Qazan Däwlät Universitäte
Wikipedia'dan
Qazan Däwlät Universitäte, V. İ. Ulyanov-Lenin isemendä, Räsäydäge berençe uqu-uqıtu häm fän üzäkläreneñ berse, 1804. yılda nigez salına (1918. yılğa qädär - İmperator, 1925. yıldan Lenin isemendä).
1996. yıldan Räsäy Föderasísı xalıqları mädäni mírasınıñ ayıruça ähämiätle däwlät obyektları isemlegenä kertelä. Universität qarşında 1812-1858. yıllarda Pädagogik İnstitutı, 1919-1937. yıllarda Räsäydäge berençe rabfaklarnıñ berse eşli.
Universität fakultätläre cirlegendä Qazanda berniçä yuğarı uqu yortı (aviasion, medisin, ximik-texnologik, finans-iqtisaq h.b. institutlar) açıla. Universitättä kürenekle ğälimnär xezmät itä: matematiklar N.İ. Lobaçevski (näeuclid geometriägä nigez saluçı), A.P. Kotelnikov, A.F. Popov, V.G. İmşenetski, N.G. Çebotaróv (Qazan algebra fänni mäktäbenä nigez saluçı),fiziklar Y.K. Zavoyski (elektron paramagnit rezonansın açuçı), S. Altschuller, astronom İ.A. Littrow, İ.M. Simonov (Qazan astronomiä fänni mäktäbenä nigez saluçı), M.A. Kovalski, D.İ. Dubágo, ximiklär K.K. Klaus, N.N. Zinin, A.M. Butlerov (Qazan ximiä fänni mäktäbenä nigez saluçı), M.Y. Kittarı, V.V. Markovnikov, A.M. Zaytsev, A.Y. häm B.A. Arbuzovlar, Ğ.X. qamay, biologlar häm mediklär Karl Fuchs, Y. F. Aristov, Y.V. Adamúk, V.M. Bexterev, N.A. Mislavski, A.F. Samoylov, S.S. Zimnitski, A.V. Vişnevski (küp törle Qazan medisin mäktäpläre wäkilläre), geobotaniklar S.İ. Korjinski, A.Y. Gordágin, geologlar N.A. Golovkinski, A.A. Ştükenberg, P.İ. Krotov, M.E. Noinski, iqtisadçılar P.S. Kondırev, İ.K. Babst, taríxçılar S.V. Yeşevski, A.B. Şçapov, N.A. Firsov, juristlar D.İ. Meyer, G.F. Şerşeneviç, N.P. Zagoskin, filolog V.İ. Grigoroviç (Qazanda Slaván xalıqları tormışın, taríxın, ädäbiäten, telen öyränü fänenä nigez saluçı), telçelär İ.A. Baudaun de Courtnay (Qazan linguistik mäktäben oyıştıruçı), V.A. Bogoroditski, şärqiätçelär İ.N. Berezin, V.P. Vasilyev, O.M. Kowalewski, A.K. Qäzimbäk, N.F. Katanov, P.Y. Petrov, A.V. Popov, X.D. Fren, Xälfinnär, N.İ. İbrahimov.
Universitättä Urıs ädäbiäten söyüçelärneñ Qazan cämğiäte, Qazan İqtisadçılar cämğiäte, Qazan Tabíblar cämğiäte, Tabiğiätçelär häm Psíxíatrlar cämğiäte h.b. oyıştırıla.
Qazan Universitätendä 16 fakultät (2000): tufraq-biologiä, xísaplaw matematikası häm kibernetika, geografiä, geologiä, jurnalistika, sosiíologiä häm psíxologiä, taríx, mexanika-matematika, Tatar filologiäse häm taríxı, fizika, filologiä, ximiä, ekologiä, iqtisad, íuridik, xalıqara mönäsäbätlär häm säyäsät fäne (barlığı 10 meñgä yaqın student); fänni-tikşerenü institutları: N.G, Çebotaróv isemendäge matematika häm mexanika, A.M. Butlerov isemendäge ximiä; şäreq institutı; V.P.Engelgardt isemendäge Astronomik observatorísı, botanik baqçası h.b. ğilmi oyışmalar (cämğiätlär); näşriät; N. İ, Lobaçevski isemendäge fänni kitapxanä; 6 muzéy, "UNICS" mädäni-sport komplekse, Yäşel Üzän, Çallı şähärlärendä filialları.
Qazan Universitäte arxitektur kompleksına Universität şähärçege, N.İ. Lobaçevski (1896, M.L Dillon, İgnatyev), V.İ Ulyanov (1954, V.Y. Tsigal, V.V. Kalinin) häm professor Nujin (2004) häykäl-büstläre quyılğan skverlar, İske universität klinikası, bínası (azaqqa klassitsizm stilendä, 1938, míğmarlar M.P. Korinfski, İ.P. Bessonov), ximiä fakultäte bínası (Sovet neoklassitsizmı stile, 1953, míğmar Ä.H, Bikçäntäyev), fizika fakultäte korpusı (1977, O.A. Kaşintseva, B.P. Bondarenko), humanitar fännär fakultätläre häm fänni kitapxanä korpusları (1978, O.A. Kaşintseva h.b.), "UNICS" mädänmi-sport kompleksı bínası (1989, míğmar V.P. Skaçkov h.b.) kerä.
Monı da qara: Qazan Däwlät Üniversitäteneñ rektorları
