מה נשתנה

פֿון װיקיפּעדיע

איז די פיר קשיות וואס די קינדער פרעגן זייערע עלטערן פסח ביינאכט ביים סדר.

אינהאַלט

1 די מנהג
- 1.1 פרעגן
- 1.2 אנדערע מה נשתנה מנהגים
  - 1.2.1 מה נשתנה ליכט
  - 1.2.2 ווארפן ניסלעך
2 נוסח מה נשתנה
- 2.1 מקור
- 2.2 די נוסח
3 די תירוץ
4 פיר קינדער

[בעאַרבעטן] די מנהג

[בעאַרבעטן] פרעגן

די מנהג איז אן אלטער מנהג וואס ווערט געברענגט אין די גמרא מסכת פסחים אין פרק ערבי פסחים.
עס איז געבויט אויף דעם וואס עס ווערט געשריבן אין די תורה 'כי ישאלך בנך מחר' וואס פון דעם זעט מען אז דער קינד זאל פרעגן.
עס איז אויך דא אסאך אנדערע מנהגים דורך אויס די סדר וואס דרייט זיך ארום דאס ענין אז די קינדער זאלן פרעגן, און אויך אז זיי זאלן בלייבן אויף די גאנצע סדר כדי צו הערן די נסים פון יציאת מצרים.

[בעאַרבעטן] אנדערע מה נשתנה מנהגים

עס איז אויך דא וואס פירן זיך די פאלגענדע מנהגים:

[בעאַרבעטן] מה נשתנה ליכט

מען צינדט אן גרעסער און לענגערע וואקסענע ליכט פון דאס וואס מען צינדט איין אנדער יום טוב אדער שבת.

[בעאַרבעטן] ווארפן ניסלעך

אויך איז דא א מנהג אז מען ווארפט ניסלעך פאר די קינדער פאר מה נשתנה, דאס איז פארדעם אז די קינדער זאלן ווערן לעבעדיג און נישט איינשלאפן.

[בעאַרבעטן] נוסח מה נשתנה

[בעאַרבעטן] די נוסח

טאטע לעבן: איך וויל דיך פיר קשיות פרעגן.
מה נשתנה - פארוואס איז פארענדערט גווארן.
הלילה הזה - די נאכט פון פסח.
מכל הלילות - פון אלע אנדערע נעכט פון א גאנץ יאר.

די ערשטע קשיא איז:
שבכל הלילות - אלע אנדערע נעכט פון א גאנץ יאר.
אנו אוכלים - עסן מיר.
חמץ ומצה - אויב מיר ווילן עסן מיר חמץ, און אויב מיר ווילן עסן מיר מצה.
אבער הלילה הזה -די נאכט פון פסח.
מצה - עסן מיר אלע נאר מצה.

די צוויטע קשיא איז:
שבכל הלילות - אלע אנדערע נעכט פון א גאנץ יאר.
אנו אוכלים - עסן מיר.
שאר ירקות - פארשידענע גרינצייגן.
אבער הלילה הזה - די נאכט פון פסח.
מרור - איז א מצוה צו עסן מרור.

די דריטע קשיא איז:
שבכל הלילות - אלע אנדערע נעכט פון א גאנץ יאר.
אין אנו מטבילים - טינקען מיר נישט איין.
אפילו פעם אחת - אפילו איינמאל אויך נישט.
אבער הלילה הזה - די נאכט פון פסח.
שתי פעמים - טינקען מיר איין צוויי מאל, איינמאל כרפס אין זאלץ וואסער און איינמאל מרור אין חרוסת.

די פרטע קשיא איז:
שבכל הלילות - אלע אנדערע נעכט פון א גאנץ יאר.
אנו אוכלים - עסן מיר.
בין יושבים - סיי זיצענדיג.
ובין מסובים - און סיי אנגלאנט (אנגעשפארט).
אבער הלילה הזה - די נאכט פון פסח.
כלנו מסובים - עסן מיר אלע אנגעלאנט.

טאטע לעבן: כ'האב דיר געפרעגט פיר קשיות זיי מוחל ענטפער מיר א תירוץ.

[בעאַרבעטן] די תירוץ

די תירוץ ענטפערט די טאטע מיטן זאגן עבדים היינו. וואס אין דעם דערציילט מען צו וואס אלעס איז א אנדענקעניש.

[בעאַרבעטן] פיר קינדער

עס איז דא פיר קינדער קעגן וועם די תורה האט געזאגט פיר אנדערע מאל אז מען זאל זיי דערציילן די ווינדער פון יציאת מצרים.

[בעאַרבעטן] חכם

דער איז דער וואס פארשטייט אן עסק און פרובירט צו דערגיין די זאך.

דער חכם פרעגט: פארוואס דארף מען מקיים זיין די געזעצן פון די תורה? מָה הָעֵדֹת, וְהַחֻקִּים וְהַמִּשְׁפָּטִים, אֲשֶׁר צִוָּה יְהוָה אֱלֹהֵינוּ, אֶתְכֶם. דברים ו'

דער טאטע ענטפערט אים, פון וועגן צוויי סיבות:

גאט האט אונדז באפרייט פון עבדות צו חירות. עֲבָדִים הָיִינוּ לְפַרְעֹה בְּמִצְרָיִם; וַיֹּצִיאֵנוּ יְהוָה מִמִּצְרַיִם, בְּיָד חֲזָקָה... שם
גאט האט אונדז געשענקט די לאנד כנען. לְמַעַן, הָבִיא אֹתָנוּ, לָתֶת לָנוּ אֶת-הָאָרֶץ, אֲשֶׁר נִשְׁבַּע לַאֲבֹתֵינוּ שם