شینجاڭ

From Wikipedia

شینجاڭدیكی يیزائیگیلیك رايونلیرینیڭ يەر ئیسلاھاتی تاماملانغاندین كیيین، سیياسیي، ئیقتیسادیي، مەدەنیيەت ئیشلیریدا زور تەرەققیياتلار بولدی ، زور تۈركۈمدیكی ئاز سانلیق میللەت كادیری تەربیيیلەندی، ئۇيغۇرلاردین باشقا ئازسانلیق میللەت ئولتۇراقلاشقان رايونلاردا میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيینی يولغا قويۇش خیزمیتی ئاساسیي جەھەتتین تاماملینیپ، ئۇيغۇرلارنی ئاساسیي گەۋدە قیلغان ئۆلكە دەریجیلیك ئاپتونوم رايون قۇرۇش شارائیتی پیشیپ يېتیلدی . شۇنیڭ بیلەن 1955 - يیلی 1 - ئايدا جۇڭگو كوممۇنیستیك پارتیيیسی مەركیزی كومیتیتی شینجاڭ بيۇروسی >ئۆلكە دەریجیلیك ئاپتونوم رايون قۇرۇش توغریسیدیكی يوليورۇق< نی تارقیتیپ، ئۇيغۇرلارنی ئاساسیي گەۋدە قیلغان ئۆلكە دەریجیلیك ئاپتونوم رايون قۇرۇشنی بیر زور سیياسیي ۋەزیپە قاتاریدا تۇتۇشنی تەلەپ قیلدی ھەم مۇنداق كۆرسەتتی : ئۆلكە دەریجیلیك ئاپتونوم رايون قۇرۇشتیكی مەقسەت ھەرمیللەت خەلقینیڭ بیرلیككە كەلگەنكۆپ میللەتلیك دۆلەتكە بولغان تونۇشی ۋە ۋەتەنپەرۋەرلیك ئېڭینی يەنیمۇ ئۆستۈرۈش، میللەتلەر ئارا ئیشەنچ ۋە ئیتتیپاقلیقنی كۈچەيتیش ھەم مۇستەھكەملەش، ئۇيغۇرلار ۋە باشقا میللەتلەرنیڭ ئاكتیپلیقینی يەنیمۇ جاری قیلدۇرۇپ، ھەرقايسی میللەتلەرنیڭ سیياسیي، ئیقتیسادیي ۋە منەدەنیيەت قاتارلیق ئیشلیرینیڭ تەرەققیياتینی ئیلگیری سۈرۈپ ، پەيدینپەي بیرلیكتە سوتسیيالیزمغا ئۆتۈشتین ئیبارەت . پارتیيە مەركیزیي كومیتېتی شینجاڭنی ئۆلكە دەریجیلیك ئاپتونوم رايون قیلیپ قۇرۇش پیرینسیپی، فاڭجینی، قەدەم - باسقۇچلیری توغریسیدا ئېنیق يوليورۇق بەردی . مەركەز مۇنداق كۆرسەتتی : شینجاڭدا میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيینی يولغا قويۇش ئینتايین موھیم سیياسیي ۋەزیپە، جەزمەن ۋەتەنپەرۋەرلیك تەربیيیسینی كۈچەيتیش كیرەك، بۇ شینجاڭدا تیخیمۇ موھیم رېئال ئەھمیيەتكە ئیگە؛ جەزمەن میللەتلەر ئیتتیپاقلیقیغا پايدیلیق بولۇش پیرینسیپیدا چیڭ تۇرۇپ، میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيینی يولغا قويۇش ئارقیلیق، شینجاڭدیكی ھەرقايسی میللەت خەلقنیڭ ئیتتیپاقلیق، ھەملارلیقینی يەنیمۇ كۈچۈيتیش ۋە راۋاجلاندۇرۇش كیرەك . 1955 - يیلی 4 - ئايدا جۇڭگو كوممۇنیستیك پارتیيیسی مەركیزی كومیتیتی شینجاڭ بيۇروسیغا تېلېگرامما يوللاپ، شینجاڭدا قۇرۇلیدیغان ئۆلكە دەریجیلیك میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيینیڭ نامینی>شینجاڭ ئۇيغير ئاپتونوم رايونی< دېيیشكە قوشۇلدی . شۇنیڭ بیللە ، يەنە مۇنداق يوليورۇق بەردی : میللیي تېریتوریيیلیك ئاپتونومیيینی يولغا قويۇش جەريانیدا جەزمەن تەربیيە خیزمیتینی چوڭقۇر قانات يايدۇرۇ، خەنزۇ كادیرلار ئاریسیدیكی چوڭ خەنزۇچیلیق