- Andrzej Wakar i Bohdan Wilamowski , „Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu”, Pojezierze, Olsztyn, 1968.
- Max Toeppen, Historia Mazur, Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, 1995, ISBN 83-900380-3-X
- Wojciech Kuczkowski, „Szlak Wielkich Jezior Mazurskich”, Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich , FENIX editions, Warszawa-Giżycko, 1993 ISBN 83-900217-9-X
- Plebańczyk Bartłomiej, Mamerki Kwatera Główna Niemieckich Wojsk Lądowych, KENGRAF, Kętrzyn, 2003, ISBN 83-89119-01-3.
