Zwergplanet
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
 |
Dialäkt: {{{3}}} |
Uf ihrer Dagig im August 2006 z'Prag het die Internationale Astronomische Union e nöii Kategorisierig vu dr Himmelskörper im Sunnesystem beschlosse. Mer cha devu usgo, dass sälli Definition nit s'ledscht Wort in dere Sach isch.
Planetari Objekte, also Himmelskörper, wo d'Sunne umchreise, werre in die Kategorie Planet, Zwergplanet un Chleikörper vum Sunnesystem underdeilt. Himmelskörper, wo um sonigi planetari Objekte chreise, sin Mönd
[ändere] Definition
E Zwergplanet isch e Himmelskörper, wo
- d'Sunne umchreist
- usreichend Masse het, dass d'Eigegravitation in Verbindig mit dr Rotationschräfte dr Körper in e annächernd chugelförmigi bzw. rotationsellipsoide Gstalt bringt. (hydrostatischs Gliichgwicht)
- nit s'dominierend Objekt in dr Umgäbig vu sinere Bahn isch, also säll Umfeld nit vu ähnlich grosse Körper leergrümt het.
- chei natürliche Satellit (Mond) isch.
Die englisch Originaldefinition isch:
A "dwarf planet" is a celestial body that
(a) is in orbit around the Sun,
(b) has sufficient mass for its self-gravity to overcome rigid body forces so that it assumes a hydrostatic equilibrium (nearly round) shape,
(c) has not cleared the neighbourhood around its orbit, and
(d) is not a satellite.
[ändere] Mitglider vu dr Kategori
Mit dere Definition het dr (134340) Pluto si Status als Planet verlore un isch in d'Kategori vu dr Zwergplanete ufgnumme worre un e Nummere vor dr Namme gstellt kriegt. Ebeso Zwerplanete sin dr allererst entdeckt Asteroid (1) Ceres un d'(136199) Eris. Witteri Objekte wie (50000) Quaoar entspreche ebefalls in dere Definition, so dass d'Chlasse vu dr Zwergplanete rasch awaxe dürft.
Trotz aller beaspruchte Wisseschaftlichkeit isch die nöi Definition nit konsistent. So isch dr Pluto-Begleiter Charon eigetlich chei Mond, sundern bildet mit em Pluto zämme e Doppelzwergplanet mit zwei wittere Mönd. Au cha mer trefflich stritte, ab wenn e Himmelsregion als freigrumt giltet. Die alemannisch Ybersetzig vu dr IAU-Definition isch dorum scho e entsprechendi Interpretation.