ئیدیيیسینیڭ قالدۇقلیریدین داۋاملیق ساقلینیش ۋە ئۇنی يېڭیشتین سیرت، جەزمەن ئۇيغۇر كادیرلار (بولۇپمۇ يۇقۇری دەریجیلیك كادیرلار) ئاریسیدیكی چوڭ میللەتچیلیك ئیدیيیسی خاھیشیدین ساقلینیش ۋە ئۇنی يېڭیشكە دیققەت قیلیش كیرەك . مەركەز مۇنۇلارنی قايتاتەكیتلیدی : ئۇيغۇرلار شینجاڭدیكی چوڭ میللەت، میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيە يولغا قويۇلغاندین كیيین، باشقا ئاز سانلیق میللەتلەرگە ئیتیبار بیریشكە تیخیمۇ ئەھمیيەت بیریپ، شینجاڭدیكی ھەرقايسی میللەتلەرنیڭ ئیتتیپاقلیقینی يەنیمۇ كۈچەيتیشكە قولايلیق ياریتیش، شینجاڭدیكی ھەرقايسی میللەتلەرنیڭ سیياسیي، ئیقتیسادیي ۋە مەدەنیيەت ئیشلیرینی يەنیمۇ راۋاجلاندۇرۇش كیرەك . 1955 - يیلی 9 - ئاينیڭ 13 - كۈنی مەملیكەتلیك خەلق قۇرۇلتیيی دائیمیي كومیتېتینیڭ 21 - قیتیملیق يیغینیدا قارار ماقۇللینیپ، گوۋۇيۇئەن زوڭلیسی جۇ ئېنلەينیڭ : شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونی قۇرۇپ، شینجاڭ ئۆلكیسی تۈزۈمینی ئەمەلدین قالدۇرۇش ھەم ئەسلیدیكی شینجاڭ ئۆلكیسینیڭ مەمۇریي رايونلیرینی شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونینیڭ مەمۇریي رايونلیریغا ئۆزگەرتیش، دیگەن تەكلیپ - لايیھیسی تەستیقلاندی . شۇنداق قیلیپ شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونی قۇرۇشنیڭ تەييارلیق خیزمەتلیری پۈتتی . 1955 - يیلی 9 - ئاينیڭ 20 - كۈنی شینجاڭ ئۆلكیلیك 1 - نۆۋەتلیك خەلق قۇرۇلتیيینیڭ 2 - قېتیملیق يیغینی ئۈرۈمچیدە داغدۇغۇلۇق ئېچیلدی . 9 - ئاينیڭ 30 - كۈنی يیغیندا سايلام ئارقیلیق شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق كومیتېتینیڭ ئەزالیری سايلاپ چیقیلدی . جۇڭخۇئا خەلق جۇمھۇریيیتی شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونی رەسمیي قۇرۇلۇپ، شینجاڭ ئۆلكیسی تۈزۈمی ئەمەلدین قالدۇرۇلدی . سەيپیدین ئەزیزی (ئۇيغۇر) شینجاڭ ئۇيغير ئاپتونوم رايونینیڭ رەئیسلیكیگە، گاۋ جینچۈن، مۇھەممەد ئیمین ئیمینوف(ئۇيغۇر)، پاتیخان سۇگۇربايوۋ(قازاق) مۇئاۋین رەئیسلیكیگە سايلاندی . 37 ھەيەت ئەزاسی ئۇيغۇر، خەنزۇ، قازاق، موڭغۇل، خۇيزۇ، قیرغیز، تاجیك، تاتار، ئۆزبیك، شیبە، داغۇر قاتارلیق میللەتلەردین تەركیپ تاپتی . 1955 - يیلی 10 - ئاينیڭ 1- كۈنی ئۈرۈمچیدیكی ھەرمیللەت، ھەر ساھە ئاممیسیدین بولۇپ 60 میڭدین ئارتۇق كیشی خەلق مەيدانیدا كاتتا يیغیلیش ئۇيۇشتۇرۇپ، شینجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونی قۇرۇلغان لیقینی تەبریكلیدی . بۇ شینجاڭدیكی ھەرمیللەت خەلقینیڭ سیياسیي تۇرمۇشیدیكی بیر چوڭ ئیش . شۇنداقلا ئېلیمیزنیڭ میللیي تېرریتوریيیلیك ئاپتونومیيە سیياسیتینی ئیجرا قیلیشتیكی زور غەلیبیسی .

سەيپیدین ئەزیزی

[1]

پاتیخان سۇگۇربايوۋ

• [2]