Dialètt mudnés
From Wikipedia
 |
Artéccol in dialètt mudnés |  |
|---|---|---|
Al dialètt mudnés l'è 'na varietê dialettèl d'l'emiliân, apartenéint al grópp linguìstic gâl-itâlic. L'è ànca, insìma a tótt i èter dialètt emiliàn, la léngua di eml.wiki, la versiòun ed Wikipedia c'a sîv drê a sfugliêr.
L'è anca nôt cum "emiliân zentrèl". L'è ciacarê in d'la zona cumprés circa tra Vignòla e Chèrp (a l'intéren d'la Pruvèinza ed Mòdna); cun quèlch diferèinza lesichèl al ciàpa al nàmm ed dialètt ed l'èlt frignân al sód e dialètt carpsân al nord.
Al mudnés l'è parlê sovratótt dal generaziòuni più vèci, par i quèli l'è la léngua prinzipèla, ma l'è pòc usèda in dal generaziòun piò zôven. Per furtùna la stà avànd un pòc ed rechersùda gràsi ànc ala celebritê mediàtic purtê dai Modena City Ramblers, Pierangelo Bertoli ed ètri grùpi muzchèli.
Contents |
[edit] Scritura
An gh'è nisuna istituziòun furmèl per decider cum a se screvv al dialètt mudnés. Chè as pol truveèr alcuni di tegli più comòni.
[edit] Alfabet
L'alfabet mudnés l'è furmê dii 21 lèttri d'la alfabet italian e dii 5 lettrì usedi per i paròli stranieri.
A a (a) B b (bi) C c (ci) D d (di) E e (e) F f (effe) G g (gi) H h (acca) I i (i) J j (i lònga) K k (kappa) L l (èlle) M m (èmme) N n (ènne) O o (o) P p (pi) Q q (qu o cu) R r (èrre) S s (èsse) T t (ti) U u (u) V v (vi o vu) W w (vu dàppia) X x (igs) Y y (ìpsilon) Z z (zeda)
Alcuni lettri son mudifichedi dai segn diacritic (azeint, puntein, ecc.).
[edit] Vocheli
Al mudnès ha molti più vocheli che l' Italiàn. Al mòd de scrèvver l'è cambiè in di secol, per cui as pol truver una stèssa parola srètta in mòd divers.
| Grafìa | Nàm | Soun (IPA) | Esèmpi in mudnés | Esempi in etri lengui | |
|---|---|---|---|---|---|
| a | a | /a/ | aqua | it:acqua | |
| à - ä - ë | a srèda | /æ/ , /œ/ | pàss | en:fat | |
| â - àa | a lònga | /a/ | mâż | de:Sahne | |
| e - è | e averta | /e/ | venerdè | it:zero | |
| é | e sreda | /a/ | méll | it:perché | |
| ê - èe | e lònga | /e:/ | suldê | de:See | |
| i | i | /i/ | afèri | it:aferi | |
| î - ìi - í | i lònga | /i:/ | vistî | it:indice | |
| o - ò | o averta | /ɔ/ - o aperta | pòch | it:vuoto | |
| o - ó | o sreda | /o/ | mói | it:ordine | |
| ô - òo | o lònga | /o:/ | fiô | de:Sohn | |
| u | u | /u/ | urèccia | it:Uso |
[edit] Consonanti
Gran part di consonanti la se scrèvv cumpagn a l'Italian. Ecezioni:
| Grafìa | Nàm | Soun (IPA) | Esempi in mudnès | Esempi in altri lèngui |
|---|---|---|---|---|
| c (1) - ch - ch' - cc (2) | c dura | /k/ | còch | it:chi |
| c - c' - cc' (3) | c dòlza | /ʧ/ | cocc' | it:cera |
| g (1) - gh - gg(2) | g dura | /g/ | stàmmegh | it:gatto |
| g (2) - g' - gg' | g dolza | /ʣ/ | curag' | it:gelo |
| z - ż | z dolza | /ʣz/ | żêl | - |
| z | z dura | /ʧs/ | zêl | - |
(1) Quand dàp a ghè a,o,u (2) Quand dàp a da i,e; (3) Sol a la fin ed'la paról
- Le combinazioni sc e gl i-n esisten brisa.
- s'c as dis separèe: s+c. Esempi: s'ciop
[edit] Founti
- Sandro Bellei, "A m'arcòrd", Collezioni Modenesi, 1999
- Attilio Neri, "Vocabolario del dialetto modenese", Arnaldo Forni Editore, 1981
- Ernesto Maranesi, "Vocabolario modenese-italiano", Mucchi editore,
